tag:blogger.com,1999:blog-14754576897530053192024-03-14T14:00:31.329+05:30 SOUL + BODY ÷ KNOWLEDGE आत्मा + शरीर ÷ नॉलेज
Hast Rekha-Palmistry-Astrologyhttp://www.blogger.com/profile/15604290073963667979noreply@blogger.comBlogger44125tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-73033061578034079762024-02-25T17:53:00.003+05:302024-03-01T12:26:14.445+05:30 कुछ तो है कि हस्ती मिटती नहीं हमारी <p style="text-align: justify;"><span style="font-size: x-large;">दरअसल इतिहास को देखते हैं तो ज्ञात होता है की भारत पर समय समय पर जितने भी बाहरी आक्रांताओं की ज्यत्तिया हुयी और हमारे मूल को हमारी आस्था को हमारी संस्कृति और सभ्यता को नष्ट करने की पूरी कोशिश की गयी किन्तु फिर भी क्या कारण रहा की हम जिन्दा हैं और वो मुग़ल जो स्वयं को न जाने क्या मान बैठे थे आज उनका कही भी नामों निशान शेष नहीं है। <br />आज हमारे राजपूत राजाओं के ख़ानदान और उनके महलों का जीवंत इतिहास हमारे सामने है। <br />ये सब हमें इस और संकेत करती है की दुष्टों का कभी कोई इतिहास नहीं हुआ करता , सत्यता अमर होती ही है। </span><strike><br /></strike></p>Hast Rekha-Palmistry-Astrologyhttp://www.blogger.com/profile/15604290073963667979noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-6871085242993692952023-12-12T10:28:00.004+05:302023-12-12T10:28:43.377+05:30<p> <span style="font-size: x-large;"><b>राजस्थानी बंधेज</b><br /></span><br />1. प्रस्तावना- </p><p>रंग आकार और ध्वनि ही मानव जीवन में सौन्दर्य के तीन पहलू है। रंग से शरीर-आत्मा में आनन्द की अनुभूति होती है। भारत वर्ष में प्राचीनकाल से ही रंगाई और छपाई का कार्य होता आ रहा हैं, प्राचीन साहित्य ’महावग्ग’, ’पाणिनी की अष्टाध्यायी’, ’मनुस्मृति’ आदि के उल्लेखों से स्पष्ट है कि उस समय रंगाई कला विकसित थी। ’पेरिप्लस एवं पोप ग्रेगरी द ग्रेट’ भारतीय वस्त्रों के पक्के व चटकीले रंगों का विषेष उल्लेख करते हैं । भारत में वस्त्रों को रंगने के विषेष वानस्पतिक एवं खनिज रंगों एवं उन्हें पक्का करने कि रासायनिक पद्धति विकसित थी, जिससे अन्य देष परिचित न थे इस तरह सर्वप्रथम रंगाई की कला शुरू हुई। इसके कुछ समय बाद बंधेज या बांधनु का कार्य शुरू हुआ जो कि रंगाई की ही एक विधि है।<br />हस्त षिल्प कलाओं से परिपूर्ण भारत का ही एक रंगीन प्रदेष है-राजस्थान। राजस्थान में हस्तषिल्प कलाओं का इतिहास जितना प्राचीन है, उतना ही रोचक भी है। यहाँ की हस्त षिल्प कलाओं के क्षेत्र में बन्धेज ने अपनी यात्रा के इतिहास में एक से बढ़कर एक अभिनव पृष्ठों की संरचना की और ख्याति एवं समृद्धि हासिल की है।<br />2. बंधेज से जुड़ी राजस्थानी परम्पराएं-</p><p> राजस्थानी परिवेष में बंधेज को किसी न किसी रूप में समाज के प्रत्येक वर्ग में त्यौहारों पर्वांे, ऋतुओं या समारोहोें में बेहद खूबसूरती के साथ सजाया-संवारा तथा सराहा जाता है। राजस्थानी लोकगीतों में भी बंधजे का अपना महत्व हैं। ’’म्हाने फागणियों मंगा दे म्हारा रसिया’’ या ’’फागुण आयो, फागणियों रंगा दे रसिया’’ जैसे होली के गीत हो या ’’बन्ना रे बागाँ में झूला घाल्या’’ जैसे शादी ब्याह में गाये जाने वाले लोकगीत हों, सभी में बंधेज का रंग दिखलाई पड़ता है । जहंांॅ सदियों से मानव संस्कृति के साथ जुड़ी बंधेज मानव जाति के जनमानस में रची बसी है। वही भारत वर्ष के देवी-देवता भी इससे अछूते नहीं रह सके। यहाँ पार्वती, लक्ष्मी, कालका, दुर्गा, महामाया, सती माता आदि से लेकर शीतला माता तक की मनौती के रूप में अनेकों वर्ग तथा जातियों द्वारा अपनी-अपनी आस्था के प्रतीक देवी-देवताओं की प्रतिमा पर बन्धेज या ओढनी चढाई जाती है।<br />3. बंधेज का उद्भव-</p><p> बंधेज शब्द से अर्थ स्पष्ट है- संस्कृत में ’’बन्धिनी’’ द्वारा उद्धृत बंधेज यानी बांधने की प्रक्रिया को बंधेज कहा जाता है अर्थात कपड़े को व्यवस्थित रूप से मोड़ कर उस पर उकेरी गई आकृति या नमूने के अनुरूप, धागे से कसकर गाँठे लगाई जाती हैं, उसके बाद गाँठ-युक्त बांधित भाग को रंगा जाता है।<br />200 ईसा पूर्व अनुमानतया सर्वप्रथम मोहन जोदड़ो में बंधेज की जानकारी मिली है। छठी व सातवीं ए.डी. में अजन्ता-एलोरा की कन्दराओं में चित्रित कुछ स्त्री-वर्ग को बंधेज परिधानों में दर्षाया गया हैं। 14 वीं शताब्दी में प्राप्त कल्पसूत्र नामक जैन श्रुतिग्रन्थ में चित्रित भगवान महावीर के जन्मकाल के समय उनके अंगवस्त्र पूर्णतया बंधेज द्वारा परिच्छन ह ै। 16 वीं शताब्दी के द्वितीय चरण में सुप्रसिद्ध कवि जायसी ने अपने प्रमुख ग्रन्थ ’’पद्मावत’’ में पोमचा के बंधेज का वर्णन किया था वह आज भी अमर है।<br />राजस्थान के बाड़मेर, जैसलमेर तथा समीपस्थ पाकिस्तानी सिन्ध इलाके में सर्वप्रथम अत्यन्त साधारण व मोटे कपड़े पर सरल, साधारण आकृति बाँधी जाती थी।<br />राजस्थान का जयुपर अपने गौरवषाली, अतीत तथा सांस्कृतिक विरासत हेतु अव्वल दर्जे पर है, यहाँ की बंधेज ने विष्व के पटल पर अपनी ख्याति और समृद्धि हासिल की है, जो बंधई व रंगाई जयपुर में होती है, उसकी अन्य कहीं भी सानी नहीं मिलती आरम्भ कला से ही जयपुर राजपूतों की छत्रछाया में पला बढ़ा है। जयपुर के सिटी पैलेस म्यूजियम में संगृहित प्राचीन राजघरानों के परिधानों के कुछ नायाब बँधेज नमूनों की झलक देखने को मिलती है। जिसके अन्तर्गत रंग बिरंगे लहरिये, राजपूती शान-षौकत, शैली के अनुरूप मोठड़े, चुनर की भाँत के साफे, स्त्रियों के लहँगे, घाघरे, कुर्ते, काँचली आदि सभी बंधेज युक्त हैं।<br /> <br />बंधेज की ओढ़णियाँ<br />जयपुर बंधेज में ओढनी के बाहरी किनारों पर विषेष ध्यान दिया जाता था तथा कहीं-कहीं उन्हें सुनहरी आभायुक्त रंगों द्वारा रंगा जाता था। यह परम्परा आज भी जीवन्त है। यहां उच्च स्तरीय वस्त्र जैसे रेषम, षिफॅान, जार्जेट आदि में बंधेज खूब प्रचलित है, जिनमें कहीं-कहीं विषेष रूप से नृत्यांगनाएं, मोर, पक्षी आदि की आकृतियां बंाधी जाती है।<br />4. बंधेज रंगाई की प्रक्रिया- </p><p>जयपुर में सभी स्थानों पर कोई निर्धारित बंधेज प्रक्रिया प्रणाली नहीं हैं। गाँठे अवष्य सभी स्थानों पर एक जैसे ही लगाई जाती है। बंधेज कला को मुख्यतया चार भागों में बांटा गया हैं-<br /><br />1. लिकाई या लिपाई - इसके अन्तर्गत श्वेत वस्त्र पर मनचाही आकृति बनाई जाती है।<br /><br />2. बंधई का बंधेज - सम्पूर्ण बंधेज कला की केन्द्र बिन्दु ही बंधा है। जिसमें लिपाई द्वारा उकेरी गई आकृति के अनुरूप बंाधी गई गांठों का वह बिन्दु है, जिसका रहस्य बंधेज के अंतिम चरण में खोली गई गांठों के द्वारा ही खुलता है।<br /><br /><br />3. टिपाई - उकेरी गई रंगीन आकृति पर बांधी गई गांठों के इर्द-गिर्द लगे अंवाछनीय रंगों की सफाई।<br /><br />4. रंगाई - कपड़े पर उकेरे गए अनुकृतियों पर विभिन्न रंगों की योजना के अनुरूप ही कपड़े के अलग-अलग हिस्सों को एक या एक से अधिक बार रंगीन घोल में डुबोया तथा धूप में सुखाया जाता है।<br /><br />बंधेज के अन्तर्गत प्रमुख रूप से उपयोगी कुछ विषिष्ट रंगांे की अपनी अलग ही पहचान बन गई है। ग्रामीण परम्परा के अन्तर्गत मुख्यतया लाल और पीला रंग प्रमुख हैं, इसकी जमीन, पीली व किनारी लाल होती हैं । मध्यभाग में तथा चारों कोनों पर चार लाल रंग के गोले बने होते हैं तथा इस सम्पूर्ण आकृति के अंतर्गत श्वेत मोती के रूप में अलौकिक छटा बिखेरती है।<br /><br />राजस्थान में बंधेज के परिधान का क्षेत्र काफी विस्तृत है जिसमें ओढनी, चूनर, सलवार, दुपट्टा, लहंगे, घाघरे, कुर्ती, कांचली, स्कर्ट, फ्राक, स्कार्फ से लेकर कुषन-कंवर, लूंगी, गिलाफ, गर्म ऊनी शालें पुरूषो के साफे तथा अब तो जयपुरी रजाईयाँ थी बंधेज में बनती हैं।<br /><br />5. निष्कर्ष-</p><p> आधुनिक युग के परिधान क्षेत्र में बंधेज सृजन का यह विस्तार निष्चय ही आष्चर्यजनक उपलब्धि है। सदियों से चले आ रहे बंधेज के इस व्यवसाय के विषय में जितना कुछ कहा जाए या लिखा जाए कम है और भी है कि इसका वास्तविक इतिहास अभी भी अप्राप्त ही है। बंधेज आज सम्पूर्ण विष्व में छायी हुई है। बंधेज व्यवसाय के रूप में स्वरोजगार द्वारा जीवकोपार्जन का जहाँ सषक्त माध्यम है वहीं हस्तषिल्प कला क्षेत्र में विकसित हमारी मूल्यवान परम्परागत जीवन शैली तथा जन आस्थाओं से जुड़ी मानव की संस्कृति की अमूल्य विरासत है। <span style="font-size: xx-small;">SSM Research Journal</span><br /><br /><br />संदर्भ ग्रंथ सूची<br /><br />1. माथुर कमलेश हस्तषिल्प कला के विवध आयाम, जयपुर, 1997 पृ.सं. 26<br />2. कोठारी गुलाब राजस्थान की बहुरंगी वस्त्र परम्परा, जयपुर, 1998 पृ.सं. 46<br />3. भगत आशा राजस्थान, गुजरात एवं मध्यप्रदेष की छपाई कला का सर्वेक्षण, जयपुर, 1995 पृ.सं. 35<br />4. कोठारी गुलाब राजस्थान की ग्रामीण कलाएं एवं कलाकार, जयपुर, 1997 पृ.सं. 15</p>Hast Rekha-Palmistry-Astrologyhttp://www.blogger.com/profile/15604290073963667979noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-71862166691282740292022-10-15T18:17:00.001+05:302022-10-15T18:17:53.517+05:30Medicines and plants mentioned in Atharvaveda botanical hymns
<p class="MsoNormal" style="text-align: left;"><span style="color: #ff00fe;"><span style="font-size: x-large;"><span class="rynqvb"><span lang="EN">Medicines and plants mentioned in Atharvaveda botanical hymns</span></span></span></span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: left;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span> </span><span> </span>Man has depended on many types of medicines and plants during his life
time. He uses some vegetation for his own survival and some for the health and
prosperity of his animals. It is not possible for a human being to survive with
the knowledge of only one type of medicine-vegetables. Therefore, it is
necessary for a man to have knowledge of different types of
medicines-vegetables, so that his life becomes easy and he can live long with
good health. According to the opinion of various Vedic commentators, the
introduction of the medicines and plants mentioned in the Atharvaveda botanical
hymns can be given in the following way – </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpFirst" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span>1.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; font-weight: normal; line-height: normal;"> <span style="color: red;"><span style="font-size: large;"> </span></span></span></span></span></span><span style="color: red;"><span style="font-size: large;"><span class="rynqvb"><span lang="EN">Apamarga</span></span></span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span> </span>All the
commentators of Atharvaveda have described it in their respective commentaries
by this name "Apamarga". Acharya Sayan in his commentary has also
mentioned its another name "Sahadevi". In Atharvaveda, mainly 3
distinctions of Apamarga vegetation are found – White, Krishna and Red. The
qualities of these three are the same. Uses - In Atharvaveda, Apamarga is
described as a medicine to remove infectious diseases such as tuberculosis,
leprosy, apasmara, etc., which we get from our parents. Apamarga vegetation is
bitter, hot, bitter, phlegmatic, itchy and destroyer of blood related diseases.
In the treatment of typhoid fever, Prishniparni and Apamarga are used
appropriately. This plant enhances the radiance of the body, destroys diseases
like ulcers, poison, vata, phlegm and itching. </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: large;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span>2.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; font-weight: normal; line-height: normal;"> </span></span></span></span><span class="rynqvb"><span lang="EN">Arjuna</span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span> </span>Arjuna is
described in the 8th hymn of the second Kand of Atharvaveda. In this hymn, the
law to cure diseases is obtained from the wood of Arjuna, from the husk of
barley and the gem made from sesame seeds. Uses- Arjuna is described in the
Atharvaveda as a medicine that destroys all kinds of diseases like diarrhea,
tuberculosis, etc. </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span>3.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; font-weight: normal; line-height: normal;"> <span style="font-size: large;"> </span></span></span></span></span><span style="font-size: large;"><span class="rynqvb"><span lang="EN">Demonic Shyama
Vegetable</span></span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span> </span>The
description of the demonic Shyama vegetation is found in the 24th Sukta of the
first Kand of Atharvaveda. This Shyama vanaspati is formed by the combination
of two medicines which improve the complexion of the body. Uses - In
Atharvaveda, the demonic Shyama botanical is described as an anti-leprosy drug.
In this hymn, the words Kilas and Palit have been used for white leprosy. Quite
often, both Kilas and Palit are the differences of white leprosy. To make the
color of the entire skin of the place of leprosy similar to the actual color of
the body is the main function of the demoniac Shyama vegetation. That is why it
is used in leprosy. </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span>4.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; font-weight: normal; line-height: normal;"> <span style="font-size: large;"> </span></span></span></span></span><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span style="font-size: large;">Haridra (Turmeric)</span> </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN">23rd Sukta of Atharvaveda's first Kanda
Naktanjatasayoshadhe Rame Krishnae Asikni Ch. Ind Rajni Rajay Kilas Palitin
Chayat. In the above mantra, the names of Rama, Krishna, Asikni, and Rajni are
the narrators of medicines, 'According to Acharya Dhanvantari- Haridra,
Daruharidra, Udkirya (Karanjbheda), Rochana etc. Uses- Acharya Sayana mentions
Haridra as a medicine that removes whiteness of the body because it was born at
night. </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span>5.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; font-weight: normal; line-height: normal;"> <span style="font-size: large;"> </span></span></span></span></span><span style="font-size: large;"><span class="rynqvb"><span lang="EN">Ascini </span></span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN">Acharya Sayan in his commentary has described it
as a medicine called 'Neel'. Uses- In the Atharvaveda, the remedy of leprosy
and hair ripening has been prescribed by the use of Asikni (Neil). </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span>6.<span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; font-weight: normal; line-height: normal;"> </span></span></span></span></span><span style="font-size: large;"><span class="rynqvb"><span lang="EN">Durva (Sahasrakand) –</span></span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span> </span>The
description of this plant is found in the 7th Sukta of the Second Kand of Atharvaveda.
The origin of Durva vegetation is more there, where there is an abundance of
water. Everyone knows about the use-curse - abusing, talking about the
destruction of others in anger, uttering bad words, etc., all the disgusting
things come under the curse. Just as ordinary men and women abuse, in the same
way a man with knowledge also speaks bad and bad things in anger. All this
happens due to anger, if anger is gone and in its place a calm and thoughtful
nature comes, then the attitude of cursing will go away. Therefore, while
praising the medicine called Sahasrakand (Durva) in the Atharvaveda, it has
been said that by the use of this medicine the angry attitude of giving shop
should be removed. Sahasrakand (Durva) plant is used in the medicine. </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span>7.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; font-weight: normal; line-height: normal;"> <span style="font-size: large;"> </span></span></span></span></span><span style="font-size: large;"><span class="rynqvb"><span lang="EN">Bhagwati and Taraka</span></span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span> </span>The
description of these plants is found in the 8th Sukta of the Second Kand of
Atharvaveda. According to commentators like Acharya Sayan and Harishan
Siddhantlankar etc., the meaning of the special constellations (Sun and Moon)
having the form of light and opulence has been assumed from Bhagwati and
Taraka. According to commentator Shriram Sharma Acharya, Bhagwati,</span></span>
Raka (Sun Moon constellation). While Shripad Damodar Satavalekar considers both
these words to be medicinal. From Bhagwati – Vaishnavi, Shatavari, Tulsi,
Aparajitaya Vishnukanta and Taraka – Devatavriksha, Indravaruni, Patrakshar,
Mothi etc. Use - The disease which comes from the body of the parents or also
from the body of their ancestors to their children, that genetic disease is
called regional disease. For the prevention of such diseases in Atharvaveda,
two such plants are described, Bhagwati and Taraka. "Bhagwati and
tarake" both the words here denoting this medicine are dual. This gives
the sense that from this one name, 2-2 plants are to be taken. Thus there are
four plants under these two names, which cure regional diseases. Along with
this, it also increases the radiance of the body. </span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: large;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span>8.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; font-weight: normal; line-height: normal;"> </span></span></span></span><span class="rynqvb"><span lang="EN">Deca tree</span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span> </span>Its
description is found in the 9th Sukta of the Second Kand of Atharvaveda.
Commentators like Shripad Damodar Satavalekar and Harisharan Siddhantalankar
etc. have described a medicine called "Dashmool" made from the
combination of ten trees. Acharya Sayana assumes the meaning of Dasha-Vriksha
as Palash, Gular etc. Uses- A plant called Dashvriksha removes rheumatism
(recipient) disease. This rheumatic disease keeps the joints tight, due to
which a person cannot walk. If its treatment is done with the Dasvriksha, then
that patient can get quick recovery and behave like other living human beings. 10
medicines are famous in the legal texts by the name 'Dashmool'. They have great
fame in the matter of being the destroyer of vatarog, it is possible that they
are only ten trees described by the name Dashmool. Oil, Ghrita, Kashaya, Asava,
Arishta etc. are also made from these ten trees, which are famous in curing
gout. </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: large;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span>9.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; font-weight: normal; line-height: normal;"> </span></span></span></span><span class="rynqvb"><span lang="EN">Questionnaire</span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span> </span>Its
description is found in the 25th Sukta of the Second Kand of Atharvaveda.
Almost all the commentators have quoted it in their commentary by the name of
'Prishniparni'. According to Satavalekar, it is also known by the names
Chitraparni, Peethavan, Pitavan and Pathouni etc. Uses - Not following the
rules of brahmacharya and doing malpractices leads to blood defects. As a
result of which diseases like Pandu disease, tuberculosis etc. The place of
origin of these diseases has also been clearly described in the Vedas. In the
Atharvaveda, there has been a provision for the treatment of diseases by the
medicinal plant. In the Atharvaveda, the treatment of blood defects has been
described by taking the patient to the mountain. This plant is a very powerful
medicine to destroy the disease which dries the blood. Consumption of
Prishniparni will remove blood defects, blood will start increasing in the
body, the body will start getting stronger, the body will get stronger, the
ugliness of the womb will be removed and the pregnancy will start growing. In
this way, consuming pishniparni is going to bring many benefits. </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: large;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span>10.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; font-weight: normal; line-height: normal;"> </span></span></span></span><span class="rynqvb"><span lang="EN">Covenant</span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span> </span>Their
description is found in the 7th Sukta of the fourth Kanda of Atharvaveda.
Almost all the commentators have described it as an anti-venom. Uses - Atharva
Veda considers a healthy body as the key to a prosperous life, but toxic
elements cause disorders in a healthy body. Poison causes unconsciousness or
unconsciousness. If the poison becomes severe, the patient also dies.
Therefore, if Vacha medicine is used, then unconsciousness can be removed. It
has been told in the Atharvaveda that if a medicine called Vacha is used, the
poison cannot exert its effect and it removes unconsciousness. </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span>11.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; font-weight: normal; line-height: normal;"> <span style="font-size: large;"> </span></span></span></span></span><span style="font-size: large;"><span class="rynqvb"><span lang="EN">Rohini</span></span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span> </span>The
description of this plant is found in the 12th Sukta of the fourth Kanda of
Atharvaveda. Almost all the commentators have described it by the name Rohini.
Another name for it is also found in Atharvaveda, Arundhati. In the subodh
commentary of Satavalekar ji, its description is also found by the name of
Measrohini. Uses - This medicine is a semen enhancer and destroyer of
tridoshas. This plant heals the broken parts of the body. It is also called
Arundhati. If the body is hurt, the organ is burnt, the organ is suppressed,
then by the use of this plant, the joint of the body becomes undone, with this
medicine all the organs of the body, the marrow, the flesh and the bones are
complete. This plant heals the organs of the body - marrow, skin, blood, bone,
flesh, skin, and broken organs. </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span>12.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; font-weight: normal; line-height: normal;"> <span style="font-size: large;"> </span></span></span></span></span><span style="font-size: large;"><span class="rynqvb"><span lang="EN">Virus </span></span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN">Its description is found in the 44th Sukta of
Atharvaveda Keshta Kanda. Use- The flow of blood flows in the body due to the
trauma of weapons etc. Sometimes it comes out with a special velocity, this is
called bleeding. In the Atharvaveda, a plant called Vishanaka has been
prescribed to stop bleeding or bleeding. Apart from this, the law of treatment
of rheumatic diseases, phlegm, cough etc. and genetic diseases from a plant
called Vishnaka is found in Atharvaveda. </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span>1<span style="font-size: large;">3.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; font-weight: normal; line-height: normal;"> </span></span></span></span></span><span style="font-size: large;"><span class="rynqvb"><span lang="EN">Varun</span></span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span> </span>In the 85th
Sukta of Atharvaveda, a plant named Varuna has been described. In the
commentary of Acharya Sayana, it has been quoted by the name of Varana. Whereas
in the Subodh commentary of Satavalekar ji, it is described as a plant called
Varuna. Both its names are found in the Atharvaveda commentary by Harishan
Siddhantalakar. Uses- Bark of Varuna is digestive and potent. It destroys
ashmari (stone disease). The decoction of its bark dissolves the stone and
expels it through urine. It cures Urinary dosha, Urukrichchar (difficulty
passing urine), Vatgulma (rheumatism) and blood disorders. This plant has been
described in the Vedas for the treatment of Rajayakshama (TV). It is a blood
purifier and a plant that cures gout. </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-size: large;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span>14.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; font-weight: normal; line-height: normal;"> </span></span></span></span></span><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span style="font-size: large;">Leprosy</span> </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN">In the 95th Sukta Gaya of the Sixth Kand of
Atharvaveda, a plant named Kuth has been described. Achar</span></span> Ya
Sayan has described it in his commentary by the name "Kootha".
Whereas Shri Ram Sharma Acharya and Harishan Siddhantlankar etc. commentators
have quoted it in their two commentaries under the name "6 leprosy".
Uses- Leprosy (Lush) medicine is especially antipyretic and anthelmintic.
Leprosy originates from the Himalayas and is closely related to Somalata. This
medicine is often used in the prevention of diseases like gout disorders,
tuberculosis, cough, eye diseases, gonorrhea, mango (amn) etc. </span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: large;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span>15.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; font-weight: normal; line-height: normal;"> </span></span></span></span><span class="rynqvb"><span lang="EN">stems</span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span> </span>Its
description is found in the 100th Sukta of the Atharva Veda. The main feature
of this vegetation is that it grows on dry land. Uses- A plant called stem is
grown in the desert. This plant is used in the prevention of poison related
defects. </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: large;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span>16.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; font-weight: normal; line-height: normal;"> </span></span></span></span><span class="rynqvb"><span lang="EN">Chipudru</span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span> </span>Its
description is found in the 127th hymn of the Atharvaveda. All the commentators
have quoted it in their commentaries under the name Chipudru. Uses- In
Atharvaveda, Chipudru has been described as a very important plant. It is said
to be the destroyer of cough, boil, pimple, bleeding, skin diseases etc. of
this plant It also cures gallstones, femoral glands, ear diseases, phlegm,
erysipelas and heart diseases. Niyas (glue, lisa) comes out from Chipudru. It
is called Viroja or Piroja. Its ointment is made, it is beneficial for all skin
diseases and rashes (wounds). </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: large;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span>17.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; font-weight: normal; line-height: normal;"> </span></span></span></span><span class="rynqvb"><span lang="EN">Nittani</span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span> </span>Its
description is found in the 136th and 137th hymns of the Atharvaveda. In the
commentary by Acharya Sayan, it has been described as a herb called
"Kalmachi". Which we all know by the name of Makoy in Hindi language.
Whereas the commentators like Satavalekar and Harisharan Siddhantalankar have
described it in their respective commentaries by the name of Nittni. Use- By
this the law of treatment of hair diseases is found in Atharvaveda. This
medicine increases hair growth and strengthens their roots. Where there is no
hair, new hair grows there. It is an underground drug. </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: large;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span>18.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; font-weight: normal; line-height: normal;"> </span></span></span></span><span class="rynqvb"><span lang="EN">Sahasraparni
(Conchpushpi) </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left;"><span style="font-size: medium;"><span class="rynqvb"><span lang="EN">The description of a plant called Sahastraparni is
found in the 139th Sukta of Atharvaveda Keshta Kand. Acharya Sayan in his
commentary has described it as Shankhpushpi, whereas in Satavalekar's Subodh
Bhashya it is mentioned as a Sahasrapani medicine. Uses - Sahastraparni
(conchpushpi) plant has been mentioned in the Atharvaveda for the removal of
semen-related defects and as a semen-enhancer plant. According to Atharvaveda
it has hundred branches, thirty three roots and thousand leaves. It is
described in the Atharvaveda as a fortunate and captivating plant. For good
luck, there is a law to tie its root in the hand. It increases mental peace,
radiance and intelligence. The love of husband and wife is strengthened by the
consumption of this plant. </span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="text-align: left; text-indent: -18pt;"><span style="font-size: large;"><span class="rynqvb"><span lang="EN"><span>19.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; font-weight: normal; line-height: normal;"> </span></span></span></span><span class="rynqvb"><span lang="EN">Demonic Vegetation</span></span></span></p><span style="font-size: medium;">
</span><p class="MsoListParagraphCxSpLast" style="text-align: left;"><span class="rynqvb"><span lang="EN" style="mso-ansi-language: EN;"><span style="font-size: medium;"><span> </span>The
description of demonic vegetation is found in the 39th Sukta of the Seventh
Kand of Atharvaveda. Almost all the commentators have quoted it as Rajika (Rai)
in their respective commentaries. Use Its description is found in Atharvaveda
as a Vashikaran medicine. In Atharvaveda, Asurivanaspati has been described to
enhance the beauty of the woman. It is described in the Vedic texts that white
mustard (Rai) increases the radiance of the body, brings beauty, and removes
the defilement of the body. With its use, a woman can control her husband. Due
to which the sinful conduct of man is removed, and he is not attracted towards
a foreign woman. Epilogue It is clear from the above study that since the Vedic
period, man has had knowledge of many types of medicines and plants. By using
these, he used to get many means of food, health etc. Vedic human beings had
the knowledge of many types of medicinal plants that give life, destroy disease,
suppress disease, never harm etc. This medicine-vegetable not only used to
protect us when we got sick, but due to their consumption, not only disease,
such a law is also found in Atharvaveda. In this way, sufficient knowledge
related to botanical and medicine is obtained in the entire Atharvaveda, which
is developing progressively through long-term experimentation and research. As
an evolved form of this knowledge, we see today Ayurvedic products of companies
like Patanjali, Dabur, Himalaya, Vaidyanath etc. The Vedic medicine-vegetables
used in these products are still as effective on diseases as described in the
Vedic period. Thus this Vedic medicine-vegetables is relevant </span>.</span></span><span lang="EN" style="mso-ansi-language: EN;"></span></p>
<!--[if gte mso 9]><xml>
<o:DocumentProperties>
<o:Version>12.00</o:Version>
</o:DocumentProperties>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
mso-line-height-alt:2.0pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style>
<![endif]-->Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-43599396651014070962022-10-03T18:27:00.005+05:302022-10-03T18:43:43.269+05:30 Right to information<div style="text-align: left;"><br /></div><div style="text-align: left;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><div style="text-align: justify;"><br /></div><p style="text-align: left;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: x-large;"> </span></b></span><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b"><span class="Q4iAWc"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: x-large;">Right to information</span></b></span> </span></span></span></p><p style="text-align: justify;"><b><span class="VIiyi" lang="en" style="font-size: medium;"><span class="JLqJ4b"><span class="Q4iAWc"> <span style="font-size: small;">Transparency, accountability, sensitivity and accountability are the components that set the ideal paradigm for the development of the country. Right to information was needed to expose immoral acts like lies, theft, dishonesty, nepotism, corruption and bribery and to unmask people who do black deeds. Right to information is the right of all citizens to lead towards good governance and it will prove helpful in cracking down on corruption. It will strengthen the roots of the world's largest democracy and realize the vision of a real democracy.
history
The British ruled India for about 250 years and during this time the British government made the Official Secrets Act 1923 in India, under which the government got the right to keep any information confidential.</span></span></span></span></b></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><b><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b"><span class="Q4iAWc"><span> </span> The demand for the right to information started from Rajasthan, the mass movement for the right to information started in the state in the 1990s, in which the Mazdoor Kisan Shakti Sangathan (MKSS) led by Aruna Rai exposed corruption. It was held as a public hearing program.
After the fall of the Congress government in 1989, the BP Singh government came to power, which promised to enact a Right to Information Act. On December 3, 1989, in his first message, the then Prime Minister BP Singh announced to amend the Constitution to make a Right to Information Act and to amend the Official Secrets Act. But BP Singh's government could not implement it despite all efforts and this government could not last long.
In the year 1997, the Central Government constituted a committee under the chairmanship of HD Gauri and presented the draft of Freedom of Information in May 1997, but this draft of the Shourie Committee was suppressed by the two governments of the United Front.
In the year 2002, the Parliament passed the Freedom of Information Bill. It got the assent of the President in January 2003, but it was not implemented in the name of making its rules.
After 58 years of independence in India, from October 12, 2005, the supremacy of the people was established for the first time in a democracy for the citizens, possibly for the first time, through the Right to Information.</span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: small;"><b><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b"><span class="Q4iAWc"><span> </span> The consequences of simple rights such as entitlement of citizens to the information available with public institutions are long and profound.
With this right, in the era of e-governance and information technology, the administrative structure entangled in its traditional problems gets an opportunity to establish a new administrative culture. Now India has also joined the 60 countries of the world, which have made elaborate arrangements to establish transparent, accountable and good governance by providing the right to information to their citizens.
Sweden is the first country in the world where the Right to Information was first implemented. Sweden sounded the trumpet of transparency by taking the initiative to make government records, papers public and viewable. The will of the government provided for freedom of information to the citizens in Sweden through the constitution and Sweden became the first country in the world to give freedom of information.
Legal Provisions:-
The Government of the United Progressive Alliance (UPA) passed the Right to Information Act 2005 in Parliament on 12 May 2005 for its promises made in the Common Minimum Program and to create a transparent governance system and corruption-free society, which was 15 On June 2005, the President's assent was received and finally on 12 October 2005, this law was implemented in the whole country except Jammu and Kashmir. With this the Freedom of Information Bill 2002 was repealed.
Prior to its national implementation, nine states had already implemented this law, including Tamil Nadu and Goa in 1997, Karnataka in 2000, Delhi 2001, Assam, Madhya Pradesh, Rajasthan and Maharashtra in 2002, and Jammu and Kashmir. was implemented in 2004.
In the Right to Information Act, 2005, the right to information has been defined in section 2 (j) as follows:-
Under the 'Right to Information' Act, such information comes which can be obtained through the concerned public authority. It includes the following-
Inspection of works, documents, records
Notes, extracts or certified copies of documents or records
Taking certified samples of material.
To obtain information in the form of diskette, tape, floppy, video cassette or any other electronic device or by means of a printout where such information is stored in a computer or any other device. </span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="font-size: large;"><b><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b"><span class="Q4iAWc"> Appointment of Information Officer:-</span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><b><span class="VIiyi" lang="en" style="font-size: medium;"><span class="JLqJ4b"><span class="Q4iAWc"> <span> </span><span style="font-size: small;">There is a provision of the Right to Information Act that every public institution shall have an information officer. If any citizen does not receive the information within the time prescribed in the Right to Information Act or the information is half-incomplete or has been refused information, then in such a situation, he can appeal to the first appellate authority of the same institution / office / department.
In this, if the information has not been provided to the applicant within the stipulated period, then there is a provision to provide the information free of cost in the first appeal.
Second appeal is the last option for seeking information under the Right to Information Act. The basic objective of this organization is to establish fairness, transparency and trust in the citizens. Under this, the Central and State Information Commission has been directed against the order of the First Appellate Officer.</span></span></span></span></b></p><p style="text-align: justify;"><b><span class="VIiyi" lang="en" style="font-size: medium;"><span class="JLqJ4b"><span class="Q4iAWc">Right to hear second appeal.</span></span></span></b></p><p style="text-align: center;"><b><span class="VIiyi" lang="en" style="font-size: medium;"><span class="JLqJ4b"><span class="Q4iAWc"> <span style="font-size: small;">If the information of the first appellate authority is not received or you are not satisfied, then a second appeal can be made. There is a time of 90 days for the second appeal, that is, after 30 days from the day the first appeal is made, you can make a second appeal for the next three months.
Fee Structure:-
Application fee has to be paid to get any information, which is exempted for families living below poverty line. Under this Act, for obtaining information, a fee or cost has to be paid for providing information also. which all citizens have to pay. There are some similarities and some differences in the fees in the Central Government / State Governments / Union Territories.
Most of the confusion in the law today is coming across the country due to the divergence of opinions regarding fees. Section 6(1) of the Act mentions the application fee, which is generally Rs 10, but in some cases it has been kept at Rs 500. This arbitrary fixation of application fee is a violation of the citizen's right to get information.
Incomplete attempt to take technical advantage:-
Isn't it necessary to identify 'public authorities', fix the responsibility of the appellate authorities, clarity on the issues of application fee, to streamline the scope of the law? For the law to be effective, the speed of disposal of RTI cases will have to be increased, measures will have to be taken to reduce the burden of existing appeals with information commissions.
In conclusion, today citizens in different areas of the country have used the Right to Information Act. The law is progressing step by step, but there is a need to clarify the differences of opinion and unclear areas regarding the scope and main provisions of the law.</span></span></span></span></b><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b"><span class="Q4iAWc"> </span></span></span></p><p style="text-align: left;"><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b"><span class="Q4iAWc">Professor.Krishan Bir Singh Chauhan</span></span></span></span></p><p style="text-align: left;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b"><span class="Q4iAWc"><span style="font-size: large;">www.ugcjournal.com</span><br /></span></span></span></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-1953007700941791712022-04-30T23:32:00.011+05:302022-05-03T18:40:50.731+05:30 श्रीमद्भगवद्गीता: समसामयिक जीवन में प्रासंगिकता और उपयोगिता<div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><br /></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="hi"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="hi" data-language-to-translate-into="en" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"> श्रीमद्भगवद्गीता भारतीय संस्कृति की आधारशिला है और सभी वेदों के सार और तत्वों को समाहित करती है। सबसे प्रसिद्ध, पोषित, क़ीमती, और धार्मिक, शास्त्रीय संस्कृत साहित्य कविता। भारतीय संस्कृति की जीवंतता, श्रीमद्भागवत गीता में जीवन का सार समाहित है। गीता मनुष्यों को सामाजिक, प्लेटोनिज्म, आध्यात्मिक श्रम, सबसे महत्वपूर्ण कार्य उपलब्धियों के अभ्यास की एक चरण-दर-चरण समझ प्रदान करती है; आत्मविश्वास; गलत कामों का त्याग; उचित असाइनमेंट की प्राप्ति; उत्कृष्ट संतुलित आहार; मानसिक विकारों से मुक्ति; यज्ञ से लगाव, जप, तप, दान; कार्रवाई और निष्क्रियता का ज्ञान; निस्वार्थ कार्य की उत्कृष्टता; कार्रवाई और भक्ति और भी बहुत कुछ। वर्तमान पीढ़ी का जीवन आधुनिकतावाद के साथ उनके लिए स्वयंसिद्ध और अध्यात्मवाद और समाजवाद के पूरी तरह विरोध में है। वैज्ञानिक विकास और उच्च कोटि की सुख-सुविधाओं की चाहत में आज जीवन हर इंसान को निरपेक्ष और संपूर्ण लगता है।</span></span></span></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="hi"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="hi" data-language-to-translate-into="en" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span color="unset" style="-moz-box-align: unset; -moz-box-direction: unset; -moz-box-flex: unset; -moz-box-ordinal-group: unset; -moz-box-orient: unset; -moz-box-pack: unset; -moz-float-edge: unset; -moz-force-broken-image-icon: unset; -moz-image-region: unset; -moz-orient: unset; -moz-text-size-adjust: unset; -moz-user-focus: unset; -moz-user-input: unset; -moz-user-modify: unset; -moz-window-dragging: unset; -webkit-line-clamp: unset; -webkit-text-fill-color: unset; -webkit-text-stroke: unset; accent-color: unset; animation: unset; appearance: unset; aspect-ratio: unset; backface-visibility: unset; background-blend-mode: unset; background: unset; block-size: unset; border-block: unset; border-collapse: unset; border-end-end-radius: unset; border-end-start-radius: unset; border-inline: unset; border-radius: unset; border-spacing: unset; border-start-end-radius: unset; border-start-start-radius: unset; border: unset; bottom: unset; box-decoration-break: unset; box-shadow: unset; box-sizing: unset; break-after: unset; break-before: unset; break-inside: unset; caption-side: unset; caret-color: unset; clear: unset; clip-path: unset; clip-rule: unset; clip: rect(0px, 0px, 0px, 0px); color-interpolation-filters: unset; color-interpolation: unset; color-scheme: unset; column-fill: unset; column-rule: unset; column-span: unset; columns: unset; contain: unset; content: unset; counter-increment: unset; counter-reset: unset; counter-set: unset; cursor: unset; cx: unset; cy: unset; d: unset; display: unset; dominant-baseline: unset; empty-cells: unset; fill-opacity: unset; fill-rule: unset; fill: unset; filter: unset; flex-flow: unset; flex: unset; float: unset; flood-color: unset; flood-opacity: unset; font-synthesis: unset; font: unset; gap: unset; grid-area: unset; grid: unset; height: unset; hyphenate-character: unset; hyphens: unset; image-orientation: unset; image-rendering: unset; ime-mode: unset; inline-size: unset; inset-block: unset; inset-inline: unset; isolation: unset; left: unset; letter-spacing: unset; lighting-color: unset; line-break: unset; list-style: unset; margin-block: unset; margin-inline: unset; margin: unset; marker: unset; mask-type: unset; mask: unset; max-block-size: unset; max-height: unset; max-inline-size: unset; max-width: unset; min-block-size: unset; min-height: unset; min-inline-size: unset; min-width: unset; mix-blend-mode: unset; object-fit: unset; object-position: unset; offset: unset; opacity: unset; order: unset; outline-offset: unset; outline: unset; overflow-anchor: unset; overflow-block: unset; overflow-inline: unset; overflow-wrap: unset; overflow: unset; overscroll-behavior-block: unset; overscroll-behavior-inline: unset; overscroll-behavior: unset; padding-block: unset; padding-inline: unset; padding: unset; paint-order: unset; perspective-origin: unset; perspective: unset; place-content: unset; place-items: unset; place-self: unset; pointer-events: unset; position: fixed; print-color-adjust: unset; quotes: unset; r: unset; resize: unset; right: unset; rotate: unset; ruby-align: unset; ruby-position: unset; rx: unset; ry: unset; scale: unset; scroll-behavior: unset; scroll-margin-block: unset; scroll-margin-inline: unset; scroll-margin: unset; scroll-padding-block: unset; scroll-padding-inline: unset; scroll-padding: unset; scroll-snap-align: unset; scroll-snap-type: unset; scrollbar-color: unset; scrollbar-gutter: unset; scrollbar-width: unset; shape-image-threshold: unset; shape-margin: unset; shape-outside: unset; shape-rendering: unset; size: unset; stop-color: unset; stop-opacity: unset; stroke-dasharray: unset; stroke-dashoffset: unset; stroke-linecap: unset; stroke-linejoin: unset; stroke-miterlimit: unset; stroke-opacity: unset; stroke-width: unset; stroke: unset; tab-size: unset; table-layout: unset; text-align-last: unset; text-align: unset; text-anchor: unset; text-combine-upright: unset; text-decoration-skip-ink: unset; text-decoration: unset; text-emphasis-position: unset; text-emphasis: unset; text-indent: unset; text-justify: unset; text-orientation: unset; text-overflow: unset; text-rendering: unset; text-shadow: unset; text-transform: unset; text-underline-offset: unset; text-underline-position: unset; top: 0px; touch-action: unset; transform-box: unset; transform-origin: unset; transform-style: unset; transform: unset; transition: unset; translate: unset; user-select: text; vector-effect: unset; vertical-align: unset; visibility: unset; white-space: pre; width: unset; will-change: unset; word-break: unset; word-spacing: unset; writing-mode: unset; x: unset; y: unset; z-index: unset;">https://www.safestgatetocontent.com/h633rd2nv?key=8f3d8e4b93bfa654590639a9de6f9868</span> <br /></span></span></span></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="hi"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="hi" data-language-to-translate-into="en" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> <span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span></span>मानवता भूल जाती है कि शारीरिक गतिविधि की कमी उन्हें बीमारियों की ओर ले जाती है। विकास की रफ्तार में आधुनिक सुविधाओं से लदा देश भी उतना ही बेचैन और वेदना से भरा है। हालांकि, जीवन की विडंबना यह है कि मनुष्य इन भौतिकवादी सुविधाओं की चाह में वास्तविक दुनिया, सुख और उल्लास से बहुत दूर जा रहा है। यह उल्लेख करने की आवश्यकता नहीं है कि भारत और अन्य विकसित देश विकसित और आधुनिक मानते हुए, इस भ्रम के नतीजों को प्रदर्शित करने के लिए एक-दूसरे का पीछा करते हैं। समकालीन युग परमाणु युद्ध की भयावहता से भयभीत है; घृणा की भावना मनुष्य के हृदय में अपना स्थान बना लेती है। आज का मानव प्रगतिशील है फिर भी भ्रमित है; स्वार्थ उन्हें अपने कर्तव्यों को निभाने से रोकता है और इस स्थिति में हर इंसान भटक रहा है। ऐसे समय में गीता का ज्ञान और उसका उपयोग हमारा अच्छा मार्गदर्शन कर सकता है। यह पत्र गीता की शिक्षाओं और वर्तमान परिदृश्य में उनकी प्रासंगिकता, महत्व और उपयोगिता पर प्रकाश डालता है। </span></span></span></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="hi"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="hi" data-language-to-translate-into="en" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span>आधुनिक समय में मानव समस्याओं और उनके समाधान के लिए गीता एक प्रकार की दिव्य औषधि है जिसकी उपयोगिता शब्दों में वर्णन करना असंभव सा प्रतीत होता है, जैसा कि स्वयं भगवान श्रीकृष्ण ने गीता को वाणी दी है। यह कहता है कि अन्य शास्त्रों को इकट्ठा करने की कोई आवश्यकता नहीं है क्योंकि गाते, पढ़ते, पढ़ाते, सुनते और पढ़ते हैं, गीता ही सबका ज्ञान बिखेरती है; क्योंकि गीता सीधे भगवान के कमल रूपी होठों से निकलती है। गीता के संदेश हिंदू धर्म का दार्शनिक आधार होने के कारण सार्वभौमिक स्थिति रखते हैं। गीता व्यापक रूप से वैदिक दर्शन का सार प्रस्तुत करती है और धर्म और नैतिकता का पाठ देती है, और भक्ति का मार्ग, ईश्वर की भक्ति सिखाती है। श्रीमद्भागवत गीता, जहां भागवत का अर्थ है 'भगवान का' और गीता का अर्थ है 'गीत'; इस प्रकार, भगवान के गीत इसकी उपयोगिता बताते हैं। श्रीमद्भागवत गीता, महाभारत युद्ध के कगार पर भगवान कृष्ण और अर्जुन के बीच एक संवाद के रूप में भगवान का एक गीत। </span></span></span></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="hi"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="hi" data-language-to-translate-into="en" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> <span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span> </span>महाभारत के भीष्म पर्व का एक हिस्सा, अपने शाश्वत और परम ज्ञान के साथ भगवान की रचना ने दुनिया भर के प्रसिद्ध विचारकों और व्यक्तित्वों को प्रेरित और प्रेरित किया है। महात्मा गांधी कहते हैं कि जब उन्हें कहीं कोई आशा नहीं मिलती तो वे प्रकाश और आशा की किरण के लिए गीता में वापस जाते हैं। स्वामी विवेकानंद प्रेरणा और मार्गदर्शन के लिए गीता पर लौटने की उम्मीद करते हैं। तिलक के लिए गीता सांसारिक जीवन में मनुष्य को कर्तव्यों का पाठ पढ़ाती है; एनी बेसेंट कहती हैं, आकांक्षी आत्मा को शांति के मार्ग पर चलने के लिए मार्गदर्शन और प्रशिक्षण देती है। एक अंग्रेजी लेखक और दार्शनिक, एल्डस हक्सले के लिए, गीता मानव जाति के लिए एक स्थायी मूल्य के साथ शाश्वत दर्शन का सबसे सटीक और व्यापक सारांश है।
भगवान श्रीकृष्ण ने मनुष्यों से ग्रंथ के विपरीत आचरण का त्याग करने और शास्त्रों के अनुसार ईमानदारी से व्यवहार करने के लिए कहा। यह कर्म योग, भक्ति योग और ज्ञान योग के माध्यम से सभी प्राणियों के लिए मार्ग प्रशस्त करता है। भगवत गीता एकमात्र शास्त्रीय पाठ है जिस पर कई विद्वानों ने विश्व की भाषाओं में सबसे अधिक टीका, विश्लेषण, निबंध और शोध ग्रंथ लिखे हैं। गीता हमें मानव जीवन के मानसिक, शारीरिक, सामाजिक, व्यावहारिक, आर्थिक और राजनीतिक पहलुओं की पीड़ा को दूर करते हुए शांतिपूर्ण जीवन जीना सिखाती है, गीता को भारत और दुनिया भर में प्रासंगिक और मूल्यवान बनाती है।
श्रीमद्भागवत गीता आध्यात्मिकता के लिए कई मार्ग प्रशस्त करती है जो मानव को प्रगति की ओर ले जाती है। कर्मयोग में श्रीकृष्ण बताते हैं कि कर्म या कर्म सभी मनुष्यों का काम करने का एक स्वाभाविक स्वभाव है। कर्म योग एक ऐसा मार्ग है जो अनजाने में या असहाय रूप से मनुष्य से कुछ न करते हुए भी जुड़ा हुआ है; एक क्षण के लिए भी निष्क्रिय रहना असंभव है। आवश्यकता है कर्म योग के रहस्य या रहस्य को बारीकी से समझने की और अध्यात्म की प्राप्ति के लिए हर कार्य में इसे लागू करने की और कार्य को पूर्णता देते हुए मन को आध्यात्मिक बनाने की; तभी मनुष्य कार्य में पूर्णता और उत्कृष्टता प्राप्त करेगा।</span></span></span></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="hi"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="hi" data-language-to-translate-into="en" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> </span> <span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span>अध्यात्म सीधे मन से जुड़ता है, एकाग्रता बढ़ाता है और मन को अन्य चिंताओं या दुखों से मुक्त करता है हर काम पर पूरा ध्यान देता है क्योंकि काम है </span></span></span><span class="VIiyi" lang="hi"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="hi" data-language-to-translate-into="en" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc">नियंत्रित भाव से पूर्ण की गई पूजा। इसके अलावा, यह आध्यात्मिकता प्रेरणादायी शक्ति का श्रेय देती है, जो समाज में एक नए मानव के रूप में उभरती है।
गीता की उपयोगिता बताते हुए भगवान स्वयं कहते हैं कि निस्वार्थ भाव से अध्ययन करने वाला व्यक्ति परम सिद्धि को प्राप्त करता है। क्रिया (कर्म) में उत्कृष्ट शक्ति है; नकारात्मक ऊर्जा के तहत विनाश की क्षमता के साथ पूरी दुनिया में मानव ऊर्जा का एक सकारात्मक कार्य। जैसे महान वैज्ञानिक थॉमस अल्वा एडिसन ने बल्ब का आविष्कार किया था। उस क्रिया का परिणाम अभी भी दुनिया के लिए उपलब्ध है और हमेशा वर्षों तक रहेगा। उनका नाम तब तक रहेगा जब तक दुनिया है। असंख्य अविष्कार हमारे लिए वरदान के रूप में हैं। आज मनुष्य को अपने देश, मानवता और स्वयं के लिए इन अनुसरणीय कार्यों की आवश्यकता है। प्राचीन ऋषियों या संतों द्वारा किए गए सभी कर्म या गतिविधियाँ और जिनकी हम आज भी प्रशंसा करते हैं, गीता हमें उन सभी विकसित कार्यों को दोहराने और प्राप्त करने का मार्ग प्रशस्त करती है। </span></span></span></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="hi"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="hi" data-language-to-translate-into="en" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span>आधुनिक सुख को परम तत्व के रूप में स्वीकार करने वाले समकालीन मानव के चारों ओर दुःख और पीड़ा व्याप्त है। एक व्यक्ति का वांछित, सुखी जीवन का मार्ग कर्म (क्रिया, कार्य या कर्म) में निहित है। बदले में परिणाम की इच्छा के बिना काम करने के लिए श्री कृष्ण उपदेश देते हैं। जब मनुष्य अपने कार्यों या कार्यों के किसी भी परिणाम की परवाह किए बिना अपने कर्तव्यों का पालन करता है, तो सभी ऊर्जाएं आध्यात्मिक ऊर्जा को केंद्रीकृत और उत्पन्न करती हैं। क्योंकि आध्यात्मिक शक्ति के बिना मनुष्य अपने कार्य को श्रेष्ठ और मूल्यवान नहीं बना सकता। इस ऊर्जा से संपन्न शो मानव जाति के लिए आशाजनक और पूरे अस्तित्व के लिए फायदेमंद साबित होता है। इसलिए मानव जीवन को सुखद बनाने के लिए गीता के कर्म योग को सीखने और अध्ययन करने की आवश्यकता है। मनुष्य को चाहिए कि वह कोई भी कार्य अपने आचरण और पसंद के अनुसार करे और उस कार्य में लगे जिससे सुख, खुशी और संतुष्टि मिले। भूत और भविष्य की चिंताओं के विचार को त्याग कर दी गई स्थिति में अच्छी तरह से सेवा करना। गीता ईश्वर के चिंतन और कर्तव्य पालन का ज्ञान कराती है। यह इंसानों को कभी भी काम छोड़ना और केवल भगवान का ध्यान करना नहीं सिखाता है। गीता उपदेश देती है कि कर्म के द्वारा मनुष्य जीवन में सभी वांछित वस्तुओं को प्राप्त कर सकता है, लेकिन कर्म के बिना जीवन कुछ भी नहीं है या नष्ट नहीं होता है। आगे जीवन में आंदोलन के महत्व को समझाते हुए। </span></span></span></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="hi"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="hi" data-language-to-translate-into="en" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> <span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span></span>श्री कृष्ण अर्जुन से कहते हैं कि उनके पास करने के लिए और कुछ नहीं है, तीनों लोकों में करने के लिए कोई कर्तव्य नहीं है; कुछ भी हासिल नहीं हुआ है, लेकिन फिर भी, काम जारी है, क्योंकि काम में किसी भी तरह की रुकावट या रुकावट दुनिया को नुकसान पहुंचाएगी। इसी तरह, यदि मनुष्य अपने द्वारा किए गए कर्म को रोक दें, तो यह ग्रह को नुकसान पहुंचाएगा।
भगवान कृष्ण गीता में कर्म के रहस्य का वर्णन करते हुए कहते हैं कि प्रकृति से प्रत्येक मनुष्य द्वारा प्राप्त गुण मनुष्य को उसके अनुसार कार्य करने के लिए मजबूर करते हैं। मनुष्य फल प्राप्त करता है और गुणों से कार्य करता है। ये प्राकृतिक गुण भी परिवर्तनशील हैं। यदि मानव मन प्राकृतिक गुणों से विचलित होता है, तो वह कार्य को सफलतापूर्वक पूरा करने में विफल रहता है, जिसका प्रमुख कारण मनुष्यों का लालच है। किसी भी परियोजना के लाभ और हानि के बारे में सोचे बिना, वे मुख्य रूप से लाभ या लाभ पर ध्यान केंद्रित करते हैं। यह सब उन्हें अहंकार और प्रतिस्पर्धा के साथ जारी रखने के लिए प्रेरित करता है, जिसके कारण मनुष्य हमेशा चिंतित और भयभीत रहता है। गीता उपदेश देती है कि कर्म का मूल्य गिनना ठीक नहीं; कुछ भी छोटा या बड़ा नहीं होता।</span></span></span></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="hi"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="hi" data-language-to-translate-into="en" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> </span> <span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span>इस संदेश को चित्रित करता है कि परिणाम आवश्यकताओं के बारे में चिंता किए बिना दिए गए असाइनमेंट के लिए पूर्ण समर्पण के साथ पूरी तरह से ध्यान केंद्रित करना है।
परिणाम हमेशा उत्साहजनक होता है यदि सौंपा गया कार्य निश्चित समर्पण के साथ पूरा किया जाता है, न कि लाभ या हानि के बारे में सोचकर। कर्म को पूजा बनाओ और उसे अध्यात्म से जोड़ो, तब मनुष्य को किसी भी कार्य को पूरा करने में कोई कठिनाई नहीं होती है और वह आत्मसंतुष्ट रहता है। गीता में, श्री कृष्ण मनुष्य को हानि की चिंताओं से दूर परिणाम प्राप्त करने के लिए प्रबुद्ध करते हैं; मानसिक रूप से स्वस्थ जीवन जीने के लिए फलों की चिंता न करके अलग होकर। इसके अलावा, जो संतुष्टि की भावना की वस्तुओं की खोज में संलग्न है और अपने मन के माध्यम से भावनाओं को नियंत्रित करता है, और बिना आसक्ति के कार्य करता है वह एक वफादार है। यदि कोई व्यक्ति स्वार्थ से रहित है और निरंतर कार्य में लगा रहता है, तो लक्ष्य को सफलतापूर्वक पार कर जाता है, और भगवान के रूप को प्राप्त करने के लक्ष्य को प्राप्त कर लेता है। ऐसे में ईमानदार लोगों को अध्यात्म और धर्म का पर्दा पहनकर समाज को ठगना नहीं चाहिए। </span></span></span></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="hi"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="hi" data-language-to-translate-into="en" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> <span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span></span>यह प्रमाणित किया जाता है कि अच्छे कर्म और बुरे कर्म अलग-अलग फल देते हैं, और मनुष्य समाज के साथ कर्मों के आश्चर्यजनक फल से बंधा होता है। इसलिए कृष्ण अर्जुन को सुख-दुःख से रहित ग्रह जीवन जीने, कार्यों को पूरा करने और शक्ति का आनंद लेने के लिए कहते हैं।
आधुनिक जीवन में मनुष्य आराम की सभी चीजों की उत्पादकता बढ़ाने का काम करता है। आधुनिक आविष्कारों का अर्थपूर्ण तरीके से उपयोग करना फायदेमंद है, लेकिन जब वे केवल सुविधा और आलस्य का प्रतीक बन जाते हैं, तो उनसे प्राप्त आराम उनके लिए अभिशाप बन जाता है। कोई फर्क नहीं पड़ता कि आधुनिक मनुष्य कैसे प्राप्त करते हैं, लेकिन इस शरीर को नहीं बदल सकते, पांच तत्वों का एक मिश्रण </span></span></span><span class="VIiyi" lang="hi"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="hi" data-language-to-translate-into="en" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc">टीएस यदि कोई नई चीज लंबे समय तक अनुपयोगी रह भी जाती है तो वह जीर्ण-शीर्ण और नष्ट हो जाती है, इसलिए वह शारीरिक श्रम करने को कहती है।</span></span></span></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="hi"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="hi" data-language-to-translate-into="en" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> </span> <span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span>आज की भागदौड़ भरी जिंदगी में कई तरह की बीमारियां मानव जीवन को प्रभावित करती हैं। मानसिक विकृति से मनुष्य समाज से नाखुश है और कार्यों से अनजान और भ्रमित रहता है।
इसके अलावा, जब कोई व्यक्ति अकेले और असुरक्षित होने के बारे में सोचता है और सोचता है, तो यह क्रोध, ईर्ष्या और घृणा को और बढ़ाता है और मनुष्यों को सभी मानसिक दोषों से पीड़ित करता है। मानसिक कमियों को दूर करने के लिए श्रीमद्भागवत गीता में मनुष्य को जप, तपस्या, यज्ञ और दान की महिमा का वर्णन किया गया है ताकि संसार में कर्मों (कर्मों या कृत्यों) में भोग, मानसिक रोगों को कम किया जा सके। इसके अलावा, भले ही ये सभी संतुष्ट करने में विफल हों, फिर भी सब कुछ सर्वोच्च शक्ति पर छोड़ दें; आत्म-संतुष्टि और आत्मविश्वास में वृद्धि के साथ मानसिक संतुलन को सुधारने के लिए निस्वार्थ कार्य शुरू करें।
समकालीन मानव के पास अपने लिए समय नहीं है; वे ढलते सूरज को देखने और ऊर्जा से भरपूर होने के लिए समय नहीं निकालते हैं, जिससे कई प्रकार के स्वास्थ्य रोग शरीर को नुकसान पहुंचाते हैं। </span></span></span></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="hi"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="hi" data-language-to-translate-into="en" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> <span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span></span>एक स्वस्थ शरीर एक संपत्ति है, मनुष्य की सबसे अविश्वसनीय संपत्ति है। विकार मुख्य रूप से मन में रहता है और शरीर के सभी अंगों को तितर-बितर कर उन्हें निवास स्थान बनाकर यात्रा पूरी करता है। इस प्रकार, श्रीमद्भागवत गीता उचित भोजन सेवन और सोने के समय के साथ निरंतर योग अभ्यास का ज्ञान देती है। हमेशा तामसिक या राजसिक भोजन के अलावा शुद्ध शाकाहारी (सात्विक) भोजन का सेवन करने के लिए कहता है, जिस तरह का भोजन करता है, उसका परिणाम वैसा ही होता है। यह अच्छा स्वास्थ्य प्राप्त करने के लिए केवल सात्विक भोजन का सेवन करने का निर्देश देता है।
गीता आधुनिकता की वर्तमान चकाचौंध में खोए लोगों को ऊर्जा के साथ सही रास्ते पर वापस लाने का भी मार्गदर्शन करती है। </span></span></span></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="hi"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="hi" data-language-to-translate-into="en" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span>धर्मयुद्ध पर अर्जुन के शोक पर, भगवान कृष्ण सिखाते हैं कि मनुष्य को हमेशा अपने कर्तव्यों और कार्यों को फल की इच्छा किए बिना निस्वार्थ भाव से करना चाहिए क्योंकि आत्मा शाश्वत, अमर और सदाबहार है, जो भौतिक शरीर के अंत के साथ कभी नहीं मरती है। जिस प्रकार मनुष्य पुराने वस्त्रों को नये वस्त्रों से बदलता है, उसी प्रकार आत्मा वृद्ध शरीर को छोड़कर नये शरीर में प्रवेश करती है। न शस्त्र आत्मा को काट सकता है, न अग्नि जल सकती है, न वायु चल सकती है, न जल भीग सकता है। यदि कोई व्यक्ति सोचता है कि आत्मा मर गई है या मार दी गई है, तो वे यह नहीं समझ सकते कि न तो यह मरता है और न ही कोई मार सकता है। इसलिए प्रत्येक मनुष्य को अपने कर्तव्यों से पीछे हटे बिना अपने दायित्वों का बखूबी निर्वहन करना चाहिए। यदि कोई व्यक्ति अपने उत्तरदायित्वों को संतोषजनक ढंग से पूरा करने में विफल रहता है तो असफलता असफलता का एक हिस्सा होनी चाहिए। अर्जुन के माध्यम से भगवान श्रीकृष्ण समाज को यह सिखाने का प्रयास कर रहे हैं कि मनुष्य को दिन-रात अपने कार्यों को अंजाम देना चाहिए। </span></span></span></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="hi"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="hi" data-language-to-translate-into="en" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> </span>गीता शालीनता से ज्ञान प्राप्त करने का उपदेश देती है। ज्ञान केवल उन्हीं को प्राप्त होता है जो सहजता और शालीनता से सीखने का आग्रह करते हैं। सम्मान और नम्रता से व्यक्ति पूरी समझ हासिल कर सकता है। सीखने की जिज्ञासा का अभाव विद्वान को ज्ञान अर्जित करने से वंचित कर देता है, क्योंकि गुरु कभी भी इसके योग्य नहीं पाए जाने वालों को ज्ञान प्रदान नहीं करता है। किताबों में लिखी बातों को तार्किक रूप से तौलना जरूरी है। तीनों को मिलाने से ही ज्ञान की प्राप्ति होती है। शास्त्रों में लिखा, गुरु से सीखा और अनुभव।
आज की चकाचौंध भरी दुनिया में इंसान कभी भी अपनी दिनचर्या का पालन नहीं करता है। एक व्यवस्थित जीवन दिनचर्या का अभाव कई समस्याओं को जन्म देता है और मनुष्य को कठिनाइयों का सामना करने के लिए मजबूर करता है, इसलिए गीता नियमित जीवन का पालन करने के लिए कहती है और उन्हें शाकाहारी भोजन का सेवन करने का निर्देश देती है। शाकाहारी भोजन से स्वास्थ्य उत्तम रहता है; यह ऊर्जा, जीवन शक्ति, स्वास्थ्य, आनंद, शक्ति और आनंद को बढ़ाता है। सही मात्रा में भोजन, सोने का सही समय, जागने का उचित समय और एक दिनचर्या जीवन को सभी दुखों और बीमारियों से मुक्त करती है और कष्ट कम करती है। </span></span></span></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="hi"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="hi" data-language-to-translate-into="en" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> <span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span> </span>गीता मनुष्य को जीवन भर हमेशा एक ही इंसान रहना सिखाती है और हमें संतुलित जीवन जीने के लिए कहती है। अच्छे दिनों पर कभी घमंड मत करो और बुरे दिनों में परेशान मत होओ। जैसे सर्दी और गर्मी का चक्र सुख और दुख की प्रक्रिया का अनुसरण करता है। अत्यधिक गर्मी के बाद, अत्यधिक ठंड प्रवेश करती है और इसके विपरीत। जीवन के प्रति सकारात्मकता रखने के लिए मनुष्य को चाहिए कि वह शांति और शांति प्राप्त करने के लिए बुराई और लोभ, लाभ और हानि, जीत और हार का त्याग कर अपनी इच्छाशक्ति की गुणवत्ता को बढ़ाने का प्रयास करे। </span></span></span></span></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="hi"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="hi" data-language-to-translate-into="en" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> <span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span></span>अंत में, भारतीय संस्कृति के संरक्षक, श्रीमद्भागवत गीता, प्रत्येक मनुष्य को आचरण के अच्छे शिष्टाचार से अवगत कराते हैं और कर्म, भक्ति और विद्या के माध्यम से शास्त्रों में बताए गए ज्ञान को व्यक्त करते हैं। यह मानव जीवन के मानसिक, शारीरिक, सामाजिक, व्यावहारिक, आर्थिक और राजनीतिक कष्टों के पहलुओं को दूर करते हुए एक बेदाग, संयमित, सुखद और शांतिपूर्ण जीवन जीने का मार्ग प्रशस्त करता है।</span></span></span></span></span><br /></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-59749667300578341302022-04-17T22:15:00.003+05:302022-05-03T16:03:01.313+05:30 ECG में सीधी लाइन का अर्थ है Death<div style="text-align: justify;"><p><span> </span><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span> </span>पहले वाले ब्लॉग में आपने पढ़ा होगा-सफलता प्राप्ति हेतु बुनियादी तौर पर क्या करना अनिवार्य है। </span></b></span></p></div><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span> </span>यदि आप मेरी उन बातों से सहमत हैं तो फिर ये ब्लॉग आपको लाभ देगा यदि असहमत हैं तो मुझे नीचे कमेंट बॉक्स में अपनी राय लिखकर असहमति के बिंदुओं को जरूर बताएं। <br />आज इस कड़ी में मैं आपको की ऑफ़ सक्सेस के समस्त बिंदुओं पर प्रकाश डालूंगा जो अक्सर लोग जानते तो हैं लेकिन वे गलती कहाँ कर रहे होते हैं जिसके कारण वे एक सफल इंसान नहीं बन पाते। <br /><span> </span>मैं आपके सामने जो बिंदु रखूँगा शायद उन शब्दों से आप अपरिचित नहीं हैं। आज में उन शब्दों का परिचय नहीं अपितु उन शब्दों की शक्ति और उनका जीवन में व्यवहार कैसे किया जाये ताकि सफलता आपके कदम चूमें। आइये शुरू करते हैं ---<br /> </span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;">1. विस्तृत चिन्तन -</span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span> </span> हम चिंतन तो जरुरत से ज्यादा ही करने लगे हैं लेकिन सही चिंतन नहीं करते। या फिर जो चीज हमें आकर्षित करती हैं हम सिर्फ उनको शीघ्र प्राप्त करने हेतु चिंतन के बजाये जुगाड़ की व्यवस्था करने की योजना बनाने लगते हैं। ये चिंतन नहीं है। चिंतन में नकारात्मक और सकारात्मक दोनों पहलुओं पर निरपेक्ष रूप से गहनता के साथ विचार किया जाना चाहिए। अर्थ यही है की उलजुलूल के चिंतन के स्थान पर सटीक और पिन पॉइंटेड चिंतन किया जाये तो तो सफलता मिल पायेगी। आपने जो गोल स्वीकार किया है और फिर उसे आपने ही अचीव करने का मानस बनाया है तो फिर एक बार उस निर्धारित गोल के समस्त कोणों को गहनता से देखना और अधिक से अधिक उसके विषय में जानना बहुत ही जरुरी हो जाता है। ये कार्य आपको इसलिए करना चाहिए की आप सौ प्रतिशत अपनी सफलता को सुनिश्चित कर सकें। याद रखिये न तो अति चिंतन करना है और न ही विषय को सरल समझना है। अति सवर्त्र वर्ज़ियते। कमतर आंकलन भी हमें हार की ओर स्वतः ही लेके जाती है। <br /><span> </span>अति चिंतन में एक अवगुण ये भी है की बहुत से ऐसे लक्ष्य आपके मस्तिष्क में आते चले जायेंगे जो कंप्यूटर में आये वायरस की भांति आपके मूल विचार या लक्ष्य की फाइल को ख़त्म कर देंगे और आप कब अपने ओरिजिनल उद्देश्य से भटक गए आपको भी पता नहीं चलेगा। परिणामतः आप करना तो कुछ चाह रहे थे लेकिन करने की योजना कुछ और ही बनाने लग गए। आजके युवा अक्सर इस दुर्घटना का मासूमियत से शिकार हो रहे हैं। <br /><span> </span>लक्ष्य की परिधि के बाहर जाकर चिंतन न कीजिये। अपने दायरे में ही रहना होगा। <br />सबसे महत्व पूर्ण जो आपको करना चाहिए वो ये कि उस चिंतन को लिपिबद्ध कर लीजिये। पेपर पर स्टेप बाई स्टेप लिखते रहें। इससे दो लाभ होंगे - एक तो आप भटकेंगे नहीं। दूसरा -आपका मस्तिष्क वही लिखेगा वो गोल आपने निर्धारित किया है। <br /><span> </span>अतः मित्रों ! प्लीज इस पर ध्यान दीजिये क्योकि यदि ये स्टेप आपने ईमानदारी से पूरा कर लिया तो मैं ये दावे के साथ कह सकता हूँ आप सफलता के पथ पर अग्रसर हो चुके हैं। <br /> </span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span style="color: #ff00fe;">2. सपने बड़े देखो - मगर खुली आँखों से -</span><br /><span> </span>हो सकता है कुछ लोग कहें की हमें पहले सपने देखने चाहिए और बाद में अन्य कार्य करने चाहिए। मैं सहमत नहीं हूँ। कारण , बचपन से हम न चाहते हुए भी सपने देखते आये हैं। जब हमें सपनों का अर्थ भी ज्ञात नहीं था शायद तभी से। लेकिन वो सब हमने किये था बंद आँखों से। नींद की अवस्था में। कहिये अर्द्ध मूर्छित अवस्था में। कोई भी कार्य तब तक सफल नहीं हो सकता जब तक हम अपनी खुली और चौकन्नी आँखों से देखकर न करें। निश्चित रूप से आपको बड़े सपने देखने होंगे मगर शर्त ये ही है खुली आँखों से। जब आपकी आँखे खुली होंगी तो आप आसानी न तो भ्रमित हो पाएंगे और न ही दिशा विहीन अवस्था को प्राप्त होंगे। <br /><br /><span style="color: #ff00fe;">3. प्लान,एक्शन,प्ले ---</span><br /><span> </span>तीसरा और अतिमहत्वपूर्ण बिंदु है -प्लान,एक्शन एंड प्ले। अर्थात जब आपके गहन चिंतन कर लिया ,खुली आखों से बड़े बड़े सपने देख लिए और गोल प्राप्ति के प्रति आश्वस्त हो गए तो फिर अब जो प्लान आपने फाइनल किया है उस पर एक्शन लीजिये और उसको प्ले कीजिये। अगर आप विलम्ब करेंगे तो फिर बाहरी वायरस के अटैक भी हो सकते हैं। ध्यान रखियेगा -उतावलेपन में या फिर बहुत अधिक संवेदनशील होकर कोई भी प्लान -एक्शन -और प्ले नहीं करना है। एक्शन और प्ले करना जरुरी इसलिए भी है की हम भटकाव से बच सकें वर्ना हम अपने आपसे या फिर बाहरी रायचन्दों के कारण अपने लक्ष्य को एक झटके में छोड़कर अन्य लक्ष्य की और ताकने लगते हैं और ये सिलसिला अनरवत चलने लगता है। अतः इस बिंदु पर अपना धयान कीजियेगा तो आपको सफल होने से कोई भी अवरोध रोक नहीं सकेगा। <br /><br /><span style="color: #ff00fe;">4. इवैल्यूएशन या रिव्यु - </span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span> </span>जब आप अपने लक्ष्य की प्राप्ति हेतु पूरी रणनीति बनाकर उसे अमलीजामा पहनाने हेतु एक्शन को प्ले कर देते हैं तो फिर ये भी बहुत महत्वपूर्ण बिंदु है जिस पर आपको बड़ी सजगता के साथ कार्य करना है -मूल्याङ्कन या रिव्यु या इवैल्यूएशन। अर्थात अपने किर्यान्वित लक्ष्य का निरंतर इवैल्यूएशन ताकि हम ये जान सकें की कही हमारे एक्शन और प्ले में कोई प्रत्यक्ष या परोक्ष त्रुटि तो उत्पन्न नहीं हो गयी या फिर भविष्य में ऐसा तो होने वाला नहीं है। इससे हम पूर्व में ही सतर्क हो सकते हैं और संभावित नकारात्मकता के विरुद्ध अपना एक्शन ले सकते हैं। कभी भी गलतफैमी का शिकार मत बनिए। ओवर कॉन्फिडेंस असफल होने का एक जवलंत कारक है। आश्वस्त होना जरुरी है किन्तु अति आश्वश्त होना खतरनाक है। <br />जब आप स्वयं का और अपने लक्ष्य का रिव्यु करते रहेंगे तो आपको सफलता के पथ से कोई भी व्यक्ति डिगा नहीं सकता। <br /><br /><span style="color: #ff00fe;">5. एफर्मेशन -</span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span> </span> यानि पुरे विश्वास के साथ ,पूरी दृढ़ता के साथ ,पूरी इच्छाशक्ति के साथ तो कार्य करना ही होगा लेकिन जीवन में सभी प्रकार की परेशानियों का दौर भी चलेगा। काली पीली आंधियां आएँगी। लगभग सभी सफल लोगों के जीवन में ये आंधियां आई हैं यदि आप भी सफलता के रस्ते पर चलोगे तो आपको भी इनका सामना कारण होगा। उस अवस्था में यदि आप सकारात्मक हैं तो आंधियां आपका बाल भी बांका नहीं कर पाएंगी। किन्तु यदि किंचित भी आपमें शातिरता या बेवफाई शेष रह गयी तो आपके पाँव उखड़ सकते हैं। कभी भी झूँठ या दुराव छिपाव का सहारा न लें। अपने साथ और अपने परिवार के साथ स्पष्ट रहें। <br />मित्रों ,आजके इस ब्लॉग में इतना ही लेकिन अगले ब्लॉग में मैं बात करूँगा की ऊपर जो भी बिंदु बताये हैं उनको स्वीकार को कर लें लेकिन आपकी आंतरिक स्थिति ऐसी बन ही नहीं पाती। अगले ब्लॉग में मैं आपको बताऊंगा की आपको इसके लिए क्या करना होगा। <br />अगर आप मेरे से सहमत हैं तो नीचे कमेंट बॉक्स में अपनी राय जरूर लिखें और इस ब्लॉग को अपने बच्चों,रिस्तेदारों और अन्य सोशल मिडिया पर शेयर कीजिये ताकि सभी लोग लाभान्वित हो सकें। <br />पुनः मिलते है अगले ब्लॉग में तब तक नमस्कार। <br /> </span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;">प्रोफेसर कृष्ण बीर सिंह चौहान,</span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><a href="https://www.safestgatetocontent.com/h633rd2nv?key=8f3d8e4b93bfa654590639a9de6f9868"><span style="color: #ff00fe;">जयपुर </span></a><br /></span></b></span></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-43382557495089345512022-04-17T21:45:00.003+05:302022-04-17T21:45:33.136+05:30In ECG straight line means death <div style="text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> </span><span> </span>You must have read in the earlier blog – what is fundamentally essential to achieve success.
If you agree with those points of mine, then this blog will benefit you, if you disagree, then definitely tell me the points of disagreement by writing your opinion in the comment box below.
Today in this episode, I will throw light on all the points of key of success which people often know but where they are doing mistake due to which they are not able to become a successful person.
Perhaps you are not unfamiliar with the words I will make before you. Today, not the introduction of those words, but the power of those words and how to deal with them in life so that success kisses your feet. Let's start-- </span></span></span></span></b></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"> </span></span></span></span></b></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc">1. Extensive Thinking -</span></span></span></span></b></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> </span> We have started thinking more than necessary but we do not think properly. Or instead of contemplating the things that attract us, we start planning to arrange jugaad. This is not contemplation. In contemplation, both negative and positive aspects must be considered with absolute depth. The meaning is that instead of thinking of Ulzulul, if you do accurate and pin-pointed contemplation, then you will get success. The goal that you have accepted and then you have made it your mind to achieve it, then once it becomes very important to look deeply at all the angles of that fixed goal and know more and more about it. You should do this work so that you can be 100% sure of your success. Remember, neither to overthink nor to understand the subject simple. Very versatile. Underestimation also automatically leads us to defeat.
There is also a demerit in overthinking that many such goals will go on coming in your mind, which like a virus in the computer will destroy the file of your original idea or goal and you do not even know when you have deviated from your original purpose. Will work. As a result, you wanted to do something but started planning to do something else. Today's youth are often innocent victims of this accident.
Do not think outside the periphery of the goal. You have to stay within your limits.
The most important thing you should do is to record that thought. Keep writing step by step on the paper. This will have two benefits - one, you will not go astray. Second - your mind will write only that goal you have set.
So friends! Please pay attention to this because if you have completed this step honestly, then I can say this with confidence that you have moved on the path of success. </span></span></span></span></b></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"> </span></span></span></span></b></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc">2. Dream big - but with open eyes -</span></span></span></span></b></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> </span> Maybe some people say that we should dream first and then do other things. I don't agree. Because, since childhood, we have been dreaming even without wanting. Maybe since we didn't even know the meaning of dreams. But we did all that with closed eyes. in sleep state. Say in a semi-conscious state. No work can be successful unless we do it with our open and watchful eyes. Surely you have to dream big but the condition is this with open eyes. When your eyes are open, you will neither be easily confused nor will you get into a directionless state. </span></span></span></span></b></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"> </span></span></span></span></b></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"> 3. Plan, Action, Play --- </span></span></span></span></b></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> </span>The third and most important point is plan, action and play. That is, when you have thought deeply, dreamed big with open eyes and are confident of achieving the goal, then now take action on the plan you have finalized and play it. If you delay, then external virus attacks can also happen. Keep in mind - do not do any plan - action - and play in haste or by being too sensitive. It is also necessary to do action and play so that we can avoid disorientation, otherwise we leave our goal in a jiffy due to ourselves or outsiders and start looking towards other target and this process starts uninterrupted. Therefore, if you pay attention to this point, then no obstacle will stop you from being successful. </span></span></span></span></b></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"> </span></span></span></span></b></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc">4. Evaluation or Review -</span></span></span></span></b></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> </span> When you make a complete strategy to achieve your goal and play the action to implement it, then this is also a very important point on which you have to work with great care - Evaluation or Review or Evaluation . That is, continuous evaluation of our implemented goal so that we can know whether there has been any direct or indirect error in our action and play or if it is not going to happen in future. This allows us to be alert in advance and take action against potential negativity. Never become a victim of misunderstanding. Overconfidence is a burning factor in failure. It is important to be confident, but being overconfident is dangerous.
When you keep reviewing yourself and your goals, no one can deter you from the path of success.</span></span></span></span></b></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"> </span></span></span></span></b></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"> 5. Affirmation -</span></span></span></span></b></span></div><div style="text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> </span> That is, with full faith, with full determination, with full willpower, you will have to work but all kinds of troubles will also go on in life. Black and yellow storms will come. These storms have come in the life of almost all successful people, if you too follow the path of success, then you will also face them. If you are positive in that state, then even the winds will not be able to spoil your hair. But if even a little bit of infidelity or infidelity remains in you, then your feet can be uprooted. never lie or </span></span></span><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc">Don't resort to gap concealment. Be clear with yourself and your family.
Friends, this is all in today's blog, but in the next blog I will talk about accepting whatever points have been mentioned above, but your internal condition cannot be made like this. In the next blog I will tell you what you have to do for this.
If you agree with me, then definitely write your opinion in the comment box below and share this blog on your children, relatives and other social media so that everyone can be benefited.
See you again in the next blog till then hello. </span></span></span></span></b></span></div><p style="text-align: left;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc">Professor</span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: left;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"> Krishna Bir Singh Chauhan, </span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: left;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span style="color: #2b00fe;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc">Jaipur</span></span></span></span><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"></span></span></span></span></b></span></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-20062528232257365732022-04-15T22:15:00.000+05:302022-04-15T22:15:44.288+05:30 अपने उद्देश्य को या अपने टारगेट को कैसे प्राप्त करें<div style="text-align: justify;"><p style="text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span> </span><span> </span><span> </span>विषय बहुत ही महत्वपूर्ण है ,लगभग सभी विद्यार्थियों और युवाओं के मन मस्तिष्क में ये प्रश्न अक्सर कौंधता रहता है। वे ऐसा कोई सुगम तरीका या रास्ता खोजने की तलाश में रहते हैं जिसके द्वारा उनको सौ प्रतिशत सफलता मिल जाये और वे मनोवांछित परिणामों को प्राप्त कर औरो से आगे निकल जाएँ। रात रात चिंतन करते हैं , विभिन्न लोगों से सफलता के सूत्र जानने का उद्योग करते हैं लेकिन फिर भी सफल नहीं हो पाते। <br />मैं अभी आपको उस गुप्त फार्मूले को उजागर करने वाला हूँ जिसके प्रयोग से कोई भी व्यक्ति सफलता की जितनी सीढियाँ चढ़ना चाहे आराम से चढ़ सकता है। <br />आपको मेरी बात सिर्फ सुनना ही नहीं है अपितु तुरंत प्रभाव से उसे लागू भी करना है। अक्सर हम सुनकर तुरंत ये निर्णय ले लेते हैं की कल सुबह ब्रह्म मुहूर्त से में ये पूरे लगन के साथ शुरू करता हूँ किन्तु न वो सुबह आती है और न ही शुभ मुहूरत। इसलिए आपने यदि पूर्व की भांति अपने की सलाह मान ली तो फिर प्लीज मेरे ब्लॉग को तुरंत बंद कर दो और फिर कभी भी इस ब्लॉग पर मत आना। लेकिन यदि आप आत्मिक रूप से मजबूत हैं और वास्तव में समस्या का समाधान चाहते हैं तो फिर मैं आपकी पूरी सहायता करूँगा -<br /> </span></b></span></p></div><p style="text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;">१. सबसे पहले तो आप अपने मन का अपने आत्मिक मन्दिर में प्रवेश वर्जित कर दीजिये। मन बड़ा नाटक बाज है,धूर्त है , ठग है ,दुष्ट है ,धोखेबाज है ,बेवफा है ,ये समझ लीजिये की आपका सबसे खतरनाक दुश्मन है अतः आप अभी तक उसके चंगुल में फंसे हुए थे लेकिन ईश्वर की कृपा से आप आज मेरे इस ब्लॉग के माध्यम से उस अवसर को प्राप्त करने जा रहे हैं जो की आपको सफलतम व्यक्ति बनाने की पूरी गारंटी देता है। तो आपको मन की नहीं अपितु अपनी आत्मा की माननी है। <br /> </span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;">२. अपने आपको एक सैनिक की भांति अनुशासित कीजिये ,यानि जो कार्य करना है बस उसे करना ही है। अक्सर मन के अनुकूल चलने पर हम आलस्य ,हताशा और निराशा से बाहर आ ही नहीं पते या फिर स्वयं को अनुशासन के दायरे से बहुत अलग करके जीने लगते है। टाइम टेबल तो रोजाना बनाते है ,कुछ पाने के लिए केवल कागजी दौड़धूप भी करते हैं लेकिन मोबाइल या लैपटॉप पर फिर वो सब साधन ढूंढने में व्यस्त हो जाते हैं जिनके द्वारा हम सफल होना चाहते हैं। <br /> मित्रो ,अनुशासन के बगैर आप एक कदम भी आगे नहीं बढ़ पाएंगे। <br /> </span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;">३. अपने गोल के प्रति प्रबल इच्छाशक्ति उत्पन्न कीजिये। इतनी प्रबल की उसके बाहर आपको संसार में कुछ भी दिखाई न दे। हम अर्जुन का उदाहरण दो खूब देते हैं लेकिन कभी इस बात पर चिंतन नहीं करते की अर्जुन के मस्तिष्क और नेत्रों का अपनी आत्मा के साथ जो सिंक्रोनाइजेशन था वो कैसे प्राप्त करें। अर्जुन की वो दृष्टी हमारे किस काम की , हाँ हमें तो अपनी दॄष्टि को अर्जुन की दृष्टी की भांति बनाना है। उसके लिए आप अपने लक्ष्य को हमेसा अपने सामने रखें। सोते जागते ,यहाँ तक की तब आप वाशरूम में होते हैं तब भी आपका लक्ष्य आपके साथ ही होना चाहिए। <br /> </span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;">४. समय को टाईमटेबल में मत बांधने का प्रयास कीजिये। समय को टाईमटेबल में बांधना सबसे बड़ी मूर्खता के अलावा कुछ भी नहीं। अपने आपको भ्रमित करने का सबसे सरलतम तरीका है। तो फिर क्या करें ?<br />समय का सदुपयोग कीजिये। यानि आपकी एक सेकंड भी बेकार न जाये। समय से बड़ा कोई भी धन या संपत्ति नहीं है अतः समय को व्यर्थ में खर्च न करें। समय का तो तुरंत उपयोग करना शुरू कर दीजिये। जब आप समय का उपयोग करना शुरू कर देंगे तो देखना समय आपका इज्जत देना शुरू कर देगा। आपका साथ देना शुरू कर देगा। <br /> </span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><b><span style="font-size: large;">५. हमेशा सकारात्मक रहिये। नकारात्मक विचार अपने मस्तिष्क में न आने दीजिये। ऐसे मित्रों ,सगे -सम्बन्धियों या रिस्तेदारों से दूरी बना ले जो नेगेटिव हैं। <br /><br />मित्रों ! अगर आप मेरी बात से सहमत हैं और मेरी बताई टिपस को वास्तव मैं अपनाना चाहते हैं तो फॉर नीचे कमेन्ट करके बताएं ताकि मैं आगे की कुछ और टिप्स आपको बता सकूँ। आप मुझे मेल कर सकते हैं या फिर मुझे व्हाट्सप्प पर मैसेज दे सकते है। <br />आज इतना ही। ........ फिर मिलता हूँ। ........ <br />आपका <br />प्रोफेसर कृष्ण बीर सिंह <br />9413970222<br />professor.kbsingh@gmail.com <br /></span></b></span></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-38771138709306769442022-04-15T22:03:00.003+05:302022-04-15T22:03:35.180+05:30 How to achieve your objective or your goal <span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc">The subject is very important, this question often flashes in the mind of almost all the students and youth. They are in search of finding such an easy way or way, by which they can get hundred percent success and they can get ahead of others by achieving the desired results. We meditate night and night, do the industry of knowing the sources of success from different people, but still cannot be successful. </span></span></span></span></b></span><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> </span>Right now I am going to reveal to you the secret formula, using which any person can easily climb as many stairs of success as he wants.
You not only have to listen to me but also implement it with immediate effect. Often we take this decision after hearing that tomorrow morning from Brahma Muhurta I start it with full dedication but neither morning nor auspicious time comes. </span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> </span>Therefore, if you have accepted your advice as before, then please close my blog immediately and never come to this blog again. But if you are spiritually strong and really want to solve the problem then I will do my best to help you -</span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"> </span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc">1. First of all, you should bar your mind from entering your spiritual temple. Mind is a big drama hawk, sly, thug, wicked, deceitful, unfaithful, understand that you are your most dangerous enemy, so you were still trapped in its clutches, but by the grace of God, you are in my blog today. </span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> </span>Through this you are going to get that opportunity which is absolutely guaranteed to make you the most successful person. So you have to believe not of the mind but of your soul. </span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"> </span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc">2. Discipline yourself like a soldier, that is, the work that has to be done has to be done. Often, when we walk according to the mind, we do not come out of laziness, frustration and despair or we start living ourselves very far from the realm of discipline. Time tables are made daily, to get something, they also do paperwork, but on mobile or laptop, then they get busy in finding all the means by which we want to be successful.
Friends, without discipline you will not be able to move even a step forward.</span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"> </span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc">3. Build strong willpower towards your goal. So strong that outside it you cannot see anything in the world. We give two examples of Arjuna but never think about how to achieve the synchronization of Arjuna's mind and eyes with his soul. What is the use of Arjuna's vision for us, yes we have to make our vision like that of Arjuna. For that, you should always keep your goal in front of you. Waking up to sleep, even when you are in the washroom, your goal should be with you. </span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc">4. Try not to tie the time in the time table. Binding time in a timetable is nothing but the biggest foolishness. The easiest way is to confuse yourself. Then what to do?
Make good use of the time. That means not a single second of yours should be wasted. There is no wealth or wealth greater than time, so do not waste time in vain. Start utilizing the time immediately. When you start using time, watching time will start respecting you. Will start supporting you.</span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"> 5. Always be positive. Don't let negative thoughts enter your mind. Keep distance from such friends, relatives who are negative.
friends! If you agree with me and I really want to adopt the tips given by me, then do comment below so that I can tell you some more tips. You can mail me or message me on whatsapp.
That's all today. ....... I'll see you again. , </span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc">Yours </span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc">Professor Krishna Bir Singh </span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc">9413970222</span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"> professor.kbsingh@gmail.com</span></span></span></span></b></span></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-57437131797181980762022-04-13T15:57:00.005+05:302022-04-13T15:58:57.562+05:30 सफलता के सूत्र <p><span style="background-color: white; font-size: x-large;"><span style="color: #ff00fe;"><span><b><br /><span> </span><span> </span>रतन टाटा का नाम कौन नहीं जनता ? लेकिन क्या आप जानते हैं रतन को रतन टाटा बनने के लिए क्या क्या करना पड़ा ? रतन टाटा एक खुद्दार किस्म के सच्चे हिंदुस्तानी हैं। उन्होंने होटल में बर्तन साफ़ करने से लेकर और भी बहुत से छोटे मोटे कार्य अपने जीवन में किये है तब जाकर वो आज हमारे सामने रतन टाटा के रूप में हैं। <br />रतन टाटा कहते हैं -<br />"लोहे को कोई भी वस्तु समाप्त नहीं कर सकती लेकिन उसकी खुद की जंग ही उसका अस्तित्व समाप्त कर देती है। "<br /><span> </span>आज मैं आपके साथ कुछ वो ही चर्चा करने वाला हूँ जो आपकी सफलता के रस्ते में रोड़ा बनकर खड़े हो गए हैं। <br />शायद ही कोई इन्सान हो जो अपने जीवन में सफलता को पाना नहीं चाहता हो। कुछ लोगों को ये कहते हए भी सुना होगा की हम मेहनत तो खूब करते हैं लेकिन न जाने हम सफल क्यों नहीं हो पाते। <br /><span> </span>या फिर कुछ लोग सिस्टम को ,समाज को ,परम्पराओं को भी कोसने लगते हैं। लेकिन ये सब हताशा का ही प्रदर्शन है। वास्तव में हम अपनी मूल गलतियों को या तो जानते नहीं हैं या फिर जानकर भी हम उस पथ पर चलने के लिए बहाने बना कर टालमटोल करते हुए वो रास्ता इख्तियार कर लेते हैं जो हमें शारीरिक और मानसिक सुकून देता है। घर ,परिवार व् अन्य लोगों को लगता है की आप बहुत मेहनत कर रहे हैं। <br /><span> </span>आज में सिर्फ आपको चेतावनी के साथ ये कहने आया हूँ कि सबसे घातक स्थिति वो होती है जब व्यक्ति खुद को ही भ्रमित करके सफल होने के संगीन सपने देखने लगे। <br />मित्रों , अगर आप सफलता की सीढ़ी या वे कारगर विधियां जानना चाहते हैं जिनको यदि आपने अपना लिया तो फिर नीचे कमेन्ट करके बताएं ताकि मैं आपके साथ बहुत ही विस्तृत रूप से उन तमाम बिंदुओं पर चर्चा करूँ और आपको सफलता के सूत्र बताऊँ। आप मुझे मेरे <br />आप मुझे मेरी इस मेल पर भी सूचित कर सकते हैं <br /></b></span></span></span></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-63874831754672177272022-04-13T15:52:00.002+05:302022-04-13T15:52:48.672+05:30 success formula<p><span style="font-family: verdana;"><b><span style="font-size: x-large;"><br /><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"></span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"> <span> </span><span style="color: #2b00fe;">Who does not know the name of Ratan Tata? But do you know what Ratan had to do to become Ratan Tata? Ratan Tata is a sincere kind of true Hindustani. He has done many small tasks in his life from cleaning utensils in the hotel, then he is in front of us today in the form of Ratan Tata.</span></span></span></span></span></b></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"> Ratan Tata says - </span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc">"Nothing can destroy iron, but its own rust destroys its existence."</span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"> <span> </span>Today I am going to discuss with you only those things which have stood as an obstacle in the way of your success.
There is hardly any person who does not want to achieve success in his life. You must have heard some people saying that we work hard but don't know why we are not able to succeed.
Or some people start cursing the system, society, traditions also.</span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"> <span> </span>But all this is just a display of desperation. In fact, we either do not know our original mistakes or even knowing that, we avoid making excuses to walk on that path and adopt the path which gives us physical and mental comfort. Home, family and other people feel that you are working very hard. </span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span> </span>Today I have come to tell you only with a warning that the most fatal situation is when a person starts dreaming of being successful by confusing himself. </span></span></span></span></b></span></p><p style="text-align: justify;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span class="Q4iAWc"><span style="color: #2b00fe;"><span> </span>Friends, if you want to know the steps to success or those effective methods, which if you have adopted, then tell me by commenting below so that I can discuss all those points in very detail with you and tell you the formulas of success.
You can also inform me on this mail- professor.kbsingh@gmail.com</span><br /></span></span></span></span></b></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-65563914510924557882022-04-08T20:29:00.001+05:302022-04-09T07:27:59.763+05:30व्यक्तित्व विकास के सन्दर्भ में- बौद्धिक ज्ञान मीमांसा दर्शन और जीवन In the context of personality development - intellectual epistemology, philosophy and life<div style="text-align: justify;"><br /></div><p style="text-align: justify;"><b><span style="font-size: large;"><span style="color: #2b00fe;"><span> </span><span> </span><span> </span> </span></span></b><span style="color: #2b00fe;"><b><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रति</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रेम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बेहतर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जीवन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ओर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ले</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जाता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">शायद</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपको</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कुछ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अंदाजा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">महत्वपूर्ण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कभी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ऐसा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बयान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दिया</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सारांशित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">?</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लक्ष्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दिशा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">काम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दैनिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विकल्प</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चुनते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">छोटे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लक्ष्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दिनों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मार्गदर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जबकि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दीर्घकालिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लक्ष्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जीवन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">महीनों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वर्षों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मार्गदर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सभी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लक्ष्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मूल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मूल्यों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आधारित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">होते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">द्वारा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जीने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वाले</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नियमों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निर्धारित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नियमों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">व्यक्तिगत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जाना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जाता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इनमें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कुछ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">धर्म</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संस्कृति</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जुड़े</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लेकिन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ढांचे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भीतर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">व्यक्ति</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दूसरे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">व्यक्ति</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भिन्न</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">होते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">? </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रश्न</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अपने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दार्शनिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रश्न</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तर्क</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कारण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लागू</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">माध्यम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ज्ञान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">खोज</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सुकरात</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दावा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">किया</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इस</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तरह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ज्ञान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पर्यावरण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">साथ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बातचीत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">माध्यम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्राप्त</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">किया</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सुकरात</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विशेष</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रदर्शित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">किया</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विषयों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">खोज</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संबंधित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हालांकि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इस</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तरह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अन्वेषण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">शायद</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ही</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कभी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इस</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विषय</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बारे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ज्ञान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बनाया</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हो।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्लेटो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सुकराती</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संवाद</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बताते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आत्म</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">-</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">परीक्षण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अस्तित्व</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अन्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विशेषताओं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जांच</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ज्ञान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सीमाओं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">स्वीकृति</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सामान्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">परिभाषा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शनशास्त्र</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ज्ञान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सत्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ज्ञान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">खोज</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दरअसल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ग्रीक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इस</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">शब्द</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अर्थ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ही</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> '</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ज्ञान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रेम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">' </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">होता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दार्शनिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चिंतन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वर्तमान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भूतकाल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सभी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भागों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पाया</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जाता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यदि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कभी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सोचा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ईश्वर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अस्तित्व</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जीवन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उद्देश्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सुंदरता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">देखने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वाले</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नजर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कार्यों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सही</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">गलत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बनाता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कानून</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उचित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">न्यायपूर्ण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बारे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सोचा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ये</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">केवल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कुछ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दार्शनिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विषय</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मानव</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संघर्षों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बुद्धि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नेतृत्व</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्षमता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">गारंटी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">किसी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अध्ययन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पाठ्यक्रम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">द्वारा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकती</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">; </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लेकिन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">परंपरागत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आदर्शों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">व्यवस्थित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अनुसरण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">किया</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इसके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तरीके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इसका</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">साहित्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इसके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विचार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उन्हें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">साकार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">खोज</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निरंतर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उपयोग</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ध्वनि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तर्क</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आलोचनात्मक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सोच</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अच्छी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तरह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निर्मित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">गद्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निर्णय</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">परिपक्वता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रासंगिकता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मजबूत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भावना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रबुद्ध</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चेतना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कभी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अप्रचलित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">होती</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">न</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ही</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बाजार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उतार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">-</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चढ़ाव</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वाली</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मांगों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अधीन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शनशास्त्र</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अध्ययन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">छात्रों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">गुणों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पूरी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तरह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विकसित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अनुमति</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">देता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> “</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपका</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">व्यक्तिगत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">?” </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उन्हें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जवाब</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">देना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जानते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">होंगे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">? </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लक्ष्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दिशा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">काम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दैनिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विकल्प</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चुनते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">छोटे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लक्ष्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दिनों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मार्गदर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जबकि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दीर्घकालिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लक्ष्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जीवन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">महीनों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वर्षों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मार्गदर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सभी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लक्ष्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मूल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मूल्यों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आधारित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">होते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">द्वारा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जीने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वाले</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नियमों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निर्धारित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समस्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">-</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समाधान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विश्लेषणात्मक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निर्णयात्मक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संश्लेषण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्षमता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विकसित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">होता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उनके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दायरे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अप्रतिबंधित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उनकी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उपयोगिता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">असीमित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नेतृत्व</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जिम्मेदारी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रबंधन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पदों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विशेष</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अच्छी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तैयारी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बनाता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शनशास्त्र</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रमुख</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नाबालिग</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लगभग</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">किसी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रवेश</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">-</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">स्तर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नौकरी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आवश्यकताओं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">साथ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आसानी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एकीकृत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">किया</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">; </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लेकिन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दार्शनिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रशिक्षण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विशेष</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कई</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हस्तांतरणीय</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कौशल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विकास</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कैरियर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उन्नति</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इसके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दीर्घकालिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लाभों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विशेष</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">महत्वपूर्ण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यूथिफ्रो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्लेटो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सुकरात</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संवादों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">माध्यम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रकृति</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">खुलासा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">किया</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्योंकि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भ्रष्ट</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">युवकों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">खिलाफ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मुकदमे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सामना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जाता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सुकरात</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यूथिफ्रो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पूछा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ईश्वरीय</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चीजों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इतना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समझता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अपने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पिता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दुष्ट</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">काम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आरोप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लगा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आगे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बढ़ता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यूथिफ्रो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उसके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पवित्र</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">परिभाषित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हिम्मत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ताकि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अपने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बचाव</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लागू</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सके।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यूथिफ्रो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जवाब</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दिया</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पवित्र</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">न्याय</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तलाश</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वर्तमान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विश्व</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दार्शनिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तौर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ऐसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रश्नों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विचार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कुछ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अर्थों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">व्यापक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अन्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पूछताछ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वालों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तुलना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मौलिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उदाहरण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भौतिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विज्ञानी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पूछते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">किसी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">घटना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कारण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दार्शनिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पूछते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कार्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">-</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कारण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मौजूद</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इतिहासकार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आंकड़ों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अध्ययन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">न्याय</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लड़े</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">थे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दार्शनिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पूछते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">न्याय</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उनके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कारण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वास्तव</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">न्यायसंगत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">थे।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दार्शनिकता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अर्थ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दार्शनिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">केवल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">गहराई</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चिंतनपूर्वक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सोचना।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लंबी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यात्रा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जब</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">स्कूल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">गपशप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बाहर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निकलते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मित्र</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मनुष्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">स्वभाव</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विचार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रश्न</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> "</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सौंदर्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">?" </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">फिलॉसॉफाइज</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बिल्कुल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">फिलॉसफी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दार्शनिकता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वास्तविकता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तरह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रवचन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">; </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अनिवार्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वास्तविकता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रति</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मनुष्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">खुलेपन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">साथ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जुड़ा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हुआ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जिसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मौखिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">व्यक्त</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">किया</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रहा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मौखिककरण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कभी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वास्तविकता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मेल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">खाता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्योंकि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सभी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दार्शनिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रवचन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">स्थिति</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दूरी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लेना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">शामिल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इसलिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अनिवार्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संवाद</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अध्ययन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">व्यक्ति</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समस्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">-</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समाधान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्षमता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बढ़ाता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हमें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अवधारणाओं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">परिभाषाओं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तर्कों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समस्याओं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विश्लेषण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मदद</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विचारों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मुद्दों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">व्यवस्थित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मूल्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सवालों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निपटने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बड़ी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मात्रा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जानकारी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आवश्यक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निकालने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हमारी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्षमता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">योगदान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">देता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रुकें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सभी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सवालों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बारे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सोचें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जब</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अपने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">घर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ऊपर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उस</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तारे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भरे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विशाल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">शून्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">देखते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उस</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समय</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बारे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सोचें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जब</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रश्नों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बहुत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समय</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">व्यतीत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ताकि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पहुंच</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">फिर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अपने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि हो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उस</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समय</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रश्नों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उत्तर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">न</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हो।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बारे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निश्चित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लेकिन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निश्चित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मेरे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">साथ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">होता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मैंने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इस</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उदाहरण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">केवल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समझाने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिया</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तरह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">किसी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अन्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सभी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मिलता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बिल्कुल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समझ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सोच</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रहे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बेकार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समय</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ऊर्जा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बर्बादी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सोचते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विषय</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सीखते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अपने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विचारों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कैसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वर्गीकृत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रश्नों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शनशास्त्र</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">शाखाओं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जब</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ऐसा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सीख</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">किसी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विशेष</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">शाखा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कैसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संपर्क</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">किया</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जाए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">; </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हमें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विभिन्न</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">परिसरों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निर्माण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कैसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चाहिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">परिसरों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वैधता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कैसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सत्यापित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चाहिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ऐसा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ही</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">स्वीकार्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निष्कर्ष</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निकाल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हमें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सिखाता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हमारे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आलोचना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आवश्यकता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्योंकि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विचार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तथ्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कुछ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">महत्वपूर्ण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">याद</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रहे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हों।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एपिस्टेमोलॉजी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">- </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शनशास्त्र</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">शाखा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मानव</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ज्ञान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उत्पत्ति</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रकृति</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विधियों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सीमाओं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जांच</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करती</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तत्वमीमांसा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">- </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शनशास्त्र</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">शाखा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पहले</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सिद्धांतों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">व्यवहार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करती</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इसमें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ऑन्कोलॉजी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ब्रह्मांड</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विज्ञान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">शामिल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">महामारी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विज्ञान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">साथ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">घनिष्ठ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जुड़ा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हुआ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूपों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सिद्धांत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">-</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इस</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विचार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जोर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">देता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संवेदना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">माध्यम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हमें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ज्ञात</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">परिवर्तन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भौतिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दुनिया</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">/</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विचारों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उच्चतम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सबसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मौलिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रकार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वास्तविकता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">होती</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कार्टेशियन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संदेह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">- </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रेने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">डेसकार्टेस</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लेखन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कार्यप्रणाली</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जुड़े</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दार्शनिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संदेह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संदेह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चीजों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ढूंढकर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कुछ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ज्ञान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मार्ग</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उपयोग</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जिन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संदेह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">किया</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यथार्थवाद</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">- </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सिद्धांत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सार्वभौमिकों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वास्तविक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उद्देश्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अस्तित्व</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">होता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सापेक्षवाद</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">- </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सिद्धांत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सत्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नैतिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मूल्यों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अवधारणाएं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निरपेक्ष</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बल्कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उन्हें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">धारण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वाले</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">व्यक्तियों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समूहों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सापेक्ष</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बहुलवाद</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">- </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सिद्धांत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अधिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मूल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पदार्थ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सिद्धांत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पितृत्ववाद</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">- </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पिता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">द्वारा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अपने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बच्चों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">साथ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">परोपकारी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अक्सर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दखल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">देने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तरीके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">व्यक्तियों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रबंधन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">शासन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रणाली</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> "</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सीखते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सीखते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">" </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आलोचना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">गले</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लगाना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अपने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अधिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">परिष्कृत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विचारों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">साथ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">शामिल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बहुत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ही</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">महत्वपूर्ण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बात</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जैसा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बारे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सीखते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सीखते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अपने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दिमाग</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कैसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">खुला</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रखना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कितने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">काम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सक्षम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">खुश</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जब</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शनशास्त्र</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अध्ययन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हमें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चलता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">केवल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विषय</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">; </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कौशल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समूह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जिसमें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">गंभीर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सोचना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मान्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तर्क</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संचार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ज्ञान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">शामिल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मुद्दा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सभी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दिशाओं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पटाखा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लेकिन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">व्यर्थ।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तभी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विषय</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अपने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विचारों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">गोली</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तरह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दिशा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">देने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपको</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">गंभीर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सोचने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ताकि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बुलेट</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सटीकता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ताकि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बुल्स</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">-</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आई</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लगे।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सुकरात</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लोगों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अपने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उत्तरों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">माध्यम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मूल्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रदर्शित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">किया</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सोचते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उन्हें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दूसरों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जांच</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रथा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बंद</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">देना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चाहिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एथेंस</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">छोड़</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">देना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चाहिए।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> "... </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लेकिन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अपनी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जीभ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पकड़</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">फिर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विदेशी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">शहर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कोई</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आपके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">साथ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हस्तक्षेप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करेगा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">? .... </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अगर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">फिर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कहता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हूं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रतिदिन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सद्गुण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अन्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चीजों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बारे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जिनके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बारे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मुझे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सुनते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">स्वयं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दूसरों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जांच</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मनुष्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सबसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बड़ा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भला</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बिना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जांचे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">-</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">परखे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जीवन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जीने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">योग्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">" (</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्लेटो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> 39)</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सुकरात</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बताते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हमारे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समाज</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इतनी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">महत्वपूर्ण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चीज</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कमी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्योंकि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">केवल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तत्काल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संतुष्टि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ध्यान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">केंद्रित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मुद्दों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बारे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">गहराई</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सोचने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">असफल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">होते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बताते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बहुत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लोग</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दार्शनिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मुद्दों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उपेक्षा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उन्हें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समय</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बर्बादी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मानते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्योंकि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रश्नों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समाधान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रदान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ध्यान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">केंद्रित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जिनके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उत्तर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकते।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">फिर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विरोधाभास</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जब</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सोचता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उनके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पास</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उत्तर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रश्न</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">?</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शनशास्त्र</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उपक्षेत्र</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">व्यापक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उपक्षेत्रों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आमतौर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तर्क</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नैतिकता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तत्वमीमांसा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ज्ञानमीमांसा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दर्शन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इतिहास</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">माना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जाता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यहाँ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रत्येक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संक्षिप्त</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">स्केच</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तर्क</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तर्क</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संबंध</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अच्छे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बुरे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तर्क</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भेद</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ठोस</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तरीके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रदान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हमें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आकलन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मदद</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हमारे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">परिसर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हमारे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निष्कर्षों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कितनी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अच्छी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तरह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समर्थन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">देखने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">स्वीकार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रतिबद्ध</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जब</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विचार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लेते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विश्वासों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अपनाने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बचने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जिनके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हमारे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पास</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पर्याप्त</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कारण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तर्क</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हमें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तर्कों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">खोजने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मदद</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जहां</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अन्यथा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">केवल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ढीले</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संबंधित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बयानों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सेट</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">देख</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">धारणाओं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">खोज</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जिन्हें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जानते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">थे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रहे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">थे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">न्यूनतम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दावों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तैयार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हमें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">स्थापित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">होगा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यदि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हमें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">साबित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> (</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अनिवार्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समर्थन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">) </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हमारी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बात।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नीति</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नैतिकता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हमारी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नैतिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अवधारणाओं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अर्थ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लेती</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> - </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जैसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सही</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कार्रवाई</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दायित्व</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">न्याय</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> - </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नैतिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निर्णयों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निर्देशित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सिद्धांत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तैयार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चाहे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निजी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सार्वजनिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जीवन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हो।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दूसरों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रति</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हमारे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नैतिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दायित्व</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">? </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नैतिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">असहमति</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तर्कसंगत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">रूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कैसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सुलझाया</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">? </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">न्यायपूर्ण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">समाज</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अपने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नागरिकों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कौन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अधिकार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रदान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चाहिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">? </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">गलत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">काम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">एक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वैध</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बहाना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">?</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तत्त्वमीमांसा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तत्वमीमांसा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">यह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">निर्धारित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बुनियादी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मानदंड</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तलाशती</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">किस</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रकार</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चीजें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वास्तविक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उदाहरण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">लिए</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">मानसिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भौतिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अमूर्त</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चीजें</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> (</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जैसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संख्याएं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">) </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">केवल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भौतिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आध्यात्मिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">केवल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पदार्थ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ऊर्जा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">? </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">व्यक्ति</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अत्यधिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जटिल</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भौतिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रणालियाँ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">उनके</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पास</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ऐसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">गुण</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">किसी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">भौतिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">वस्तु</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">करने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">योग्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">नहीं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">?</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ज्ञानमीमांसा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ज्ञानमीमांसा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ज्ञान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">प्रकृति</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दायरे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संबंधित</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है।</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> (</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सत्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">) </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जानने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अर्थ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सत्य</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">का</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">स्वरूप</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">? </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">किस</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">तरह</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">चीजों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">को</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जाना</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकता</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">और</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हम</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अपने</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विश्वासों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">में</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">न्यायसंगत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सकते</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जो</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हमारी</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">इंद्रियों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सबूत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">परे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">, </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जैसे</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">कि</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दूसरों</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">आंतरिक</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">जीवन</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">दूर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">के</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">अतीत</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">घटनाएं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">? </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">क्या</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ज्ञान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">विज्ञान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पहुंच</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">से</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">बाहर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">है</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">? </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>आत्म</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">-</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">ज्ञान</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">की</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">सीमा</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">पर</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> </span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">हैं</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: large;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;">?</span></span></b><span class="q4iawc"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> <span style="font-size: xx-small;">–</span></span></span><span class="q4iawc" style="font-size: xx-small;"><span lang="HI" style="font-family: "Mangal","serif"; mso-bidi-language: HI;">संदर्भ</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: xx-small;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-bidi-language: HI;"> -</span></span><span class="q4iawc" style="font-size: xx-small;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"> 1. <a href="https://philosophy-question.com/">https://philosophy-question.com/</a><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>2. <a href="https://eric.ed.gov/">https://eric.ed.gov/</a></span></span><span lang="HI" style="font-size: xx-small; mso-bidi-language: HI;"> </span><span class="q4iawc" style="font-size: xx-small;"><span lang="HI" style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-ascii-font-family: Calibri; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: HI; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-hansi-font-family: Calibri; mso-hansi-theme-font: minor-latin;">3. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>https://en.m.wikipedia.org/wiki/Glossary_of_philosophy
4. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>http://www.jimpryor.net/teaching/vocab/
</span></span></span>
</p>Unknownnoreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-20506310107944480382022-04-07T07:52:00.004+05:302022-04-07T18:10:45.052+05:30तृणमूल लोकतंत्रः विकेन्द्रीकृत एवं प्रतिनिधात्मक शासन का आधार <span style="color: #38761d;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif";"><a href="http://www.ugcjournal.com/assets/authors/Trinmool_Loktantra_Vikendrikrit_awam_Pratinidhatmak_Shashan_ka_Aadhar.pdf"><br /></a></span></span></span><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Kruti Dev 010"; font-size: 16pt; line-height: 150%;"> </span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt; line-height: 150%;"></span></p><p><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संक्षेपिका</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारतीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भविष्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तृणमूल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्तर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकप्रिय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहभागिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सुनिश्चित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निर्भर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">न</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निष्पक्ष</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राष्ट्रीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चुनाव</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कराने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वैश्वीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संचार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">क्रांति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नागरिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संबंध</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नये</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सिरे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">परिभाषित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विशेषता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारतीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पश्चिमी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अवधारणा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आधारित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कारण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीयता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">महत्व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हासिये</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ही</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रहा।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारतीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अपने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थापना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">साथ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ही</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सार्वभौमिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यस्क</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मताधिकार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कानून</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समक्ष</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समानता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सिद्धांत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अपनाया।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वास्तविक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ओर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अग्रसर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भ्रष्टाचार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हिंसा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">खत्म</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किये</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बिना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहभागिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कोई</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मतलब</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नहीं।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> 1973 </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संविधान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संशोधन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वशासी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संस्था</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ज्यादा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शक्ति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रदान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पारदर्शिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिये</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अनिवार्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b></p><p><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Kruti Dev 010"; font-size: 16pt; line-height: 150%;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;"><span style="color: red;">Dear
Readers</span> <span style="color: #ff00fe;">(PLEASE FOLLOW THIS BLOG)</span><br /></span></b></span></span></b></span></span></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-family: "Kruti Dev 010"; font-size: 16pt; line-height: 150%;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;"> </span></b></span><span style="color: red;">This
research paper was edited by me in International Peer Review Referred Indexed
Interdisciplinary Multilingual Monthly Research Journal –. </span></span></b></span><span style="color: red;">
</span></span></p><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: red;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;">The
research Paper is published in the March issue of <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>SHODH SAMIKSHA AUR MULYANKAN.Journal. You can
also Publish Your Research Papers in this journal,can contect on- <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>professor.kbsingh@gmail.com <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>or<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Login website<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>www.ugcjournal.com</span></b></span><span class="viiyi"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;"> </span></b></span></span></p><span style="color: red;">
</span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: red;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;">To
read the published research paper, click on the weblink given below -</span></b></span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"></span></b></p><p style="text-align: left;"><span style="color: #38761d;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif";"><a href="http://www.ugcjournal.com/assets/authors/Trinmool_Loktantra_Vikendrikrit_awam_Pratinidhatmak_Shashan_ka_Aadhar.pdf">http://www.ugcjournal.com/assets/authors/Trinmool_Loktantra_Vikendrikrit_awam_Pratinidhatmak_Shashan_ka_Aadhar.pdf</a></span></span></span><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Kruti Dev 010";"><b> </b></span></span></span></p><p class="MsoNormal" style="margin-left: 72.0pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Kruti Dev 010";"><b><br /></b></span></span></span><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">महत्वपूर्ण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शब्द</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">] </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">] </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहभागिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">] </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तृणमूल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">]</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वशासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">]</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रतिनिधात्मक।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारतीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रचलित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लेखन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्तर्गत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अनुचित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उपेक्षा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारतीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भविष्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शक्ति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तृणमूल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्तर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वास्तविक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकप्रिय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहभागिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सुनिश्चित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निर्भर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">न</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निष्पक्ष</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राष्ट्रीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चुनाव</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करवाने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हालांकि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अवधारणा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उतनी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ही</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पुरानी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जितनी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मानव</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इतिहास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लेकिन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हाल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वर्षों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शैक्षणिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यावहारिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">साहित्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विस्तृत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चर्चा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शामिल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हुई</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वैश्वीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संचार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">क्रांति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बाध्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नागरिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संबंध</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सरकार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विभिन्न</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्तरों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भूमिका</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्तर्संबंध</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पुनरीक्षा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जाये</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जिस</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कारण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आज</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">क्षेत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निश्चय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ही</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विस्तार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हुआ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रकार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रूप</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सशक्तीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चिन्हित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जबकि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तृणमूल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वास्तविक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहभागी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकासात्मक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रकिया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्तर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सुनिश्चित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करते</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हुए</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सशक्त</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बनाता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 72.0pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto;"><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दूसरे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शब्दों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तृणमूल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सही</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मायनों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकृत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जिसमें</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मामलों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रबंधन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शुरूआत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अंत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शीर्ष</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नहीं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बल्कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">क्षेत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहभागिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बड़े</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">द्वारा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शक्ति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतांत्रिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विचार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कार्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वास्तविक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">केन्द्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विशेषता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लगाव</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बनाये</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रखती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सुशीला</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कौशिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अनुसार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वास्तव</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शक्ति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अभ्यास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीतिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहभागिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इस</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रक्रिया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अर्थपूर्ण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मार्गदर्शन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चाहिए</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">साथ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ही</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तंत्रों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रभावी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नियंत्रण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रखना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चाहिए</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इन्हें</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लागू</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करते</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हैं।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्टिगलर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कहता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रतिनिधात्मक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जितना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ही</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करीब</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होगा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उतना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ही</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अच्छा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कार्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करेगा।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ऐतिहासिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रूप</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राष्ट्रीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उदय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पहले</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अस्तित्व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आया।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 72.0pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto;"><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लम्बा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इतिहास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मुगल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">काल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जारी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रहा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लेकिन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ब्रिटिश</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इस</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">परम्परा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रूकावट</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आई।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वाधीनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संग्राम</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दौरान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गाँधी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नेताओं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">माना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आजाद</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिये</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गाँवों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सशक्तिकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आवश्यक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नेहरू</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">केन्द्रीकृत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यवस्था</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निहित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनतांत्रिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूल्यों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">देखने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">असफल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रही।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अम्बेडकर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शहरी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यक्तित्व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ग्रामीण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">परिस्थितियों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रभावित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">न</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पाया।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दूसरे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शब्दों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारतीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तृणमूल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतांत्रिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संस्थाओं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यापक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतांत्रिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूल्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्तर्निहित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">थे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उसे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नजर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अंदाज</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गया।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारतीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पश्चिमी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीतिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अनुभव</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आधारित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतांत्रिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सरकार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भूमिका</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नकारने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उस</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संदेह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कारण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-left: 72.0pt; mso-margin-bottom-alt: auto; mso-margin-top-alt: auto;"><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पिछले</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कई</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वर्षों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पश्चिमी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अनवरत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अंधानुकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीयता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दबाने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इस</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रक्रिया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राष्ट्रीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राष्ट्रीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राष्ट्रीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पहचान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सिद्धांत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उभारने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मजबूती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रदान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">महत्वपूर्ण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भूमिका</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अदा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अपने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संविधान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> ‘‘</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संप्रभु</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समाजवादी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">धर्म</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निरपेक्ष</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतांत्रिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गणतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">’’ </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चुनाव</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतांत्रिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूल्यों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अर्थ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">न्याय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समानता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बहुलवाद</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विषमता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समुदाय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वातावरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बीच</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समानता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संपूर्ण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संरचना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कानून</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आधारित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निरंकुश</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यवस्था</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मुकाबले</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्रीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यवस्था</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यावहारिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रूप</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मानवाधिकार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मौलिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वतंत्रताऐं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ज्यादा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पल्लिवत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">-</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पुष्पित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हैं।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आज</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जबकि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आर्थिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बढोत्तरी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समानता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मानव</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संसाधन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर्यायवाची</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चुका</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ऐसे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिए</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अच्छे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शांति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आवश्यकता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मार्टिन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मिनोग</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अनुसार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अच्छा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विस्तृत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सुधार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">योजना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">साथ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">-</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">साथ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नागरिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सामाजिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संस्था</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मजबूत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विशेष</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रकार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पहल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ज्यादा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उत्तरदायी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">खुला</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पारदर्शी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अधिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्रिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बनाना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इसका</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मुख्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उद्देश्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सबसे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">महत्वपूर्ण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अमर्त्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सेन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विचार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हैं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आर्थिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">साथ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">-</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">साथ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नागरिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीतिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">महत्वपूर्ण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हैं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">क्योंकि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इन्हीं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अधिकारों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बदौलत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राष्ट्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अपने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आर्थिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आवश्यकताओं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पाने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तरफ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अग्रसर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सकता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वशासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> ‘</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वामित्व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">’ </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भावना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कमी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सार्वभौमिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तथ्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लेकिन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वशासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थिति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विचित्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हालांकि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वशासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">परंपरा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">काफी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पुरानी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लेकिन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वतंत्रता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पूर्व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वशासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> ‘</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वामित्व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">’ </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सिद्धान्त</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आधारित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नहीं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">था</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लेकिन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आजाद</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सिद्धान्त</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आधारभूत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गया।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पश्चिम</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जब</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हुआ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शुरूआत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इसका</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">क्षेत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">काफी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संकुचित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">था</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">धीरे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">-</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">धीरे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संपूर्ण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इसमें</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शामिल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जबकि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारतीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थापना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">साथ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ही</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तुरन्त</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सार्वभौमिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यस्क</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मताधिकार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कानून</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समक्ष</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समानता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सिद्धान्त</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अपनाया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गया।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पश्चिम</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वशासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विभिन्न</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तकनीकी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनकल्याण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सेवाओं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समयबद्ध</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तरीके</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अपनाया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जबकि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">फौरन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अपनाया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गया।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हाल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वर्षों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">खुले</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दिमाग</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वीकार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रहा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वास्तविक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ओर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अग्रसर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अनुभव</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रबंध</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इकाई</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनशक्तिकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनसहभागिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कुशलता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बढ़ाने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सर्वोत्तम</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उपाय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पॉल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एच</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">. </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एप्पलबी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अनुसार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आज</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतांत्रिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राष्ट्रों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सामान्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">धारणा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चुकी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">केन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बुरा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अच्छा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मानव</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रिपोर्ट</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अनुसार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जहाँ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हुआ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहभागिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बढ़ाने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अधिकारियों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उत्तरदायित्व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बढ़ाने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कीमत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">घटाने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रशासनिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कुशलता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बढ़ाने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अत्यधिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सफल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रही</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संसाधनों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जुटाने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मदद</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">क्षेत्रीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समस्याओं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रस्तुत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गरीबों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मुख्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">धारा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लाकर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूलक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बढ़ावा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">देती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वास्तव</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निर्णय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निर्माण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शक्ति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">साझेदारी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतांत्रिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रक्रिया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रतिबिम्बित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इस</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सिद्धान्त</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आधारित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ज्यादातर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निर्णय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उन्हीं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यक्तियों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">द्वारा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिये</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जाते</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हैं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इससे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रभावित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होते</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हैं।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शक्ति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उद्देश्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अच्छा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तीव्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संचार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहभागिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रतिबद्धता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहयोग</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिए</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जागरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राष्ट्रीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिए</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बेहतर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तरीके</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संसाधनों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उपयोग</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निर्णय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">-</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निर्माण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">देर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कमी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संसाधनों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वितरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निवेश</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समानता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हितग्राहियों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रशासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उदासीनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कमी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लाता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रमुख</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रक्रिया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जिसके</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">द्वारा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सही</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मायनों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रतिनिधात्मक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उत्तरदायी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतांत्रिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीतिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकासात्मक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रक्रिया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनसहभागिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">साथ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">-</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">साथ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">परराष्ट्रीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मानवीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समस्याओं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सुलझाने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">साधन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारतीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संघ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संरचनात्मक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विशेषता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इसका</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">क्रियान्वयन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वैधता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मजबूती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रदान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहायता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रजनी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कोठारी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अनुसार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारतीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यवस्था</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">महत्व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तरह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समझा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सकता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पहला</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संघीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शक्ति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वितरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दूसरा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारतीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संघीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चरित्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मजबूती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रदान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतांत्रिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">परराष्ट्रीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जातीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संघर्षों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">महत्वपूर्ण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रभावशाली</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ढंग</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सुलझाया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आज</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वरूप</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कुछ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">और</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अगर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संघीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकृत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यवस्था</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्तर्गत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शक्ति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वितरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">फलस्वरूप</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहभागिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">न</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होती।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रजनी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कोठारी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मानना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तृणमूल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रक्रिया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निर्धारक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तत्व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उनके</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अनुसार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सफलता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शर्तें</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हैं।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रभावी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनसहभागिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दूसरा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नागरिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समाज</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दृढ़</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संकल्प।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आजादी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बाद</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यवस्था</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आधुनिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बहु</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">-</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जातीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रूप</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकसित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रहा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">था</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इस</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रकार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यवहारिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रयोग</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सामाजिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जीवन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यापारिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संघ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">धार्मिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सभाओं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आदि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अत्यधिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सारा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सामाजिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तानाबाना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समूह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आधारित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारतीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संविधान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अनुच्छेद</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> 40 </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्तर्गत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नीति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निदेशक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सिद्धान्त</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समावेश</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पंचायत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वशासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रूप</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थापित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिए</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जिसके</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अनुसार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, ‘‘</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ग्राम</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पंचायत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गठन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिए</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आवश्यक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कदम</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उठायेगा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उसे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अधिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शक्ति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सत्ता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिए</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आवश्यक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कदम</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उठायेगा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इसे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इतनी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शक्ति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सत्ता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रदान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करेगा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जितनी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वशासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इकाई</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अपने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कार्यों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पूरा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आवश्यक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हैं।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">’’ </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संविधान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सूची</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्तर्गत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रखा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">गया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ताकि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विभिन्न</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अपनी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आवश्यकतानुसार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इस</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यवस्था</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लागू</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सके।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संस्थाओं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">माध्यम</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वास्तविक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शक्ति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">केन्द्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">द्वारा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शक्ति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दुरूपयोग</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कम</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करेगा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनसहभागिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बढ़ायेगा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतांत्रिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीतिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">क्षेत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विस्तार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करेगा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रशासनिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कुशलता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वृद्धि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करेगा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अर्न्तशासनात्मक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संबंधों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सुधार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लायेगा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उसे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दृढ़ता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रदान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करेगा।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> 1950 </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पंचायत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रूप</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ग्रामीण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हाल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शिथिल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">था।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सभी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रबुद्ध</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आम</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कुछ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्यों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">छोड़कर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ग्रामीण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतांत्रिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संस्थाऐं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सरकारों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रभावित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">या</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यूं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कहे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रचलित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">थी।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आज</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किसी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीतिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यवस्था</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चुनाव</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">केन्द्रीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भूमिका</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रतिनिधात्मक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चरित्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दर्शाने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिए</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चुनाव</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रकृति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अवधि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहभागिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निश्चित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आधार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चुनाव</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मंच</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रक्रिया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राष्ट्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ध्यान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शोषित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कमजोर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वर्ग</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समस्याओं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ओर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आकृष्ट</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहायता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निर्णय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निर्माण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रत्यक्ष</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहभागिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नागरिकों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिए</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आदर्श</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होगी।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">क्योंकि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अपने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ऊपर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करेंगे।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आज</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आधुनिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जिसका</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">क्षेत्रफल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनसंख्या</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विस्तृत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जिसकी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समस्याएँ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जटिल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सिर्फ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रतिनिधात्मक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ही</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बेहतर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यवस्था</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सकती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अब</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्पष्ट</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चुका</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किसी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">देश</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दीर्घकालीन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आर्थिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सामाजिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सके</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इसके</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिए</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आवश्यक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वहाँ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीतिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रक्रिया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भाग</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ले।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहभागिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रक्रिया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जटिल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">- </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लेना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संभव</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नहीं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संख्या</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तबका</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सही</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तरीके</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भाग</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लेगा।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारतीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इस</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बात</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मानने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बहुत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सारे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कारण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">थे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कार्यक्रमों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">क्रियान्वयन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जैसे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समग्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ग्राम</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कार्यक्रम</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तभी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रभावी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होगा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जब</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इसमें</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सम्मिलित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विशेषकर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विभिन्न</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">परियोजनाओं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निश्चित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राशि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किस</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रकार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वरीयता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आधार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">खर्च</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जाये।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: ""Kruti Dev 010"","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> <br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनशक्तिकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आज</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारतीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रमुख</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मुद्दा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पंचायती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संस्था</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जिसके</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">माध्यम</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनशक्तिकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सकता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वतंत्रता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> 75 </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वर्षो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बाद</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भारतीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीतिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सामाजीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ओर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उन्मुख</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नहीं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पाया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सही</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पिछले</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> 75 </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वर्षो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बिना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किसी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उत्तरदायित्व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सरकार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लाभ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राप्त</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रही</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इतने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वर्षो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तृणमूल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दुराव</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सरकार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बीच</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दूरी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संवाद</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हीनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निर्माण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दिया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सरकार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मजबूती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अनभिज्ञता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निर्भर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">टालस्टाय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अभिमत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सरकार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सदैव</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जागरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विरोध</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">परिणामस्वरूप</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अधिकारी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भ्रष्ट</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चुके</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भ्रष्ट</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यवस्था</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीतिज्ञों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">द्वारा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मान्यता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राप्त</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बाद</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वैधता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राप्त</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चुकी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भोजपुरी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कहावत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यहाँ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चरितार्थ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किः</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>‘‘</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हमहूं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लूटीं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तूंहों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लूटअ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लूटे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आजादी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तूं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हमरा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ज्यादा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लूटअ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तहरा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">देह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">खादी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">’’<br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चिंता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विषय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भ्रष्टाचार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आज</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सत्ता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निचले</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्तर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पहुंच</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">चुका</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भ्रष्टाचार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हिंसा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">खत्म</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">किए</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बिना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शासन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहभागिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कोई</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मतलब</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नहीं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कुछ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोगों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मानना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भ्रष्ट</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निर्वाचित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रतिनिधियों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वापस</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बुलाने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यवस्था</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कारगर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कदम</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सकता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
73 </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वें</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संविधान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संशोधन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वशासी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संस्थाओं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ज्यादा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शक्ति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रदान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पंचायती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अधिनियम</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विश्लेषण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बजाय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आवश्यक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इस</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नये</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पंचायती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यवस्था</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बारे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जागरूक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बनाये।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जागरूकता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पंचायती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यवस्था</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रकाशवान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बनायेगी।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ग्रामीण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शुद्धीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राष्ट्रीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शुद्धिकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मदद</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करेगा।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">वर्तमान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अन्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आयाम</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पारदर्शिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सिद्धान्त</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बीच</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तालमेल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बिठाने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">महत्वपूर्ण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">क्षमता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पारदर्शिता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिये</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अनिवार्यहै।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अध्येताओं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ने</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सिर्फ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">आधुनिकीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">औद्यौगिंकीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ही</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ला</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सकती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लेकिन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकास</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">इस</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रक्रिया</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">व्यक्ति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भूमिका</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उत्तरदायित्व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">महत्वपूर्ण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तथ्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">रूप</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थापित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होगा।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">उन्मुखीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होगा।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीतिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नेतृत्व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नई</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">दिशा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रशिक्षण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">देना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होगा।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पंचायती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नेतृत्व</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">योजना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कला</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">क्रियान्वयन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">देखभाल</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">परियोजना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मूल्यांकन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पारंगत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होगा।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सुनिश्चित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">हमारा</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कर्तव्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कि</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पंचायती</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राज</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निर्वाचित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सदस्यों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">जनता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कल्याण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिये</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">निर्धारित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शक्ति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कार्यो</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रयोग</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ग्रामीण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समाज</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रभावी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शक्ति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिये</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कुछ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">महत्वपूर्ण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मुद्दों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">पर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ध्यान</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">देना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होगा।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहकारी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संस्थाओं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">का</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">परीक्षण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतांत्रिक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">विकेन्द्रीकरण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संबंध</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बाकी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अशासकीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संगठनों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एवं</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वसहायता</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समूहों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ग्रामीण</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्रतिनिधियों</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">साथ</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शक्ति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">की</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">भागीदारी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">को</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">नये</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सिरे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">से</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">परिभाषित</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करना</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">होगा।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><br />
</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अंत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">में</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">, </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">बेहतर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कार्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">के</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लिये</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">संस्थागत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">परिवर्तन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्वागत</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">योग्य</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कदम</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लेकिन</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लम्बे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">समय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">तक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्थानीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">लोकतंत्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">काम</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">करे</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">यह</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">एक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">अलग</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कहानी</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 18.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">है।</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मुकेश</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कुमार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">सहायक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्राध्यापक</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">राजनीति</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शास्त्र</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">शासकीय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">कन्या</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">स्नातकोत्तर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">महाविद्यालय</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">मुरार</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">ग्वालियर</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> (</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">म</span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></b><b><span style="color: #2b00fe; font-family: Mangal; font-size: 7.5pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">प्र</span></b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"></span></p>
<p class="MsoNormal"> </p>
<p style="text-align: left;"><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<w:BrowserLevel>MicrosoftInternetExplorer4</w:BrowserLevel>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style>
<![endif]--><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Kruti Dev 010";"><b></b></span></span></span></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-21166098372569426492022-04-06T14:31:00.002+05:302022-04-06T14:48:58.862+05:30अमेरिकी और भारतीय सिनेमा एवं साहित्य में नारीवादी विचारधारा<p><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span><span style="color: #2b00fe;"><span style="background-color: white;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-size: x-large;"><span style="color: #ff00fe;">विषय पढ़ने से पूर्व निवेदन </span><br /><span style="color: red;">यदि
आपको मेरा आर्टिकल पसंद आये तो प्लीज इस ब्लॉग को फॉलो जरूर कीजिए और
इस ब्लॉग को विभिन्न सोशल मीडिया प्लेटफार्म जैसे व्हाट्सप्प ,फेसबुक
,इंस्टाग्राम ,ट्विटर आदि पर शेयर जरूर कीजिएगा । आपके दाहिनी तरफ फॉलो
लिखा है ,उसे क्लिक कर दीजिये। आभार। .</span></span><span style="color: red;"> </span></span></b></span></span> </span>किसी भी देश की प्रगति का मूल्यांकन उस देश की स्त्रियों की स्थिति से लगाया जा सकता है। देश के राजनैतिक, आर्थिक, सामाजिक एवं सांस्कृतिक परिदृश्य में नारी को रखकर देखा जाए तो कुछ अपवादों को छोड़कर हम एक ही बिन्दु पर पहुँचेंगे कि पुरुषों ने सदियों तक उसे दोयम दर्जे का प्राणी बनाकर रखा। दास बनाया। साम्राज्यवादी व्यवस्था में स्त्री को जबरन पत्नी बनाकर रखा गया। कहीं उसे तरह-तरह के प्रलोभन देकर भोग और विलासिता की वस्तु बनाकर शोषण किया। जहाँगीर का 48 वर्ष का बेटा तख्ते सल्तनत पर बैठा तो मुसाहिबों से कहने लगा, ‘मैं अपने बाप के सामने तीन बरस तक दुश्मनों से लड़ा हूँ और हर तरफ फौजकशी की है अब मेरा इरादा मुल्कगिरी करने का नहीं है। मैं चाहता हूँ कि बाकी उम्र ऐशो-इशरत में बसर करूँ। मशहूर है कि फिर उसने पंद्रह हजार औरतें अपने महल में जमा कीं और एक शहर औरतों का बसाया जिसमें मर्द न थ। जहाँ कोई हसीन औरत सुनता, किसी न किसी तरह अपने महल में मंगवा लेता’।<br />इतिहास के पन्नों को पलटने पर भारतीय नारी की स्थिति और दशा एक दयनीय, निर्बल, पुरुषों पर आश्रित दिखाई पड़ती है । एक साधारण सी बात यह है कि जिस समाज में जितना अधिक शोषण व उत्पीड़न होगा उस समाज की परतों में आंदोलन की चिंगारियाँ अंदर ही अंदर सुलगती हैं और एक दिन ज्वालामुखी की तरह फटती हैं। राजा राममोहन राय, स्वामी दयानन्द सरस्वती, स्वामी विवेकानंद, महादेव गोविन्द रनाडे, महात्मा ज्योतिबाफूले, महात्मा गाँधी जैसे अनेक लोगों ने नारी जगत के उद्धार के लिए और उनके व्यक्तित्व को बनाए रखने के लिए उन जातिगत व धार्मिक बंधनों को समाप्त करने के लिए संघर्ष किया, जिससे वे पुरुष समाज के अत्याचारों और धार्मिक अंधविश्वासों से संघर्ष कर सकें। ये सब लोग कहीं न कहीं नारी सशक्तिकरण को बल प्रदान करने में सहायक बनें।<br /><span> </span>पुरुष प्रधान समाज में नारी की स्थिति को बताने का प्रयास हिंदी साहित्य में भी होता रहा। आठवें दशक में महिला लेखिकाओं ने अपनी रचनाओं में स्त्री विमर्श को उभारने का प्रयास किया। ‘उषा प्रियंवदा’, ‘मन्नू भंडारी’, ‘मृदुला गर्ग’, ‘कृष्णा अग्निहोत्री’, ‘राजी सेठ’, ‘प्रभा खेतान’ ने अपनी रचनाओं से पाठकों का ध्यान खींचा। ‘चित्र मुद्गल’ ने अपने उपन्यास ‘एक जमीन अपनी’ में लिखा है – ‘औरत बोनसाई का पौधा नहीं है - जब जी चाहे उसकी जड़ें काटकर उसे गमले में वापिस रोप दिया। वह बौना बनाये रखने की इस साजिश को अस्वीकार करती है’।<br /> <span> </span>‘मैत्रेयी पुष्पा’ लिखती है कि – ‘विभिन्न मानसिकता के इस दुमुंहे समाज में आज की नारी मात्र वस्तु, मात्र संपत्ति, विनिमय की चीज है’। ‘जयशंकर प्रसाद का नाटक ध्रुवस्वामिनी’ हो या फिर ‘हजारीप्रसाद जी का उपन्यास बाणभट्ट की आत्मकथा’ या ‘मुझे चाँद चाहिए’ (सुरेन्द्र वर्मा), ‘वसंती’ (भीष्म साहनी), ‘अर्धनारीश्वर’ (विष्णु प्रभाकर), ‘बेतवा बहती रही’ (मैत्रेयी पुष्पा), ‘थकी हुई सुबह’ (राम दरश मिश्र), ‘कीर्ति कथा’ (कश्मीरी लाल) हिंदी साहित्य नारी को गरिमा प्रदान करता है, उसे पवित्र बनाता है एवं पूज्य मानता है।<br /><span> </span>‘सिमोन द बोउआ’ की विश्व-प्रसिद्ध पुस्तक ‘द सेकंड सेक्स’ में नारीवाद पर गम्भीर विचार प्रकट किया गया है और विषय को एक नया कोण सोचने के लिए दिया है। वह कहती हैं, ‘नारीवाद’ से मेरा तात्पर्य यह है कि कुछ खास स्त्री मुद्दों पर वर्ग संघर्ष से हटकर स्वतंत्र रूप से संघर्ष करना है। मैं आज भी अपने इसी विचार पर कायम हूँ। मेरी परिभाषा के अनुसार ‘स्त्रियाँ और वे पुरुष भी नारीवादी हैं, जो पितृसत्तात्मक व्यवस्था में औरतों की स्थिति में परिवर्तन के लिए संघर्षरत हैं। यह सच है कि पूरे समाज की मुक्ति के बर्गर स्त्रियों की पूर्ण मुक्ति संभव नहीं है, लेकिन फिर भी नारीवाद इस लक्ष्य के लिए आज और अभी संघर्षरत हैं। इस अर्थ में मैं नारीवादी हूँ, क्योंकि मुझे लगता है कि औरत की मुक्ति के लिए हमें आज और अभी संघर्ष करना चाहिए, इससे पहले की समाजवाद का हमारा स्वप्न पूरा हो। ‘द सेकण्ड सेक्स’ लिखे जाने के तेईस वर्ष बाद अपने को नारीवादी घोषित करने के मूल कारक के रूप में स्वीकार करती है।‘<br />अमेरिका में नारीवाद की पहली लहर सिनेका फाल्स सम्मेलन के तहत उठी। यह औरतों के अधिकारों से जुड़ा पहला सम्मेलन था जो कि 19-20 जुलाई 1948 को न्यूयार्क में आयोजित हुआ था। सम्मेलन का विशेष मुद्दा यह था कि 1840 में जब एलिजाबेथ केडी लुक्रिटिया मोट से विश्व दास मुक्ति सम्मेलन में मिली तब उस सम्मेलन में मोट और अन्य अमेरिकी औरतों को बैठने के लिए बस इसलिए मना किया गया था क्योंकि वे सब औरतें थीं। इसके बाद केडी और मोट ने नारी की स्थिति को बताने के लिए एक सम्मेलन बुलाया। 300 से अधिक औरतें और पुरुषों ने इस सम्मेलन में हिस्सा लिया। ‘भावनाओं और संकल्पों की घोषणा’ नामक निष्कर्ष पर लगभग 68 औरतों और 32 पुरुषों ने अपने हस्ताक्षर किया।<br /><span> </span>अमेरिका में यह लहर दूसरी बार 1968 में आयी जब बेटी फ्रीडन ने ‘द फेमिनाइन मिस्टीक’ नामक पुस्तक लिखी जिसमें इन्होंने बताया कि सिनेमा किस तरह नारी के चरित्र को दिखाता है। केवल घरेलू कार्यों में लगकर महिलाएँ अपनी क्षमताओं और हुनर को दबाती जा रही हैं।<br />तीसरी लहर 1990 में तब आयी जब यूनाइटेड स्टेट के उच्चतम न्यायालय के लिए नामांकित क्लारेंस थामस पर अनीता हिल ने यौन उत्पीड़न का आरोप लगाया। न्यायालय में हुए विवाद के बाद सारे मत थामस के पक्ष में गये। 1992 में अनीता के द्वारा उठाये गये इस मुद्दे पर अमेरिकन नारीवादी महिला ‘रिबैका’ ने एक लेख एम एस मैग्जीन में प्रकाशित किया जिसका नाम था – ‘तीसरी लहर की शुरुआत’। जिसमें उन्होंने कहा कि मैं नारीवाद की उत्तरधारा नहीं हूँ बल्कि तीसरी लहर हूँ।<br />भारत में भी नारीवाद के इतिहास को तीन चरणों में बाँटा जा सकता है। पहला चरण 19वीं सदी के मध्य से शुरु हुआ जब यूरोपीय पुरुष संघों ने सामाजिक बुराई सती के खिलाफ अपनी आवाज उठाई। दूसरा चरण 1915 से जब महात्मा गाँधी ने भारत की आजादी के लिए भारत छोड़ो आंदोलन में महिलाओं को शामिल किया और धीरे धीरे स्वतंत्र महिला संगठन उभरकर सामने आये। तीसरा चरण भारत की आजादी के बाद शुरु हुआ जो कि विवाह के बाद एक महिला के साथ किये जाने वाले व्यवहार पर केंद्रित था।<br /><span> </span>औरत की वास्वविक स्थिति को बताने और सुधारने के लिए कई विचारधाराएं सामने आयीं। ‘मार्क्सवादी विचारधारा’ - मार्क्स का समाजवादी फलसफा औरत की समाज में आर्थिक-सामाजिक स्थिति, शोषण के ढंग और पूंजीपतियों की नीतियों को समझने में महत्त्वपूर्ण भूमिका अभिनीत करता है। मार्क्स की अवधारणा को एंजेल्स ने एक अलग तरह से विचार करने के लिए सुझाव दिया कि महिलाओं की दासता को जीव विज्ञान अथवा जैविक आधार पर जानने के बजाय इसे इतिहास में खोजना होगा। इसमें कोई मत नहीं है कि किसी भी प्रकार की समस्या के विकास में एक प्रक्रिया निरन्तर कार्य करती रहती है। नारी की विभिन्न समस्याओं को जानने के लिए इतिहास के विकास की प्रक्रिया को, जो विभिन्न घटनाओं से जुड़ी है, जाने बगैर हम किसी वैज्ञानिक निष्कर्ष पर नहीं पहुंच सकते हैं।<br />‘उदारवादी नारीवादी विचारधारा’ - बुद्धिजीवियों और विचारकों का एक ऐसा वर्ग सामने आया, जो समाज की विभिन्न समस्याओं पर उदारतापूर्वक विचार करने लगा। नारी समाज में व्याप्त समस्याओं पर, जो मूलतः लिंग भेद, जैविक आधार और असमानता पर खड़ी थी, उदारतापूर्वक नए ढंग से विचार किया जाने लगा। नारी की अस्मिता जो सदियों से अंधेरी गुफाओं में पड़ी थी, उन्हें पहचान मिली। नारी को समाज में सम्मानपूर्वक स्थान देने का प्रयास किया जाने लगा| ‘रेडिकल नारीवादी विचारधारा’ - रेडिकल नारीवादी विचारधारा स्त्री देह को लेकर जो विभिन्न प्रकार से शोषण का शिकार बनती है, उसका विरोध करती है, जैसे बलात्कार वेश्यावृत्ति आदि। <br />सीमा दास रेडिकल नारीवाद का अर्थ स्पष्ट करते हुए लिखती हैं: ‘दरअसल ‘रेडिकल नारीवाद ‘में निहित ‘रेडिकल’ शब्द का यह अर्थ ‘अतिवादी’ या ‘हठधर्मी’ कतई नहीं है। इसकी उत्पत्ति लेटिन शब्द से हुई है। रेडिकल नारीवादी सिद्धान्त में पुरुष द्वारा महिलाओं के उत्पीड़न को समाज में व्याप्त सब प्रकार के सत्ता-सम्बन्धों की गैरबराबरी की जड़ में देखा जाता है’।<br /><span> </span>हिंदी फिल्मों में स्त्री की छवि मनोरंजन और दिखावे भर तक सीमित न होने के बावजूद जहाँ भी मौका मिला, वह उसने अपनी ताकत, अपने व्यक्तित्त्व का जलवा दिखाते हुए धीरे धीरे ही सही अपनी यात्रा जारी रखी, इस यात्रा में उसे हीनता का भी सामना करना पड़ा और कभी उसने असीम ऊचाइयों को भी देखा | ‘गुणसुन्दरी’ (1934) में परिवार को बचाने वाली एक गुणी कन्या, ‘हंटरवाली’ (1935) में गरीबो की रक्षा, दोषियों को सजा और स्त्री का रॉबिनहुड रूप, ‘मदर इंडिया’ (1957) में पति के छोड़ जाने के बाद परिवार और बच्चों को संभालती राधा, ‘गाइड’ (1965) में रोजी का राजू गाइड के साथ सम्बन्ध बनाकर अपनी आजादी को खोजना, ‘भूमिका’ (1976) एक औरत का ज़िन्दगी के हर मोड़ पर इस्तेमाल, ‘घर’ (1978) नवविवाहित की ज़िन्दगी में तूफ़ान आना जब पति के समक्ष उसकी पत्नी पर गैंग रेप होता है, ‘अर्थ’ (1982) में एक औरत के स्वाभिमान की कहानी, ‘मंडी’ (1983) वेश्याओं की ओर देखने का समाज का दोगला नज़रिया, ‘खून भरी मांग’ (1988) में बदला लेती नायिका, ‘दामिनी’ (1993) में एक औरत के सिद्धांत और उसके परिवार की बीच की लड़ाई, ‘अस्तित्व’ (2000) यौन नैतिकताओं पर प्रश्न उठाती फिल्म, ‘क्या कहना’ (2000) कुँवारी माँ का अपने बच्चे को जन्म देने का साहस सभी फिल्मों में नारी के अनेक रूप देखने को मिले |<br />‘एडम्स रिब’ (1949), ‘आल अबाउट ईव’ (1950), ‘आंटी ममे’ (1958), ‘टू किल अ मॉकिंग बर्ड’ (1962), ‘स्टार्स वार्स’ (1977) ‘एलियन’ (1979), ‘साइलेंस ऑफ़ द लैम्ब’ (1991), ‘हैवेन्ली क्रैचर्स’ (1994), ‘नाउ एंड देन’ (1995), ‘फॉक्स फायर’ (1996), ‘गर्ल इंट्रप्टेड’ (1999), ‘फाइट क्लब’ (2000), ‘मीन गर्ल’ (2004), ‘द वार्ड’ (2010), हन्ना (2011) ,जैसे अमेरिकन फिल्मों में भी औरत की छवि को धीरे-धीरे बदलते हुए देखा गया, जिस तरह समाज की मानसिकता, सोच बदलकर आधुनिक हुई उसी तरह स्त्री की छवि का दायरा भी बदलता गया |<br /> नारी के शरीर के साथ-साथ उसकी भावनाओं को चोटिल करना, उनके साथ खेलना पुरुष के लिए हर समय एक मनोरंजन रहा है। जहाँ एक तरफ औरत शारीरिक उत्पीड़न से जूझती रही वहीं दूसरी तरफ उसके साथ किए गए भावनात्मक खिलवाड़ ने भी उसके मन मस्तिष्क को तोड़ा। भारतीय और अमेरिकन कैमरे ने नारी की स्थिति को देखा और उसे अपने अंदर उतारने का प्रयास किया। इन दोनों देशों की सांस्कृतिक पृष्टभूमि और परिवेश में विभिन्नन्ता होने पर ये फिल्में नारी सशक्तिकरण को सामने लाती हैं <span style="font-size: x-small;">|डॉ. स्वाति शर्मा </span> <span style="font-size: xx-small;">अग्रवाल पीजी कॉलेज जयपुर, राजस्थान </span><br /><br /></span></b></span><br /></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-8995713123804926682022-04-02T10:32:00.002+05:302022-04-02T21:33:49.170+05:30बाल मनोविज्ञान और आपकी कुंठाएँ<p><span style="color: #2b00fe;"><span style="background-color: white;"><b><span style="font-size: large;"><br /><span style="font-size: x-large;"> </span><span style="font-size: x-large;"> </span><span style="font-size: x-large;"> </span><span style="font-size: x-large;"><span style="color: #ff00fe;">विषय पढ़ने से पूर्व निवेदन </span><br /><span style="color: red;">यदि आपको मेरा आर्टिकल पसंद आये तो प्लीज मेरे इस ब्लॉग को फॉलो जरूर कीजिए और इस ब्लॉग को विभिन्न सोशल मीडिया प्लेटफार्म जैसे व्हाट्सप्प ,फेसबुक ,इंस्टाग्राम ,ट्विटर आदि पर शेयर जरूर कीजिएगा । आपके दाहिनी तरफ फॉलो लिखा है ,उसे क्लिक कर दीजिये। आभार। .</span></span><span style="color: red;"> </span></span></b></span></span></p><p><span style="color: #2b00fe;"><span style="background-color: white;"><b><span style="font-size: large;">विषय बहुत ही संवेदनशील और गंभीर है। संवेदनशील इसलिए की हम अक्सर बालक के मन,मस्तिष्क और उसकी भवनाओं को समझना तो दूर बालक के निजी विचारों पर तनिक भी ध्यान नहीं देते। <br /><span> </span>बस एक बात पर ध्यान देते हैं - जो कुछ हम अपने जीवन में विकास नहीं कर पाए या जो पद प्रतिष्ठा हम प्राप्त नहीं कर पाए उसको प्राप्त करने हेतु हम अपने बच्चों के मानस में वो विचार बाल्यकाल से ही प्रत्यारोपित करना प्रारंभ कर देते हैं। <br /><span> </span>या फिर हम अपने रिस्तेदारों ,मित्रों के बच्चों को देखते हैं तो ये अवधारणा प्रत्यक्ष या परोक्ष निर्मित कर लेते हैं की मेरी संतान इन सब बच्चों को पछाड़ कर आगे निकलनी चाहिए। <br />हम बच्चों को लोरियों में या दुलारते हुए अपनी कुंठाओं को बड़ी ही मधुर गीतात्मक शैली में उसके कानों में पोषित करने लगते हैं। <br />आखिर हर माँ -बाप अपने बच्चों को डॉक्टर ही क्यों बनाना चाहता है ?<br />राजा ही क्यों बनाना चाहता है ?<br />बच्चा जैसे ही इस संसार में अपनी आँख खोलता है हम मोबाइल स्क्रीन को प्रस्तुत कर देते हैं। विडिओ कॉल से वह नवजात शिशु घंटों सामना करता है। हमे न तो शिशु की कोमल आँखों की परवाह होती है और न ही उस मोबाइल से उत्सर्जित घातक रेडिएशन की। <br />जब शिशु थोड़ा बड़ा होता है, स्वाभाविक रुदन करता है तो हम एक बड़ी स्क्रीन वाले मोबाइल से उसकी पक्की दोस्ती करवा देते हैं। भविष्य में वह शिशु उस मोबाइल का नशेड़ी हो जाता है। <br />जैसे ही बच्चा तीन वर्ष का होता है हम उसे एक ऐसी प्रतिस्पर्धा में झोंक देते हैं जिसकी कल्पना उस बच्चे न की थी। शिक्षित करने के बहाने सबसे पहले हम उस बच्चे के बचपन को छीन लेते हैं। इसके पीछे जो परोक्ष कारण है एकल परिवार में जीने की प्रवर्ती का विकास। <br />मेरे प्रत्येक माता पिता से कुछेक मूल प्रश्न हैं --<br />1 क्या आपको गीत संगीत पसंद नहीं है ?<br />2 क्या आप किसी पेंटिंग या किसी भवन के निर्माण की भव्यता को देखकर उसकी भूरी भूरी प्रशंसा नहीं करते ?<br />3 क्या आप बढ़िया भोजन बनाने वाले की बड़ाई करने से परहेज करते हैं ?<br />4 क्या आप किसी बढ़िया दर्जी की प्रशंसा नहीं करते <br />5 क्या आपको बढ़िया शिक्षकों की तलाश नहीं रहती ?<br />मित्रो ! ये तो बस उदाहरण भर हैं। कहने का आशय ये हैं की एक संसार मैं प्रत्येक कार्य स्वयं में अति विशिष्ट है। <br />अगर हम अपने बच्चे को सच्चा प्रेम करते हैं तो फिर हमें उसकी निजी जीवन में प्रारम्भ से ही दखल देना बंद करना होगा। <br />हम बच्चे के लिए श्रेष्ट शिक्षा का प्रबंध करें। उसे नैतिक रूप से चरित्रवान बनाने हेतु श्रेष्ट गुरुजनों के सानिध्य में ले जाएँ। उसे आत्मिक और शारीरिक रूप से मजबूत बनाने का पूरा उद्योग करें ताकि भविष्य में वह बालक किसी भी बड़ी से बड़ी मुसीबत का सामना पुरे विवेक से करने केन प्रवीण हो सके। <br />बावजूद इसके वह जो भी अपने मन,इच्छा और आत्मा से जिस वृति को अपनाना चाहे उसे रोका न जाये। हम अपनी दमित कुंठाओं का शिकार बच्चे को न बनायें। <br />बच्चे को भारतीय सत्साहित्य पढ़ाया जाये। <br />संक्षेप में , सभी अभिभावकों से निवेदन है वह बालक जिसे आपने अपनी संपत्ति मान लिया है वास्तव में आप भ्रमित हैं। आप तो केवल एक माध्यम है। वह एक स्वतंत्र आत्मा है। उसका अपना एक वजूद है। सोचिये आप भी तो अपने माता पिता के माध्यम से इस संसार मैं आये थे। नई पीढ़ी को कोसने या अपमानित करने से पूर्व हमें चाहिए की हम उसको संस्कारित करें। यदि आपने बच्चे को संस्कारित कर दिया तो वह श्रेष्ठ स्वयं ही हो जायेगा। भौतिकता में फंस कर पति पत्नी दोनों नौकरी पर चले जाते हैं। बच्चों को मैड या आया पलटी है। वह दिन भर क्या करता है उसकी आपको कोई खबर नहीं होती। बस धन के आधार पर आप उसे भव्य भवनों वाले स्कूलों में दाखिल करवा कर इतिश्री कर लेते हैं। <br />आदरणीय , बाल मनोविज्ञान को समझिये और उसे एक बेहतर इन्सान बनाने की प्रक्रिया को जानिए। धन से संस्कार नहीं ख़रीदे जा सकते। मटेलिस्टिक मत बनिए वर्ना वही होगा जो हो रहा है। आपके लिए वृद्धाश्रम तैयार है क्योंकि आपने अपने बच्चे को न तो अपने प्रति ,न अपने परिवार के प्रति ,न अपने देश के प्रति उचित परिचय करवाया ,परिणामतः बच्चा विदेश में जाकर बस गया। दो नुकसान एक साथ होते है। <br />आपने उस बच्चे को असामाजिक बनाकर अपना बुढ़ापा ख़राब कर लिया। दूसरा ,जिस देश में पढ़ लिखकर वह ज्ञानी बना उसी देश को छोड़कर चला गया। <br />सोचिये आपकी निजी कुंठाओं के दुष्परिणामों को। <br />इस विषय मैं यदि आप मुझसे विस्तृत चर्चा करना चाहते हैं तो मुझे एक मेल पर लिखें -<br />professor.kbsingh@gmail.com <br /></span></b></span></span></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-74967867484636283172022-04-02T10:29:00.002+05:302022-04-02T10:38:24.612+05:30Child Psychology and Your Frustrations<p style="text-align: left;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"> </span></b></span></p><div class="J0lOec" style="text-align: left;"><h1 style="text-align: left;"><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span> </span></span></span></span></b></span><span style="color: #ff00fe;"><span style="font-size: x-large;"><b><span><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b ChMk0b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="6" data-phrase-index="0"><span>Request before reading the topic</span></span><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="6" data-phrase-index="1"><span> </span></span></span></span></span></span></span></b></span></span></h1><p><span style="color: red;"><span><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="6" data-phrase-index="1"><span> </span></span><span class="JLqJ4b ChMk0b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="6" data-phrase-index="2"><span>If you like my article then please follow my blog and share it with social media platforms like Whatsapp,Face book.</span></span> <span class="JLqJ4b ChMk0b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="6" data-phrase-index="3"><span>Follow is written on your right side, click it.</span></span> <span class="JLqJ4b ChMk0b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="6" data-phrase-index="4"><span>Thank You.</span></span> <span class="JLqJ4b ChMk0b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="6" data-phrase-index="5"><span>,</span></span></span></span></span></span></span></b></span></span></p><p><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b ChMk0b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="6" data-phrase-index="5"><span> </span></span></span><span> </span><span> </span><span> </span>The subject is very sensitive and serious. Sensitive because we often do not pay any attention to the child's personal thoughts, far from understanding the child's mind, brain and his feelings.
Let us pay attention to just one thing - whatever we could not develop in our life or to achieve the status which we could not achieve, we start implanting those thoughts in the mind of our children from childhood itself.
Or if we look at the children of our relatives, friends, then directly or indirectly we create this concept that my child should overtake all these children and go ahead.
We begin to feed our frustrations into his ears in a very melodious lyrical style while lulling or caressing the child.
Why does every parent want their children to be doctors?
Why does he want to be the king?
We present the mobile screen as soon as the child opens his eyes to this world. That newborn baby faces hours through video calls. We neither care about the soft eyes of the baby nor the deadly radiation emitted from that mobile.
When the baby is a little older, weeps naturally, then we make a good friendship with a mobile with a big screen. In future that child becomes addicted to that mobile.
As soon as the child is three years old, we throw him into a competition that the child had not imagined. First of all, on the pretext of educating, we take away the childhood of that child. The indirect reason behind this is the development of tendency to live in nuclear family.
I have a few basic questions for every parent -
1 Don't like lyric music?
2 Do you not appreciate the grandeur of a painting or construction of a building?
3 Do you avoid praising the one who makes the fine food?
4 Don't you admire a fine tailor
5 Are you not looking for good teachers?
Friends ! These are just examples. It is meant to say that in a world every action is very special in itself.
If we truly love our child, then we have to stop interfering in his personal life from the very beginning.
We make arrangements for the best education for the child. To make him morally characterful, take him in the company of the best teachers. Do the whole industry of making him strong spiritually and physically so that in future that child can be able to face any biggest trouble with full prudence.
Despite this, whatever attitude he wants to adopt with his mind, will and soul, should not be stopped. Let us not make the child a victim of our repressed frustrations.
Indian literature should be taught to the child.
In short, it is a request to all the parents that the child whom you have taken as your property is really you are confused. You are only a medium. He is a free spirit. He has an existence of his own. Imagine that you too had come to this world through your parents. Before cursing or humiliating the new generation, we should cultivate it. If you have cultivated the child, then he will become the best himself. Trapped in materialism, both husband and wife go to work. Children have a mad or aaya turn. You have no idea what he does throughout the day. Just on the basis of money, you make him happy by getting him admitted in schools with grand buildings.
Respected, understand child psychology and know the process of making him a better person. Money cannot buy sacraments. Don't be materialistic or else that is what will happen. The old age home is ready for you because you have not given proper introduction to your child towards yourself, towards your family, nor towards your country, as a result the child has settled abroad. Two losses occur simultaneously.
You spoiled your old age by making that child anti-social. Second, he left the country in which he became knowledgeable by reading and writing.
Think about the consequences of your personal frustrations.
If you want to discuss with me in detail about this topic then write me on an mail -</span></span></span></span></b></span></p><p><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="VIiyi" lang="en"><span class="JLqJ4b" data-language-for-alternatives="en" data-language-to-translate-into="hi" data-number-of-phrases="1" data-phrase-index="0"><span> professor.kbsingh@gmail.com</span></span></span></span></b></span> <span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span class="zEswK"></span></span></b></span></p></div><div class="BdDRKe" style="text-align: left;"><div class="aJIq1d DSmisd" data-crosslingual-hint="" data-enable-toggle-playback-speed="true" data-language-code="en" data-language-name="English" data-location="2" data-text="Child Psychology and Your Frustrations
The subject is very sensitive and serious. Sensitive because we often do not pay any attention to the child's personal thoughts, far from understanding the child's mind, brain and his feelings.
Let us pay attention to just one thing - whatever we could not develop in our life or to achieve the status which we could not achieve, we start implanting those thoughts in the mind of our children from childhood itself.
Or if we look at the children of our relatives, friends, then directly or indirectly we create this concept that my child should overtake all these children and go ahead.
We begin to feed our frustrations into his ears in a very melodious lyrical style while lulling or caressing the child.
Why does every parent want their children to be doctors?
Why does he want to be the king?
We present the mobile screen as soon as the child opens his eyes to this world. That newborn baby faces hours through video calls. We neither care about the soft eyes of the baby nor the deadly radiation emitted from that mobile.
When the baby is a little older, weeps naturally, then we make a good friendship with a mobile with a big screen. In future that child becomes addicted to that mobile.
As soon as the child is three years old, we throw him into a competition that the child had not imagined. First of all, on the pretext of educating, we take away the childhood of that child. The indirect reason behind this is the development of tendency to live in nuclear family.
I have a few basic questions for every parent -
1 Don't like lyric music?
2 Do you not appreciate the grandeur of a painting or construction of a building?
3 Do you avoid praising the one who makes the fine food?
4 Don't you admire a fine tailor
5 Are you not looking for good teachers?
Friends ! These are just examples. It is meant to say that in a world every action is very special in itself.
If we truly love our child, then we have to stop interfering in his personal life from the very beginning.
We make arrangements for the best education for the child. To make him morally characterful, take him in the company of the best teachers. Do the whole industry of making him strong spiritually and physically so that in future that child can be able to face any biggest trouble with full prudence.
Despite this, whatever attitude he wants to adopt with his mind, will and soul, should not be stopped. Let us not make the child a victim of our repressed frustrations.
Indian literature should be taught to the child.
In short, it is a request to all the parents that the child whom you have taken as your property is really you are confused. You are only a medium. He is a free spirit. He has an existence of his own. Imagine that you too had come to this world through your parents. Before cursing or humiliating the new generation, we should cultivate it. If you have cultivated the child, then he will become the best himself. Trapped in materialism, both husband and wife go to work. Children have a mad or aaya turn. You have no idea what he does throughout the day. Just on the basis of money, you make him happy by getting him admitted in schools with grand buildings.
Respected, understand child psychology and know the process of making him a better person. Money cannot buy sacraments. Don't be materialistic or else that is what will happen. The old age home is ready for you because you have not given proper introduction to your child towards yourself, towards your family, nor towards your country, as a result the child has settled abroad. Two losses occur simultaneously.
You spoiled your old age by making that child anti-social. Second, he left the country in which he became knowledgeable by reading and writing.
Think about the consequences of your personal frustrations.
If you want to discuss with me in detail about this topic then write me on an mail -
professor.kbsingh@gmail.com"><div data-anchor-corner="bottom-left" data-append-to-body="true" data-enable-skip-handler="false" data-popup-corner="top-left" data-propagate-tooltip-mouseover-events="true" data-show-delay-ms="250"><div><p><span style="color: #2b00fe;"><b><span style="font-size: large;"><span></span></span></b></span></p></div></div></div></div><div style="text-align: left;"><p><b><span style="font-size: large;"><span><br /></span></span></b></p></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-84779007629330655822022-04-01T15:11:00.003+05:302022-04-01T15:11:25.980+05:30 बौद्ध धर्म और महाघुमक्कड़ राहुल सांकृत्यायन<p><b><span style="font-size: large;"><span style="color: #04ff00;"><span style="font-size: x-large;"><span style="background-color: #eeeeee;"></span></span></span>प्रस्तावना<br /> जैसा कि सर्वविदित है हमारे इस अन्तर्राष्ट्रीय सेमिनार का मुख्य विषय है- "समसामयिक विश्व में बौद्ध धर्म की प्रासंगिकता" (Relevance of Buddhism in the Contemporary world ) जिसमें 13 उपविषयों में से एक है 'बौद्ध धर्म और पर्यटन' (Buddhism and Tourism) जिसके मद्देनजर हम अपना शोध पेपर 'बौद्ध धर्म और महाघुमक्कड़ राहुल सांकृत्यायन' नाम से आप लोगों के समक्ष प्रस्तुत करने जा रहे हैं।<br /> </span></b></p><p><b><span style="font-size: large;"> </span></b><!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:RelyOnVML/>
<o:AllowPNG/>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-ansi-language:EN-IN;
mso-fareast-language:EN-IN;}
</style>
<![endif]-->
</p><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;">Dear
readers</span></b></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>This
research paper was edited by me in International Peer Review Referred Indexed
Interdisciplinary Multilingual Monthly Research Journal –. </span></b></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;">The
research Paper is published in the March issue of <span style="mso-spacerun: yes;"></span><span style="color: red;">INTERNATIONAL RESEARCH MIRROR</span>.Journal. You
can also Publish Your Researc Papers in this journal,can contect on- <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="color: #ffa400;">professor.kbsingh@gmail.com</span> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>or<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Login website<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="color: #2b00fe;">www.ugcjournal.com</span></span></b></span><span class="viiyi"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"> </span></b></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;">To
read the published research paper, click on the weblink given below -</span></b></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><a href="http://www.ugcjournal.com/assets/authors/Baudh_Dharma_aur_Mahaaghumakkad_Rahul_Sankrityayan.pdf"><span style="font-family: "Times New Roman","serif";">http://www.ugcjournal.com/assets/authors/Baudh_Dharma_aur_Mahaaghumakkad_Rahul_Sankrityayan.pdf</span></a></span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt;"></span>
</p><p><b><span style="font-size: large;"> </span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">जो हमारा उप-विषय "बौद्ध धर्म और पर्यटन" को हमने थोड़ा संशोधित करते हुए "बौद्ध धर्म और महाघुमक्कड़ राहुल सांकृत्यायन' रखा है। इसके पीछे वजह यह है कि राहुल जी पर्यटक अर्थात् देशाटक, यायावर और घुमक्कड़ के पर्याय रहे यानि राहुल जी एक विश्व प्रसिद्ध घुमक्कड़ विद्वान रहे हैं। साथ ही साथ राहुल जी आधुनिक भारत के एक महान बौद्ध विद्वान रहे। जिस समय भारत के मुख्य भूमि से बौद्ध धर्म की चर्चा ही समाप्त हो चुकी थी उस समय में राहुल जी के अथक प्रयासों और शोध-कार्यों ने भारत के मुख्य भूमि में बौद्ध धर्म के पुनरुत्थान में महत्वपूर्ण योगदान रहा है। इसमें कोई सन्देह नहीं है कि राहुल जी का यही महाघुमक्कड़पन आगे चलकर उनको महापण्डित राहुल सांस्कृत्यायन के रूप में परिवर्तित करता है। इस प्रकार निःसन्देह रूप से हम यह कह सकते हैं कि राहुल जी का पर्यटन और बौद्ध धर्म से गहरा नाता रहा है। <br />राहुल जी के विषय में<br /> व्यावसायिक अंग्रेजों के लालच के परिणामस्वरूप जब भारत वर्ष की राजनीतिक, शैक्षिक और आर्थिक बागडोर पूरी तरह से अंग्रेज अधिकारियों के हाथ में थी उन्हीं दिनों भारत के एक छोटे से गाँव पन्दहा जिला आजमगढ़, उत्तर प्रदेश में 9 अप्रैल, 1893 ई. एक शिशु का अपने ननिहाल में जन्म हुआ था। उस शिशु का नाम उसके नाना ने केदारनाथ पांडे रखा था, क्योंकि केदारनाथ पांडे की माता कुलवंती अपने माता-पिता की इकलौती संतान थी और अपने माता-पिता के साथ पंदहा ग्राम में रहा करती थीं। उनके पिता गोवर्धन पांडे धार्मिक विचारों के गरीब किसान थे। सो राहुल जी का लालन-पालन उनकी स्नेहमयी नानी ने किया। और यही केदारनाथ पांडे अपने जीवन के कई पड़ावों से गुजरते हुए आगे चलकर महामानव, महापण्डित राहुल सांकृत्यायन के रूप में विश्व विख्यात हुए। अन्ततः दार्जिलिंग में लगभग 70 वर्ष के शानदार जीवन यात्रा के बाद महापण्डित राहुल सांकृत्यायन ने अपनी महायात्रा का महाप्रयाण किया।<br /> राहुल जी की जीवन-दृष्टि बहुआयामी थी। सत्य की खोज के प्रति तीव्र आग्रह, अदम्य साहस और विद्रोह, गहरी संवेदनशीलता, देश-प्रेम, गहन अध्यवसाय, अनुभव की व्यापक्ता, मानव जीवन और लोक की सूक्ष्म पहचान, पुरातत्व, इतिहास, दर्शन और राजनीति के प्रति विशेष अभिरूचि तथा इन सबसे उत्पन्न विश्व दृष्टि ने उन्हें ऐसा रूप दिया जो चिंतक, दार्शनिक, इतिहासकार, प्राध्यापक, साहित्यकार, राजनीतिज्ञ, भाषा-विशेषज्ञ आदि सभी कुछ एक साथ है। इतने बड़े बहुआयामी व्यक्तित्व के पीछे उनकी सजग घुमक्कड़ वृत्ति रही है।<br /> बल्कि उनके जीवन का प्रेरणा श्रोत है नवाजिन्दा-बाजिन्दा की वह शेर थी जिसे पढ़कर वह इतने प्रभावित हुए कि उन्होंने उस शेर को अपने जीवन का ध्येय ही बना लिया और उस पर पूरे जीवन अमल करते रहे- वह शेर था-<br /> सैर कर दुनिया के गाफिल, जिन्दगानी फिर कहाँ।<br /> जिन्दगी गर कुछ रही, तो नौजवानी फिर कहाँ। <br /> इस शेर ने राहुल जी के जीवन पर इतना अमिट छाप छोड़ा कि वे आजीवन घुमक्कड़ बने रहे और घुमक्कड़ी को उन्होंने दुनिया की सर्वश्रेष्ठ वस्तु करार दिया। इतना ही नहीं आगे चलकर उन्होंने इससे सम्बन्धित घुमक्कड़ शास्त्र, घुमक्कड़ स्वामी, विस्मृत यात्री इत्यादि बड़े महत्वपूर्ण ग्रन्थों की रचना भी की।<br /> राहुल जी ने कई दृष्टिकोण एवं विचारधाराओं को परखा और उसे पूरी श्रद्धा और पूरे मनोयोग से जीया भी परन्तु हमेशा उन्होंने अपने मन को हमेशा खुला रखा किसी भी बेहतर विचारधारा के लिए। इसीलिए उन्होंने अपने जीवन को विचारधारा के दायरे में घुटन का शिकार होने नहीं दिया। जब भी उनको लगा कि विचारधारा उनके जीवन को रोकने लगी है उसी समय उन्होंने उस विचारधारा को त्यागकर नई उन्नत विचारधारा को अपना लिया। ऐसा करने में उनको किसी प्रकार की लालच कभी भी आड़े नहीं आयी। बचपन से मृत्यु तक राहुल जी का यही व्यवहार रहा है। आगे चलकर राहुल जी यही अद्वितीय स्वभाव उन्हें महामानव महापण्डित राहुल सांकृत्यायन के रूप में प्रतिष्ठित करता है। इस क्रम में राहुल जी ने अपनी यात्रा की शुरूआत वैष्णव साधु से की और आर्य समाज, बौद्ध दर्शन से होते हुए मार्क्सवाद में प्रवेश किया। और ये अलग बात है कि मार्क्सवादी कम्युनिस्ट पार्टी ने उन्हें एक समय पार्टी से निष्कासित भी कर दिया। इसके पीछे जो वजह है उसकी चर्चा करने से विषयान्तर होगा इसलिए उसकी चर्चा कभी और कही और होगी।<br />बौद्ध धर्म के विषय में<br /> वैसे तो हम सामान्य बोल-चाल और सामान्य समझ के लिए हम बौद्ध धर्म कहते हैं जो कि ठीक है इसमें कही कोई दिक्कत नहीं है। परन्तु धर्म का जो संकीर्ण अर्थ हम लेते हैं। वह प्रायः यह कि यह संप्रदाय या पंथ जैसा कोई चीज है, जो कि ऐसा नहीं है इसका व्यापक अर्थ है। इसी मद्देनजर यदि हम इसे बौद्ध धर्म के बजाय बौद्ध विद्या या बुद्ध देशना कहें तो ज्यादा उचित और समीचीन प्रतीत होता है। क्योंकि धर्म से जो अर्थ हम प्रायः लेते हैं। उसका अभिधान हम प्रायः आडम्बर, रूढ़ियाँ, ढकोसला, कर्मकाण्ड, अंध विश्वास इत्यादि करते हैं। इस सेंस में यह बौद्ध धर्म नहीं इसका व्यापक अर्थ इसे हम जीवन जीने का मार्ग, जीवन जीने की कला, खुश रहने की कला इत्यादि कहते हैं। इस संदर्भ में भगवान बुद्ध स्वयं कहते हैं कि मैं केवल और केवल तुम्हारा शास्ता ही हूँ मुक्तिदाता नहीं अगर तुम्हें मुक्त होना है निर्वाण प्राप्त करना है। तुम्हें मार्ग पर स्वयं चलना पड़ेगा कोई दूसरा तुम्हें मुक्त नहीं कर सकता। धम्मपद की एक गाथा भगवान बुद्ध स्वयं कहते हैं।<br /> <br /> अत्ता हि अत्तनो नाथो, को हि नाथो परो सिया<br /> अत्तना हि सुदन्तेन, लाथं लभति दुल्लभं। <br />अत्तवगो, धम्मपद (160)<br /> अर्थात्- मनुष्य स्वयं ही अपना स्वामी है। भला दूसरा कोई उसका स्वामी कैसे हो सकता है? मनुष्य अपने आप ही अच्छी तरह से अपना दमन करके दुर्लभ स्वामित्व को, निर्वाण को प्राप्त कर सकता है।<br /> आगे एक अन्य गाथा में स्पष्ट करते हुए कहते हैं कि-<br /> अत्ता हि अन्तनो नाथो, अत्ता हि अत्तनो गति।<br /> तस्मा संज्जमत्तानं, अस्सं भद्र व वाणिजो॥ <br /> बुद्ध कहते हैं मनुष्य स्वयं ही अपना स्वामी है। स्वयं ही वह अपनी गति है। इसलिए तुम अपने आप को संयम में रखो, जैसे व्यापारी अपने सधे हुए घोड़े को अपने वश में रखता है।<br /> इस प्रकार ऐतिहासिक बुद्ध ने अपनी 'वर्षों की कठोर साधना के आधार पर जो विद्या प्राप्त की मुक्ति अर्थात् निर्वाण के लिए जो कि पहले से विद्यमान थी जिसे उन्होंने पुनः खोज लिया था को उन्होंने अपने जीवन के शेष 45 वर्षों तक अहर्निश लोगों में बाँटा और अपने आपको मार्गदर्शक ही बने रहे। इस प्रकार भगवान बुद्ध अपने बुद्धत्व की प्राप्ति से पूर्व 563 B.C. में कपिलवस्तु के राजा शुद्धोजन के घर सिद्धार्थ के रूप में जन्म लिए और 29 वर्ष की आयु में गृह त्याग के बाद 6 वर्षों तक इधर-उधर ज्ञान के तलाश में घूमते रहे अन्ततः ज्ञान प्राप्ति के बाद भी 45 वर्षों तक घूम-घूम कर ही अपनी शिक्षा लोगों तक पहुँचाया। <br /> सारनाथ के अपने प्रथम उपदेश में ही अपने पँच वर्गीय भिक्षुओं को उपदेश देने के बाद कह दिया था कि-<br /> "चरथ भिक्खवे चारिक, बहुजन हिताय, बहुजन सुखाय, लोकानुकम्पाय।"<br /> अर्थात्- भिक्खुओं, बहुत जनों के हित के लिए, बहुत जनों के सुख के लिए, लोक पर अनुकम्पा करने के लिए विचरण करो।<br /> भगवान बुद्ध ने मुख्यतः चार आर्य सत्य जिन्हें पालि में चत्तारि अदिय सच्चानि एवं अंग्रेजी में Four Noble Truth कहा जाता है। जो इस प्रकार है<br />1. दु:ख<br />2. दुःख समुदय<br />3. दुःख निरोध<br />4. दुःख निरोध गामिनी प्रतिपदा<br /> इन्हीं चार आर्य सत्यों को ढंग से समझने के लिए भगवान बुद्ध ने जीवन पर्यन्त भिन्न-भिन्न श्रोता वर्ग के लिए भिन्न-भिन्न प्रकार से समझाने का प्रयास किया उसी के आधार पर बौद्ध साहित्य त्रिपिटक की रचना हुई। आगे चलकर बौद्ध धर्म की अनेक शाखाए और अनेक बौद्ध ग्रन्थों की रचना भी होती है। इसी आधार पर थेरवाद और थेरवादी ग्रन्थ, महायान और महायान बौद्ध ग्रंथ वज्रयान और बज्रयान ग्रंथों की रचना होती है। इसी प्रकार आगे चलकर एक विपुल बौद्ध ग्रन्थों की रचना अस्तित्व में आता है। जिनका उद्देश्य सिर्फ और सिर्फ बहुजन हिताय और बहुजन सुखाय ही है। इस प्रकार भगवान बुद्ध के सभी देशना का उद्देश्य और इन सभी ग्रन्थों का मकसद है कि लोग इन चार आर्य सत्यों को भली-भाँति समझ सके और इन्हें अपने जीवन में उतार सके तथा मुक्त हो सके और निर्वाण प्राप्त कर सके।<br />पर्यटन के विषय में<br /> वैसे पर्यटन भी अपने आप में एक बड़ा विषय है परन्तु चूंकि हमने अपने टॉपिक जो चुना है। उसका उपविषय है- Buddhims and Tourism जिसका शब्दिक अर्थ है। बौद्ध धर्म और पर्यटन। इस लिहाज से पर्यटन पर इसी प्रसंग में चर्चा करना जरूरी है। वैसे तो पर्यटन सेवा क्षेत्र का एक किसी देश की अर्थव्यवस्था के लिए बड़ी भूमिका अदा करता है। किसी-किसी देश की जी.डी.पी. का एक बड़ा हिस्सा इसी क्षेत्र से आता है।<br /> परन्तु हम यहाँ पर्यटन को उस तरह से चर्चा नहीं कर रहे हैं जैसे कि पर्यटन के कई प्रकार है जैसे- धार्मिक पर्यटन, चिकित्सा पर्यटन, प्राकृतिक पर्यटन इत्यादि वैसे तो हम अपने शोध पत्र को एक इस दिशा में भी रख सकते थे कि किस प्रकार से बौद्ध धर्म और बौद्ध धर्म से जुड़ी महत्वपूर्ण जगहों का पर्यटन के दृष्टि से क्या महत्व है। परन्तु हमने अपने शोध पत्र को इस दिशा में रखा है कि कैसे पर्यटन या कहें घुमक्कड़ी, यायावरी, देशाटन और बौद्ध धर्म का अन्योन्याश्रित सम्बन्ध रहा है। इस विषय में हमने पहले ही चर्चा कर चुके हैं कि कैसे घुमक्कड़ वृत्ति राहुल सांकृत्यायन को बौद्ध धर्म से जोड़ती है और कैसे स्वयं भगवान बुद्ध अपने प्रथम उपदेश के बाद अपने पञ्च वग्गीय भिक्षुओं को चरैवेति- चरैवेति का आदेश देते हैं और स्वयं 45 वर्षों तक लगातार घूम-घूम कर चारिका करते हुए बौद्ध विद्या लोगों को सिखाया।<br />निष्कर्ष<br /> इस प्रकार हम देखते हैं कि पर्यटन / देशाटन । घुमक्कड़ी जो कि सोद्देश्यपूर्ण और आँख, कान, नाक खुली रखने हेतु की जाए तो व्यक्ति एक बड़ा विद्वान बन सकता है और समाज के लिए बहुत ही उपयोगी भी।<br /> परन्तु आज कल पर्यटन को सिर्फ टूर एण्ड ट्रेवेल कम्पनियों द्वारा पैकेज टूर को ही वरीयता देते हैं जिसमें सिर्फ लोगों का केवल मनोरंजन का उद्देश्य ही होता न कि एक खोजी दृष्टि। और साथ ही हम देखते हैं कि बौद्ध धर्म में भी भगवान बुद्ध द्वारा घूम-घूम कर बौद्ध देशना की गई है। इस प्रकार हम देखते हैं कि सोद्देश्यपूर्ण यात्राएँ व्यक्ति के व्यक्तित्व को बड़ा बनाने में सहायक सिद्ध होती है।<br /> साथ ही महापण्डित राहुल सांकृत्यायन ने घुमक्कड़ी को सर्वश्रेष्ठ धर्म माना है और यह घुमक्कड़ धर्म को अनादि सनातन धर्म स्वीकारा है, यह मानते हुए उन्होंने एक ग्रन्थ लिखा जिसका नाम उन्होंने घुमक्कड़ शास्त्र रखा। 168 पृष्ठ की घुमक्कड़ शास्त्र वर्ष 1948 में किताब महल प्रकाशन, से प्रकाशित है। 'घुमक्कड़ शास्त्र' कोई यात्रा का वर्णन या यात्रा वृत्तान्त नहीं है। 'घुमक्कड़ शास्त्र' यात्रा, देशाटन और देश भ्रमण के महत्व को समझाने वाला सैद्धांतिक ग्रंथ है। इस पुस्तक के विषयवस्तु पर प्रकाश डालते हुए स्वयं राहुल जी ने प्रथम संस्करण की भूमिका में लिखा है, घुमक्कड़ी का अंकुर पैदा करना इस शास्त्र का काम नहीं, बल्कि जन्मजात अंकुर की पुष्टि, परिवर्द्धन तथा मार्ग दर्शन इस ग्रंथ का लक्ष्य है। आगे राहुल जी कहते हैं घुमक्कड़ी तपस्या है, सन्यास है, मोही घुमक्कड़ नहीं हो सकता है। परिवार और देश का मोह छोड़ना होगा। देह-सुख, स्वाद का मोह आदि भी नहीं। नदी, जंगल, समुद्र पार करने का साहस आवश्यक है। इन्द्रियों का संयम आवश्यक है। इंद्रिय लोलुप से घुमक्कड़ी संभव नहीं। <br /> देश-देश के पानी, पथ्य और परम्परा को पचाने की क्षमता चाहिए। भाषा या संकेत करने की शक्ति आवश्यक है, भाषा और भूगोल का ज्ञान आवश्यक है। घुमक्कड़ी के कारण ही राहुल जी ने अनेक भाषाएँ सीखी। </span></b><b><span style="font-size: large;"><b><span style="font-size: large;">डॉ. रूद्र प्रताप यादव<br />पूर्व शोध छात्र<br />बौद्ध अध्ययन विभाग,<br />दिल्ली विश्वविद्यालय, दिल्ली ई.मेल-rudrapratapyo@gmail.com</span></b> संदर्भ ग्रंथ सूची<br />• सांकृत्यायन राहुल, घुमक्कड़ शास्त्र, किताब महल प्रकाशन, 1949 <br />• सांकृत्यायन राहुल, घुमक्कड़ स्वामी, किताब महल प्रकाशन, 1956<br />• सांकृत्यायन राहुल, विश्व की रूपरेखा, किताब महल प्रकाशन, 1941<br />• सांकृत्यायन राहुल, बौद्ध-दर्शन, किताब महल प्रकाशन, 1943 <br />• सांकृत्यायन राहुल, बुद्धचर्या, किताब महल प्रकाशन, 1930 <br />• सांकृत्यायन राहुल, महामानव बुद्ध, किताब महल प्रकाशन, 1956<br />• सांकृत्यायन राहुल, बौद्ध संस्कृति, किताब महल प्रकाशन, 1949 <br />• सांकृत्यायन राहुल, एशिया के दुर्गम भूखंडों में, किताब महल प्रकाशन, 1956<br />• सांकृत्यायन राहुल, महामानव महापण्डित, राधाकृष्ण प्रकाशन, नई दिल्ली, 1995 <br />• मुले गुणाकर, स्वयंभू महापंडित, राजकमल प्रकाशन, नयी दिल्ली-1993<br />• वापट पी.वी. बौद्ध धर्म के 2500 वर्ष, प्रकाशन विभाग, दिल्ली, 1956 <br /><br /></span></b></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-48182272827107341452022-04-01T13:37:00.003+05:302022-04-01T13:39:34.818+05:30साहित्य और सिनेमा का संबंध<p><span style="font-size: large;"><b><span>प्रस्तावना :<br /> मानव जीवन में कला का एक महत्त्व है। कला और विनोद के समन्वय रुप में प्राचीन काल से नाटक खेले जा रहे है। विज्ञान के अविष्कार होते-होते कला और मनोरंजन का स्वरुप सिनेमा में परिवर्तित हुआ है। इसी को चलचित्र भी कहते है। आजकल के जीवन में सिनेमा एक मुख्य अंग माना जाता है। <br />सिनेमा का विकास :<br /> आरम्भ में ‘मैजिक-लैटन’के रुप में चलचित्र होते थे । बाद में ‘मूकचित्र’आये । उसी का विकसित रुप चलचित्र या सिनेमा है। वर्तमान में बडे शहरों में कई सिनेमा घर होते हैं। छोटे शहरों में टूरिंग-टाकीज होते है । आज के समाज में बच्चों से लेकर बूढों तक स्त्री-पुरुष सब सिनेमा देख कर मनोरंजन कर लेते है। <br />सिनेमा के लाभ :<br /> सिनेमा में कला और मनोरंजन के साथ शिक्षा मिलती है। ऐतिहासिक चित्र तथा भौगोलिक दृश्य हम देख सकते हैं। धर्म, कला, साहित्य, विज्ञान आदि विषय हमे सिनेमा के द्वारा प्राप्त होते है। विविध प्रदेशों की संस्कृति, वेशभूषा, आचार-विचार आदि विषय सिनेमा के द्वारा हम देख सकते हैं। इनके अलावा वृत्तिचित्रों से हमें विशेषज्ञान की प्राप्ति होती है। आजकल वर्णचित्रों के माध्यम से सिनेमा के प्रदर्शन की सहजता बढ गयी है। सिनेमा प्रसार का भी सुगम साधन है। सरकार अपनी वृत्तियों द्वारा समाज को संदेश भेज सकती है। वाणिज्य प्रचार की सिनेमा के द्वारा हो सकता है।</span></b></span></p><p><b><span style="font-size: medium;"> </span></b><!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:RelyOnVML/>
<o:AllowPNG/>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-ansi-language:EN-IN;
mso-fareast-language:EN-IN;}
</style>
<![endif]-->
</p><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b" style="font-size: large;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif";">Dear
readers</span></b></span></p><span style="font-size: large;">
</span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b" style="font-size: large;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif";"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>This
research paper was edited by me in International Peer Review Referred Indexed
Interdisciplinary Multilingual Monthly Research Journal –. </span></b></span></p><span style="font-size: large;">
</span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b" style="font-size: large;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif";">The
research Paper is published in the March issue of <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="color: red;">RESEARCH ANALYSIS AND EVALUATION</span>.Journal. You
can also Publish Your Researc Papers in this journal,can contect on- <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="background-color: #6aa84f;">professor.kbsingh@gmail.com</span> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>or<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Login website<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="background-color: #9fc5e8;">www.ugcjournal.com</span></span></b></span><span class="viiyi" style="font-size: large;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif";"> </span></b></span></p><span style="font-size: large;">
</span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b" style="font-size: large;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif";">To
read the published research paper, click on the weblink given below -</span></b></span></p><span style="font-size: large;">
</span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-size: large;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></i><a href="http://www.ugcjournal.com/assets/authors/Sahitya_aur_Cenema_ka_Sambandh.pdf"><span style="font-family: "Times New Roman","serif";">http://www.ugcjournal.com/assets/authors/Sahitya_aur_Cenema_ka_Sambandh.pdf</span></a></span>
</p><p><span style="font-size: large;"><b><span>परिभाषा :<br /> डॉ. रोजर्स : ‘‘चलचित्र किसी क्रिया को उत्प्रेरित करने हेतु एक उत्तरोत्तर अनुक्रम में प्रक्षेपित छायाचित्रों की एक लंबी श्रृंखला द्वारा विचारों के सम्प्रेषण का एक माध्यम है।‘‘1<br /> सत्यजीत रे : ‘‘एक फिल्म चित्र है, फिल्म आंदोलन है, फिल्म शब्द है, फिल्म नाटक है, फिल्म एक कहानी है, फिल्म संगीत है, फिल्म हजारों अभिव्यक्ति श्रव्य तथा दृश्य आख्यान है।’’2<br /> डॉ. कालिदास नाग : ‘‘अपने वास्तविक अर्थो में सिनेमा सिर्फ गतिशील खिलौने का चित्र मात्र नहीं है प्रत्युत् वह जनशिक्षण का बडा ही प्रभावशाली माध्यम है ।‘‘3<br /> भारतीय सांस्कृतिक सन्दर्भ में सिनेमा शायद सबसे ज्यादा लोकप्रिय और सबसे अधिक शक्तिशाली संचार माध्यम है और हिन्दी फिल्मे सुनिश्चित रुप से दूसरी भाषाओं की फिल्मों की अपेक्षा अधिक लोकप्रिय है। चलचित्र मनुष्य की गहन अनुभूतियों एवं संवेदनाओ को जाहिर करनेवाला एक अत्याधुनिक माध्यम है जिसमें लेखन, कल्पना, दृश्य , मंच, निर्देशन, रुप, सज्जा के साथ प्रकाश विज्ञान, इलेक्ट्रानिक्स, कार्बनिक तथा भौतिक रसायन विज्ञान के तकनीकी योगदान है। यह सृजनात्मक एवं यान्त्रिक प्रतिभा का सुंदर संगम है। मानव मन पर गहरा असर डालने की क्षमता की वजह से चलचित्र जन-संचार का सर्वाधिक साधन है। <br /> ‘‘सिनेमा मे विज्ञान की शक्ति कला का सौंदर्य है जो मस्तिष्क को खाद्य देती है तथा हृदय को आन्दोलित करती है।‘‘4 सिनेमा अभिव्यक्ति का सबसे ज्यादा प्रभावशाली माध्यम है तो किसी घटना, विचार को मनोरम तरीके से प्रस्तुत करता है। सिनेमा तो अतीत का अभिलेख, वर्तमान का चित्तेरा और भविष्य की कल्पना है। व्यक्ति सामाजिक परिवर्तन, लोक-जागरण व बौध्दिक क्रान्ति की दिशा में भारतीय सिनेमा अविस्मरणीय है। यह ऐसा प्रभावशाली साधन है जिसने सभी उम्र के लोगों के मानस को झंकृत कर दिया है। राष्ट्रीय एकता, अछूतोंद्वार, नारी जागरण, अन्याय, शोषण, भाषावाद, क्षेत्रवाद, जातिवाद, सम्प्रदायवाद जैसे राष्ट्रीय कल्याण के प्रश्नों पर जन-जन को जागृत करने वाला साधन सिनेमा ही है। फिल्मों के किसी एक सीन या संवाद के चलते दुर्दान्त अपराधी महात्मा बुध्द बन जाता है। <br /> राष्ट्रभाषा के प्रचार प्रसार में हिंदी फिल्मों की भूमिका हमेशा प्रमुख रही है। हिन्दी के प्रति आस्था, भाव जागरित करने में फिल्म ही सशक्त माध्यम है। दक्षिण में राजनीति फिल्मों पर आधारित है। वैजयन्ती माला, सुनील दत्त, अभिताभ की सफलता के मूल में फिल्म ही है।<br /><br /> सामाजिक, आर्थिक, धार्मिक तथा राजनैतिक सभी स्थितियों को आत्मसात करते हुए सिनेमा रचनात्मक बना है। कविता, उपन्यास, कहानी, संस्मरण, रेखाचिच, रिपोर्ताज सभी को सिनेमा ने एक अभिव्यक्ति दी है। अतएव आज हम सिनेमा को ‘मास स्केल’वाली कला कहते है। जिसमें व्यक्ति के लिए शाश्वत मनोरंजन, संस्कृति के परस्परित स्वर, उसके जीवन का विश्लेषण, शिक्षा-दीक्षा और साहित्यिक संवेदनाओं की रम्य चित्रानुभूति समाविष्ट है। साहित्य और कला के विविध पक्ष अपने संगठित प्रयत्न से सिनेमा के रुप मे अभिव्यक्ति प्रदान करते है। इस प्रकार कला एवं रचना के रुपो में एक ही धरातल पर प्रतिष्ठित करने का प्रयास सिनेमा ने किया है। <br />साहित्य और सिनेमा :<br />साहित्य और सिनेमा का अटूट संबंध है। सिनेमा और साहित्य का संबंध बहुत पुराना है। साहित्य में मानव कल्याण की कामना होती है। उसमें समाज का प्रतिबिंब होता है। साहित्य परिवर्तनकामी है। सिनेमा कला के अनेक माध्यमों से सबसे प्रभावशाली और सशक्त माध्यम है। साहित्य सिनेमा को आधार प्रदान करता है तथा सिनेमा साहित्य को आम लोगों तक पहुँचाता है। <br /> सिनेमा अपनी रचना धर्मियता, गीत आदि के लिए सदैव साहित्य पर निर्भर रहा है। कहने का तात्पर्य यह है कि सिनेमा को अपनी सार्थकता के लिए साहित्यकार की कहानियॉं, कवियों की गीतों की आवश्यकता होती है। सिनेमा साहित्य की उपेक्षा नहीं कर सकता क्योंकी साहित्य उसकी रीढ की हड्डी अर्थात् मेरुदंड है जिस पर सारा ढांचा, सारा रचना विधान खडा है। सिनेमा आज के समय की एक प्रभावी कला है। साहित्य की तरह यह भी सभी को साथ लेकर चलती है। <br /> साहित्य को साज के साथ सिनेमा प्रस्तुत करे और सिनेमा को साहित्य उसके रुप प्रदान करे तो दोनों ही अपने लक्ष तक पहुँचेंगे। साहित्य और सिनेमा साथ मिलकर समाज सुधारक की भूमिका निभाते है। दोनों का उद्देश्य मानव कल्याण है। साहित्यकार संपूर्ण समाज के प्रति दायित्वबोध रखते हुए समाज को विचारमुक्त करने के लिए यथार्थ को प्रस्तुत बनाने में कल्पना का सहारा बडी संजीदगी से लेता है। सिनेमा में दर्शकों को प्रभावित करने की अद्भुत क्षमता होती है। यह जन-जन तक पहुँचनेवाला गतिशील माध्यम है। समाज के आचार-विचार तथा व्यवहार को परिवर्तित करने में चलचित्रों की महत्वपूर्ण भूमिका होती है। इसलिए कहा जाता है की, साहित्य समाज का दर्पण है। <br /> साहित्य और सिनेमा के रिश्ते पर अनेक तरह के मत सामने आते रहे हैं। लेखक और फिल्मकार गुलजार का कथन है - ‘‘साहित्य और सिनेमा का सम्बन्ध एक अच्छे अथवा बुरे पडोसी, मित्र या सम्बन्धी की तरह एक-दूसरें पर निर्भर है। यह कहना जायज होगा कि दोनों में प्रेम सम्बन्ध है।’’5 <br /> जापानी फिल्मकार अकिरा कुरोसावा के इस कथन से हमे राहत मिलती है- ‘‘सिनेमा में कई कलाओं का मिलन होता है। यदि एक तरफ सिनेमा में अत्यंत साहित्यिक खूबियॉं होती है। तो दूसरी तरफ सिनेमा में रंगमचीय गुण भी होते है।‘‘ 6 उसका एक दर्शनिक पहलू भी होता है। चित्रकला, मूर्तिकला एवं संगीत के तत्व भी उसमें होते है। <br /> ‘‘ साहित्य सदियों पुराना अनुभव समृध्द बुजुर्ग है और सिनेमा एक अपरिपक्व तरुणा हालाकि आज यह तरुण सौ साल की उम्र पार कर चुका है, फिर भी इसे कई स्तरों पर वयस्क होना शेष है ।''7 <br /> साहित्य और सिनेमा का मुख्य उद्देश्य आनंद का सृजन करना है। मनोरंजन चरित्रवान होना चाहिए । सिनेमा और साहित्य के बीच संबंध बहुत पहले मूक फिल्मों के युग में शुरु हो गया था। सिनेमा का यह शैशवकाल था जब फीचर फिल्म के रुप में डी. डब्ल्यू ग्रिफिथ ने 1915 में टॉमस डिक्सन के उपन्यास ‘दे कलैसमैन’ पर आधारित अपनी फिल्म ‘द बॅर्थ ऑफ ए नेशन’ बनाई थी। इस फिल्म में एक ऐसे परिवार के उन त्रासद अनुभवों को व्यक्त किया गया था जिसे गृहयुध्द के दौरान उन्हें सहना पडा था । यह उपन्यास उत्कृष्ट कोटि का नहीं था, लेकिन ग्रिफिथ ने इसको अपनी फिल्मकला के जादू से एक अद्वितीय फिल्म में रुपांतरित कर दिया। जिसके फलस्वरुप यह फिल्म सिनेमा के इतिहास में अभी भी महत्वपूर्ण स्थान बनाए हुए है।<br /> तब से आज तक सिनेमा और साहित्य का सम्बन्ध किसी न किसी रुप में बना हुआ है। साहित्यिक कृतियों पर सिनेमा बनाने की सुदीर्घ के दिग्गज फिल्मकार सत्यजित राय ने उनकी कहानी ‘शतरंज के खिलाडी’और ‘सद्गति’ पर फिल्मे बनाई है। प्रख्यात फिल्मकार मृणाल सेन ने तो उनकी कहानी ‘कफन’ को तेलुगू भाषा में परदे पर पेश कर भाषा की दीवारों को भी तोड दिया। मन्नू भंडारी की कहानी पर एक चर्चित फिल्म ‘रजनीगंधा’ बनी जिसको दर्शको से अपार सराहना मिली ।<br /> सिनेमा और साहित्य के बीच संवाद एक निरंतर चलनेवाली प्रक्रिया है। लेकिन आज साहित्य और सिनेमा के संबंध में अंतर आया है । इन दोनों के बीच स्वस्थ संवाद को बनाए रखने के लिए आवश्यक है कि वे एक दूसरे की सृजनात्तक संभावनाओं को समझकर उनका सम्मान करे और भिन्न माध्यमों के कारण उनके बीच आने वाले मतमुटावों को कम करके फिल्म की स्वायत्ता बनाए रखने मे सहयोग करे। पटकथा-लेखक में कथा-लेखक को साथ लेने की परिपाटी को फिल्मकार बहुत उत्साह से अपनाकर फिल्म और साहित्य के बीच की दूरी को कम करेंगे। परंतु मेरा तो यह मानना है कि जो साहित्य है, साहित्य ने जो दिया है फिल्म को वह बहुत ज्यादा है। <br /> साहित्य ने इसको दिशा दी, साहित्य ने ही इसे शुरुआत दी। जो कुछ साहित्य में होता था, पहले वहीं पढे पर्दे पर दिखाया जाता था। इसके बाद कल्पनाएं शुरु हुई। पहले साहित्सिक लोग ही इसके लिए स्क्रिप्ट लिखते थे लेकिन बाद में धीरे-धीरे व्यवसाय बना, जिसमें कुछ लोग ऐसे आए जो राइटर रहे, साहित्य से उनका कोई जुडाव नहीं रहा। कुछ पढे लिखे आए राइटर बने, स्क्रिन प्ले राइटर बने, डायलॉग राइटर बने। धीरे-धीरे रिश्ता जो है साहित्य से फिल्मों का दूर होता चला गया और व्यसवाय इस पर काबिज हो गया। ऐसा नहीं है कि समय बहुत ज्यादा बदला है या बहुत ज्यादा बदलेगा। लेकिन साहित्य का हस्तक्षेप सिनेमा में हमेशा रहेगा और न्याय हो पाता है उसके साथ या नहीं हो पाता है यह सिर्फ उस निर्देशक और समय पर निर्भर करता है। परंतु मेरा अभिप्राय है कि, नि:संदेह हिंदी साहित्य का हिंदी सिनेमा में महत्वपूर्ण योगदान रहा है। सिनेमा-साहित्य का चिरणी है। <br />प्रा. डॉ. ऐनूर शब्बीर शेख <br />हिंदी विभागाध्यक्षा<br />कला, विज्ञान व वाणिज्य महाविद्यालय, राहाता <br />--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------<br /></span></b></span> <span style="font-size: large;"><b><span><br /><br />संदर्भ सूची :<br />1) इलेक्ट्रॉनिक मिडिया एवं सूचना प्रौद्योगिकी - डॉ. यू. सी. गुप्ता - पृष्ठ 88.<br />2) इलेक्ट्रॉनिक मिडिया एवं सूचना प्रौद्योगिकी - डॉ. यू. सी. गुप्ता - पृष्ठ 88.<br />3) हिन्दी पत्रकारिता - रसा मल्होत्रा - पृष्ठ 207.<br />4) अनभै - सम्पा. रतनकुमार पाण्डेय - पृष्ठ 53.<br />5) अनभै - सम्पा. रतनकुमार पाण्डेय - पृष्ठ 52.<br />6) हिन्दी पत्रकारिता - रसा मल्होत्रा - पृष्ठ 208.<br />7) अनभै - सम्पा. रतनकुमार पाण्डेय - पृष्ठ 52.</span></b></span></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-51689078890760655562022-04-01T12:15:00.003+05:302022-04-01T12:18:20.113+05:30Digital Right Management- Its application In Libraries<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b> </b></span><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif";">ABSTRACT</span></b></span><span style="font-size: medium;"><b><i><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif";"> </span></i></b></span></p><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><i><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif";"><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span><span> </span>Digital right
management is an important and inseparable system for protecting the copyrights
of data circulated via the internet or other digital media by enabling secure
distribution and disabling illegal distribution of the data. It encompasses a
variety of technologies and strategies utilized by content owners and managers
to limit access to the use of rights-protected content.The present study
considers consumer concerns and expectations as well as DRM-based business
models. DRM manifests<span> </span>both technology
and user-related issues of DRM and establishes how their functions are
essential element of modern librarians’ toolkits to prevent unauthorized
redistribution of contents and products and restrict the way users can copy
content they have acquired. This paper presents the challenge faced by Users, Content
creators and its associates as well as address digital rights management issues
in relation to provide users with access to information.Different resources
including books, journals, documents, seminar papers, in-house expertise are
used in the study.Relevant literature is also consulted through internet
browsing.</span></i></b></span><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span></p><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif";">Keywords:</span><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif";">Digital Right Management, Internet, Publisher,
Technologies</span><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif";">,
<span><span> </span>Copyright, Content Creator, Retailer, Digital
Library.</span></span></b></span></p><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif";"><span> </span></span></b></span><!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:RelyOnVML/>
<o:AllowPNG/>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-ansi-language:EN-IN;
mso-fareast-language:EN-IN;}
</style>
<![endif]-->
</p><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;">Dear
readers</span></b></span></span></p><span style="color: #ff00fe;">
</span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>This
research paper was edited by me in International Peer Review Referred Indexed
Interdisciplinary Multilingual Monthly Research Journal –. </span></b></span></span></p><span style="color: #ff00fe;">
</span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;">The
research Paper is published in the March issue of <span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="color: #2b00fe;">RESEARCH ANALYSIS AND EVALUATION</span>.Journal. You
can also Publish Your Researc Papers in this journal,can contect on- <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>professor.kbsingh@gmail.com <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>or<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Login website<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>www.ugcjournal.com</span></b></span><span class="viiyi"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;"> </span></b></span></span></p><span style="color: #ff00fe;">
</span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;">To
read the published research paper, click on the weblink given below -</span></b></span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><a href="Dear readers This research paper was edited by me in International Peer Review Referred Indexed Interdisciplinary Multilingual Monthly Research Journal –. The research Paper is published in the March issue of RESEARCH ANALYSIS AND EVALUATION.Journal. You can also Publish Your Researc Papers in this journal,can contect on- professor.kbsingh@gmail.com or Login website www.ugcjournal.com To read the published research paper, click on the weblink given below - http://www.ugcjournal.com/assets/authors/DIGITAL_RIGHT_MANAGEMENT_ITS_APPLICATION_IN_LIBRARIES_.pdf"><span style="font-family: "Times New Roman","serif";"> </span></a><a href="http://www.ugcjournal.com/assets/authors/DIGITAL_RIGHT_MANAGEMENT_ITS_APPLICATION_IN_LIBRARIES_.pdf"><span style="font-size: xx-small;"></span></a><span style="font-size: xx-small;"><a href="http://www.ugcjournal.com/assets/authors/DIGITAL_RIGHT_MANAGEMENT_ITS_APPLICATION_IN_LIBRARIES_.pdf">http://www.ugcjournal.com/assets/authors/DIGITAL_RIGHT_MANAGEMENT_ITS_APPLICATION_IN_LIBRARIES_.pdf</a></span></span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt;"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 0cm;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;"><span> </span>Introduction</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"> </span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Copying the content, work and ideas of other people is
a human tendency and is an age-old practice. With the constant and fast
development of information and communication technology, the use of internet
became wider as a result of which copied and pirated digital content is being
distributed instantaneously. The sale of marketed digital content and products
have also become routine resultantly the issues relating to copyright
infringement and revenue losses to content owners are increased. On one hand
Users argue that DRM is strictly obstructing and limiting the use of content
frequently and on the other side the logic of content owners is that they make
their works available on selected terms and conditions, make all of their work
or part of it available on charging of specific fee or free basis and make use
of whatever technological protection is offered by the system. So in this way
Digital Right Management prevents stealing and unauthorised use of content of
the creators and profiting from their work. However,librarians find themselves
dutiful trying to balance between the owners’ and users’ rights. But before the
librarian could do this it is necessary for the librarians to understand the
concept of DRM and how it works. The creation of DRM, its responses and
policies and the issues involved with its use are also necessary to balance the
needs and requirements of both users and content owners.</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"> </span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNoSpacing" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Digital Right
Management</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Digital Rights
Management is a technical system enabling content owners for delivering digital
content in a controlled way and further preventing users from having access to
the data unless they meet the requirements of the right holder, be it financial
or otherwise. DRM can, therefore, also be described as encryption applied to an
e-book in order to control what users do with it, all in an effort to give
authors, publishers, and copyright holders a security that their intellectual
property will not be infringed online. Wikipedia describes the tools or
technological protection measures through DRM, as a set of access control
technologies for restricting the use of proprietary hardware and copyrighted
works. </span><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">This application of technology to
facilitate the exploitation of rights is commonly referred to as “digital
rights management”.</span><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">According
to Potts, Liza, Dean Holden, and Katie Dobruse (2015),DRM is technology that
controls access to content on digital devices.” <span> </span>Thus Digital rights management (DRM) is the
use of technology to control and manage access to copyrighted material</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNoSpacing" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Need Of DRM</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">The advances in
modern technology made, digital piracy, sharing or downloading of creators’
content, much easier and digital piracy has become a routine practice. One can
make copies quickly and often for free without being detected. According to the
U.S. Chamber of Commerce, the US economy loses billions of dollars a year to
online piracy. Despite existence of copyright laws it is far from easy to
police the internet.</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">According to
TrulsFretland, Lothar Fritsch, and Arne-KristianGroven(2008), ‘Key goals of DRM
are to ensure continuing revenue streams for publishers and authors, to protect
books from piracy, to enable tracking of those engaging in illegal copying or
downloading, and to limit what users can do with content beyond merely reading
it’.DRM is a method of securing digital content to prevent unauthorized use and
piracy of digital media. This mechanism prevents users from copying,
redistributing, or converting content in a way that is not explicitly
authorized by the content provider. DRM tools and software make it almost
impossible for anyone to steal protected content. Braid, (2004) expressed three
main reasons for the implementation of the DRM:</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoListParagraphCxSpFirst" style="line-height: 150%; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: Symbol; line-height: 150%;"><span>·<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;">
</span></span></span><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Publishers
are not in direct control when supply is through a third party,</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: 150%; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: Symbol; line-height: 150%;"><span>·<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;">
</span></span></span><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">They
fear that inappropriate use might result, and</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoListParagraphCxSpLast" style="line-height: 150%; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18pt; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: Symbol; line-height: 150%;"><span>·<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;">
</span></span></span><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">They
fear erosion of their subscription base.</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Because of the
advent and further progress of internet technology it has become very easy to
copy any of digital material. Some of the copyright owners are afraid that their
copy right works will be misused. This is why the need of digital right
management is felt.</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNoSpacing" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Basic Tools & Techniques Used In DRM</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">DRM has many
access control techniques to restrict the unauthorised usage and copy of digital
content on various devices, like packaging of content, authentication as well
as authorization of the user and controlany other kind of usage of the content.The
basic tools and techniques used in DRM are:</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Encryption</span><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">: is<span> </span>one<span> </span>of<span>
</span>the<span> </span>standard<span> </span>method <span> </span>to<span>
</span>protect<span> </span>the<span> </span>content<span>
</span>available in digital medium from unauthorized use which includes
scrambling of the content to make it<span>
</span>unintelligible<span> </span>to<span> </span>understand<span>
</span>for<span> </span>layman,<span> </span>until<span>
</span>a<span> </span>key<span> </span>is<span>
</span>used<span> </span>to<span> </span>make<span>
</span>the<span> </span>content intelligible.</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Watermarking</span><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">: is a method of embedding a copyright stamp into a
digital content.<span> </span>The process is done in
a way<span> </span>that<span> </span>does<span>
</span>not<span> </span>change<span> </span>the<span>
</span>quality<span> </span>of<span> </span>the<span>
</span>host<span> </span>media<span> </span>and<span> </span>cannot<span> </span>be<span>
</span>captured<span> </span>by human <span> </span>eyes <span> </span>or
ears.</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Hashing Technology</span><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"> :<span>
</span>protects<span> </span>the digital content from
being manipulated by using one-way hash function and to check the authenticity
of<span> </span>content by performing this one-way
function<span> </span>and<span> </span>comparing the<span>
</span>result<span> </span>with<span> </span>message digest provided from the<span> </span>content provider.</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Digital Certificate</span><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">: is a technology where an identity of a person is
bind to a pair of electronic keys that can be used to encrypt and sign digital
information. <span> </span>Digital certificate provide
complete security to all the parties in transaction along-with its use with
encryption techniques.</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Digital Fingerprinting</span><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">: is also used to detect tempering of electronically
transmitted messages.<span> </span>It cannot be reconstructed
from any other digital fingerprint. It is also called ‘Forensic Fingerprinting.</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNormal" style="background: white none repeat scroll 0% 0%; line-height: 150%; margin-bottom: 19.5pt; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Benefits
Of DRM</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">DRM
maintains the right to ownership. DRM takes a proactive approach to protect digital
content of authors in retaining ownership of their work by creating barriers to
stealing. DRM helps to enforce copyright laws. It protects the rights and
interests of the copyright holder by way of piracy protection.</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">DRM
<span> </span>helps monetize digital content more
effectively as it helps protect income streams and prevents illegal sharing
thus, protecting fromthe revenue loss.DRM raises awareness and educates users
about copyright and intellectual property. DRM directly linked to business
growth as it assures companies about the secure sharing of their productand
make way for better licensing agreements and technologies. It alsosends a
message to consumer when the DRM protected material is used.</span></b></span></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"><span style="font-size: medium;"><b></b></span><!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:RelyOnVML/>
<o:AllowPNG/>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
<w:UseFELayout/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:Raavi;
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-ansi-language:EN-IN;
mso-fareast-language:EN-IN;}
</style>
<![endif]-->
</span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif";">Dr. Rajiv Vij</span></b></span><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif";"><span> </span><span> </span><span style="font-size: xx-small;">Deputy Librarian,</span></span></b></span></p><span style="font-size: xx-small;"><b>
</b></span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; margin-left: 288.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; margin: 0cm 0cm 0cm 288pt; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: xx-small;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif";">Ch. Devi Lal University, Sirsa (Haryana)</span></b></span></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: medium;"><b><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"> </span></b></span></p><span style="font-size: medium;"><b>
</b></span>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-49062831369453873422022-04-01T10:32:00.001+05:302022-04-01T10:32:35.788+05:30माध्यमिक स्तर के उच्च एवं निम्न शैक्षिक उपलब्धि वाले विद्यार्थियों की आकांक्षा स्तर का तुलनात्मक अध्ययन<p><b><span style="font-size: large;">शोध सारांश-</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;"> विश्व के प्रत्येक प्राणी की कुछ न कुछ आकांक्षा होती है, विश्व का प्रत्येक व्यक्ति अपने कार्य के परिणाम को सही एवं सटीक जानकारी प्राप्त करना चाहता है, अध्यापक अपने विद्यार्थियों (उत्पादों) के शैक्षिक उपलब्धि (गुणवत्ता) की जानकारी के लिए मापन और मूल्यांकन की विविध प्रविधियों का प्रयोग कर सकते हैं क्योंकि आकांक्षा स्तर व्यक्तित्व को प्रभावित करने वाला महत्वपूर्ण पक्ष है तथा जीवन के विभिन्न क्षेत्रों में इसकी महत्वपूर्ण भूमिका होती है। अतः शोधार्थी के मन में यह प्रश्न उत्पन्न हुआ कि क्या उच्च शैक्षिक उपलब्धि के विद्यार्थियों के आकांक्षा स्तर में अंतर है? इस प्रश्न का उत्तर प्राप्त करने के लिए शोधकर्तां ने इस अध्ययन हेतु 200 उच्च शैक्षिक उपलब्धि के विद्यार्थियों तथा 200 निम्न शैक्षिक उपलब्धि के विद्यार्थियों को न्यादर्श के रूप में लिया। उच्च एवं निम्न शैक्षिक उपलब्धि का प्रभाव उसमें विभिन्न पक्षों एवं आकांक्षा स्तर पर पड़ता है। छात्रों के आकांक्षा स्तर का ज्ञान हो जाने पर छात्रों के आकांक्षा स्तर निर्धारण में सही तरीके से निर्देशन एवं परामर्श दिया जा सके जिससे छात्रों के आत्मविश्वास में वृद्धि होगी तथा विद्यार्थियों में निम्न शैक्षिक उपलब्धि के कारण उत्पन्न कुंठा, तनाव एवं अवसाद को शिक्षकों एवं अभिभावकों द्वारा उचित निर्देशन व परामर्श देकर दूर किया जा सकता है, इस तरह विद्यार्थियों के सुसमायोजित व्यक्तित्व से सुसंगत समाज का निर्माण हो सकेगा।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;"> </span></b><!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:RelyOnVML/>
<o:AllowPNG/>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
mso-bidi-font-size:10.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-bidi-language:HI;}
</style>
<![endif]-->
</p><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;">Dear
readers</span></b></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>This
research paper was edited by me in International Peer Review Referred Indexed
Interdisciplinary Multilingual Monthly Research Journal –. </span></b></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"> The
research Paper is published in the March issue of <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>SHODH SAMIKSHA AUR MULYANKAN.Journal. You can
also Publish Your Researc Papers in this journal,can contect on- <span style="color: red;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>professor.kbsingh@gmail.com</span> <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>or<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Login website<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="color: #ff00fe;">www.ugcjournal.com</span></span></b></span><span class="viiyi"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"> </span></b></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;">To
read the published research paper, click on the weblink given below -</span></b></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-size: x-small;"><a href="http://www.ugcjournal.com/assets/authors/Madhymik_str_k_uchha_avm_nimn_shekshik_uplbdhi_wale_vidhartiyo_ki_aakansha_str_ka_tulnatm_adhyyn.pdf"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif";">http://www.ugcjournal.com/assets/authors/Madhymik_str_k_uchha_avm_nimn_shekshik_uplbdhi_wale_vidhartiyo_ki_aakansha_str_ka_tulnatm_adhyyn.pdf</span></span></a></span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt;"></span></p><p><b><span style="font-size: large;"> </span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">मुख्य शब्द- माध्यमिक स्तर, उच्च एवं निम्न शैक्षिक उपलब्धि, आकांक्षा स्तर</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">प्रस्तावना- आज के प्रतिस्पर्धात्मक युग में यह कहना अतिशय नहीं होगा कि विद्यार्थियों के व्यक्तित्व विकास के लिए उनके व्यक्तित्व विकास के लिए उनके व्यक्तित्व के एवं अति महत्वपूर्ण पक्ष आकांक्षा स्तर पर भी ध्यान दिया जाए। अतः शिक्षा ही वह सशक्त माध्यम है जो किशोरों के सर्वांगीण विकास के लिए उत्तरदायी है, इसी संदर्भ में भारतीय शिक्षा आयोग (1964-66) के कथन से और अधिक स्पष्ट हो जाता है, ‘‘कि भारत के भविष्य का निर्माण उसकी कक्षाओं में हो रहा है’’</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">शिक्षा के संबंध में एक उपयुक्त उदाहरण जापान का दिया जा सकता है जो द्वितीय विश्व युद्ध में दो परमाणु बमों का दंश झेलने के बाद भी आज अपनी अच्छी शिक्षा व्यवस्था एवं प्रशासन के कारण ही विश्व में एक नई शक्ति के रूप में पुनः स्थापित हुआ।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">शिक्षा मनोविज्ञान एक उभरता हुआ विषय है जिससे अपनी आवश्यकता एवं उपयोगिता से विश्व को परिचित कराया है। आज मनोविज्ञान के विकास के कारण ही शिक्षा का केंद्र बिंदु बालक हो गया है। शिक्षा मनोविज्ञान के विकास के पूर्व तक शिक्षक को शिक्षा में केंद्रीय स्थान प्राप्त था। वर्तमान समय में मनुष्य को एक विवेकशील मनो-सामाजिक प्राणी माना जाता है, जबकि मनुष्य जन्म से न तो सामाजिक प्राणी है और न ही असामाजिक प्राणी। वह समाज के साथ अंतःक्रिया करके सामाजिक प्राणी बनता है। व्यक्तियों के व्यक्तित्व के निर्धारण में आकांक्षा का महत्वपूर्ण स्थान होता है। आकांक्षा के समानार्थी के रूप में महत्वकांक्षा, इच्छा एवं लालसा जैसे शब्दों का प्रयोग किया जाता है। व्यक्तियों की समस्त चेष्टाओं और भावनाओं को उत्पन्न करने की मन की सूक्ष्म शक्तियों शाब्दिक अर्थ में ‘‘इच्छा’’ कहा जाता है। व्यक्तियों की जागरूक चेतना ही इच्छा व आकांक्षा है, जो अपने एक रूप में मनुष्य में अपरिमित उत्साह भर कर उसे सक्रिय बनाती है। व्यक्तियों के उत्साहहीन मन के द्वारा किया गया प्रयास असफल हो जाता है, इसलिए काम करने से पहले अभिप्रेरित वातावरण तैयार करना आवश्यक होता है, जिसे आकांक्षा कहा जाता है।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">प्राय देखा जाता है कि आशावादी व्यक्ति का आकांक्षा स्तर सदैव ऊंचा होता है जबकि निराशावादी व्यक्ति का आकांक्षा स्तर नीचा होता है इसी प्रकार इसकी असफलता का भी उस पर प्रभाव पड़ता है। इसके माध्यम से प्रायः लक्ष्य निर्धारण कर अध्ययन किया जाता है। इसे एक प्रकार से सामाजिक प्रेरक भी माना जाता है क्योंकि जिस संस्कृति में व्यक्ति का पालन-पोषण होता है और उसी के अनुरूप अपने लक्ष्यों का निर्धारण करता है। आकांक्षा का परिचय सबसे पहले लेविन की शिष्या डेम्बो ने कराया था किंतु इस दिशा में गहन अध्ययन के पश्चात् विचार प्रकट करने का श्रेय हांपी को है। हांपी ने अपने प्रयोगात्मक अध्ययन के आधार पर बताया कि लक्ष्य निर्धारण को व्यवहार के अनेक कारक प्रभावित करते हैं। इस पर व्यैक्तिक भिन्नताओं का भी प्रभाव पड़ता है क्योंकि कुछ व्यक्तियों का आकांक्षा स्तर सदैव उच्च होता है और कुछ का निम्न।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">आकांक्षा स्तर को निम्न घटक प्रभावित करते हैं-</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ आकांक्षा स्तर पर समूह तथा सामूहिक कारकों का भी प्रभाव पड़ता है व्यक्ति हमेशा अपने कार्यों की तुलना दूसरों से करके अपने को समायोजित करता है।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ कार्य की सफलता या असफलता आकांक्षा स्तर को उच्च व निम्न श्रेणी का बनाती है। यदि विद्यार्थियों को सफलता मिल जाती है तो वह आगे होने वाली परीक्षाओं को सुगमता से उत्तीर्ण कर लेता है और असफलता मिलने पर विद्यार्थी का उत्साह कम हो जाता है।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">अध्ययन की आवश्यकता एवं महत्व- अध्ययन का शैक्षिक, मनोवैज्ञानिक और सामाजिक दृष्टि से विशेष महत्व है, प्रारंभिक शिक्षा को यदि शिक्षा की आधारशिला कहा जाता है, तो माध्यमिक शिक्षा को उसका भवन, तो वहीं उच्च शिक्षा को उसका मुकुट कहा जाए तो यह अतिशयोक्ति नहीं होगी। डॉ. ए.पी.जे. अब्दुल कलाम ने विजन 2020 में कहा कि भारत में विकास की धुरी युवा हैं और ये युवा तभी विकसित देश बना सकते हैं जब ये अपनी मनोवृति को बदलें, हम तभी विकसित हो सकते हैं जब तक हम अपने मे आकांक्षा स्तर के उच्च स्तर को विकसित नहीं करेंगे, तब तक भारत को विकसित देश के रूप में देखने की इच्छा किताबों में बंद होकर ही रह जाएगी। किशोर शारीरिक एवं मानसिक रूप से बहुत ही शक्तिशाली एवं सक्रिय होते हैं पर आकांक्षा स्तर के दृष्टिकोण से स्थिर।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">माध्यमिक स्तर के विद्यार्थियों को संवेगात्मक अस्थिरता, तनाव का सामना करना पड़ता है क्योंकि उच्च शैक्षिक उपलब्धि वाले किशोर समाज में स्थान व कैरियर के प्रति चिंतित रहते हैं। यदि किशोरों के आकांक्षा स्तर का विकास सही ढंग से नहीं होगा तो वह सही निर्णय लेने में सक्षम नहीं होंगे। किशोरों की समस्याओं की पहचान करके तथा उनके आकांक्षा स्तर का विकास करके लक्ष्य निर्धारण में उनका मार्गदर्शन किया जा सकता है।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">समस्या कथन- माध्यमिक स्तर के उच्च एवं निम्न शैक्षिक उपलब्धि वाले विद्यार्थियों की आकांक्षा स्तर का तुलनात्मक अध्ययन</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">शोध में प्रयुक्त शब्दों का परिभाषीकरण-</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">उच्च माध्यमिक स्तर- प्रस्तुत शोध में उच्च माध्यमिक स्तर से आशय माध्यमिक शिक्षा बोर्ड, अजमेर से मान्यता प्राप्त विद्यालयों के कक्षा-11 में अध्ययनरत विद्यार्थियों से है।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">उच्च शैक्षिक उपलब्धि- प्रस्तुत शोध में माध्यमिक शिक्षा बोर्ड, अजमेर से मान्यता प्राप्त विद्यालयों में कक्षा 11-12 में अध्ययनरत विद्यार्थियों के कक्षा-10 के प्राप्तांक प्रतिशत के आधार पर 75 प्रतिशत प्राप्तांक या 75 प्रतिशत से अधिक प्राप्तांक पाने वाले विद्यार्थी अर्थात् सम्मान सहित उत्तीर्ण विद्यार्थियों को उच्च शैक्षिक उपलब्धि वाले विद्यार्थी मानकर अध्ययन किया गया है।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">निम्न शैक्षिक उपलब्धि- प्रस्तुत शोध में माध्यमिक शिक्षा बोर्ड, अजमेर से मान्यता प्राप्त विद्यालयों में कक्षा-11 में अध्ययनरत विद्यार्थियों के कक्षा-10 के प्राप्तांक प्रतिशत के आधार पर 33 प्रतिशत से अधिक पर 60 प्रतिशत प्राप्तांक से कम प्राप्तांक प्राप्त करने वाले विद्यार्थियों को अर्थात् तृतीय श्रेणी में उत्तीर्ण विद्यार्थियों को निम्न शैक्षिक उपलब्धि का विद्यार्थी मानकर अध्ययन किया गया है।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">आकांक्षा स्तर- प्रस्तुत शोध में आकांक्षा स्तर के मानकीकृत परीक्षण पर प्राप्त प्राप्तांकों को आकांक्षा स्तर माना गया है, जिसमें विद्यार्थियों की लक्ष्य भिन्नता, उपलब्धि भिन्नता एवं लक्ष्य तक पहुंचने से संबंधित पक्षों का अध्ययन किया गया है।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">शोध अध्ययन के उद्देश्य- </span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">शोध अध्ययन के उद्देश्य निम्न है-</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">1. उच्च एवं निम्न शैक्षिक उपलब्धि वाले विद्यार्थियों की आकांक्षा स्तर के माध्य फलांको का तुलनात्मक अध्ययन करना।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">2. उच्च एवं निम्न शैक्षिक उपलब्धि वाले विद्यार्थियों की आकांक्षा स्तर के आयाम लक्ष्य भिन्नता प्राप्तांकों के माध्य फलांको का तुलनात्मक अध्ययन करना।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">3. उच्च एवं निम्न शैक्षिक उपलब्धि वाले विद्यार्थियों की आकांक्षा स्तर के आयाम उपलब्धि भिन्नता प्राप्तांकों के माध्य फलांको का तुलनात्मक अध्ययन करना।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">शोध अध्ययन की परिकल्पनाऐं- शोध अध्ययन की शोध परिकल्पनाऐं निम्न है-</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">भ्1 उच्च एवं निम्न शैक्षिक उपलब्धि वाले विद्यार्थियों के आकांक्षा स्तर के माध्य फलांको सार्थक में अंतर होता है।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">भ्2 उच्च एवं निम्न शैक्षिक उपलब्धि वाले विद्यार्थियों की आकांक्षा स्तर के आयाम स्तर के मध्य फलांको में सार्थक में अंतर होता है।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">भ्3 उच्च एवं निम्न शैक्षिक उपलब्धि वाले विद्यार्थियों की आकांक्षा स्तर के आयाम उपलब्धि भिन्नता के मध्य फलांको में सार्थक अंतर होता है।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">अध्ययन का परिसीमांकन- प्रस्तुत शोध बूंदी जिले में माध्यमिक शिक्षा विभाग अजमेर, राजस्थान से मान्यता प्राप्त विद्यालयों के उच्च माध्यमिक स्तर के कक्षा-11 के उच्च एवं निम्न शैक्षिक उपलब्धि वाले विद्यार्थियों के अध्ययन तक परिसीमित है।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">शोध विषय अध्ययन की शोध विधि- प्रस्तुत शोध अध्ययन स्वरूप के अनुसार मात्रात्मक शोध है जबकि अनुसंधान की प्रकृति के आधार पर वर्णनात्मक अनुसंधान के अंतर्गत सर्वेक्षण विधि का शोध कहा जा सकता है। </span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">पावेल सल्तनत पठान व्याख्याता, शिक्षा विभाग,टैगोर शिक्षण प्रशिक्षण महाविद्यालय केकड़ी, जिला अजमेर (राजस्थान)</span></b></p><p><br /></p><p><br /></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-86710713278980660892022-03-31T22:44:00.000+05:302022-03-31T22:44:00.294+05:30A study of Adjustment among Prospective Teachers<p align="center" class="MsoListParagraphCxSpLast" style="line-height: 150%; margin-left: 21.3pt; mso-add-space: auto; text-align: center;"><b><span style="font-size: large;"> </span></b><!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:RelyOnVML/>
<o:AllowPNG/>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:8.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
line-height:107%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
mso-bidi-font-size:10.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:Mangal;
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-ansi-language:EN-IN;
mso-bidi-language:HI;}
</style>
<![endif]--><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">ABSTRACT</span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;"> </span><i><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;">The
present study was conducted to see the adjustment level of prospective teachers
of Ajmer district in relation to type of Institute (Govt. and Private), gender
(Male and Female), Streams (Humanities &Science) and Year (First &
Second). Adjustment is an important part of the personality .The prospective
teachers should have high level of adjustment as it directly linked with their
efficiency of work and as a<span> </span>future a
professional teacher improves the quality of work favorably when the teacher is
well adjusted.To measure adjustment ofCollege students Sinha and Singh ‟s
Adjustment Scale (1995) was used. For this study a sample of 320 <span>student were selected from ten Teachers
training college from </span>affiliated from M.D.S University,<span> Ajmer(Raj.) Data for the study was collected
through convenient sampling technique.</span> No significant difference was
found in Adjustment level of prospective teachers in relation to type of
Institute (Govt. and Private), gender (Male and Female), Streams (Humanities
&Science) and Year (First & Second). So, to be concluded, prospective
teachers in relation of Govt. Institute and Private Institute are similar in
their adjustment level , while Male and Female prospective teachers are having
adjustment level.</span></i></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;"> </span></span></b><!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:RelyOnVML/>
<o:AllowPNG/>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
mso-bidi-font-size:10.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-ansi-language:EN-IN;
mso-bidi-language:HI;}
</style>
<![endif]-->
</p><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;">Dear
readers</span></b></span></span></p><span style="color: #2b00fe;">
</span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>This
research paper was edited by me in International Peer Review Referred Indexed
Interdisciplinary Multilingual Monthly Research Journal –. </span></b></span></span></p><span style="color: #2b00fe;">
</span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;">The
research Paper is published in the March issue of <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>SHODH SAMIKSHA AUR MULYANKAN.Journal. You can
also Publish Your Researc Papers in this journal,can contect on- <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>professor.kbsingh@gmail.com <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>or<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Login website<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>www.ugcjournal.com</span></b></span><span class="viiyi"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"> </span></b></span></span></p><span style="color: #2b00fe;">
</span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;">To
read the published research paper, click on the weblink given below -</span></b></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"></span></b></span></p><span style="color: #2b00fe;">
</span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></i></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-size: large;"><a href="http://www.ugcjournal.com/assets/authors/A_study_of_adjustment_among_prospective_teachers_.pdf" rel="nofollow" target="_blank"><b><span style="color: red;">http://www.ugcjournal.com/assets/authors/A_study_of_adjustment_among_prospective_teachers_.pdf</span></b></a></span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt;"></span></p>
<p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;"> </span></span></b></p><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;">Keyword-</span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;">
Adjustment, prospective teachers,<span>
Teachers training college</span></span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;"></span></span></b><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"> </span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Introduction</span></span></b>
</p><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 36.0pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Adjustment
and emotions both plays a very important role in a human’s life. A person is
social human being, who lives in the society and faces every condition and
situation of their life in the environment (good or bad) of his society. In a
human’s life adjustment and emotions both plays a very impressive and important
role. If a person can adjust very well, so his life is also very well and he
adjusts in every situation (good or bad) in his life, so his adjustment level
is good. And he feels like happy, joy and calm, but if a person is not doing
adjust in our daily life’s situations so he can feel stress, irritating and
sad, all these are types of emotions. So now we can say that if person is not
doing adjust with their daily life situations so these situations affect also
their emotions.<span lang="EN-IN"><span> </span>(PANTH, CHAURASIA,, & GUPTA, 2015, V,5)</span></span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">The
meaning and definition of adjustment</span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Adjustment
is process of interaction between our own self and our surrounding environment.
Every person constantly tries to unite its self with the environment or keeps
trying to be convenient towards the environment, and this is why a person
changes the environment actively or passively. A person canadjust
satisfactorily according to the easiness of its ability to change the
environment. Like other animals, a person also needs to adjust with the
environment to fulfill such requirements like physical, psychological and material.
The adjustment becomes easy and satisfactory on the basis of this effectiveness
of the interaction. </span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 42.55pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">According
to Gates and Jersild and Crow and Crow “Adjustment is the
maintenance of the harmonious relationship between man and his environment”.</span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 42.55pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"><span> </span>According to Webster, “Adjustment is
the established of a satisfactory relationship as representing harmony,
conformance, adaptation or the like.”</span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 42.55pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">According
to Colman “Adjustment is the result of individual‟s efforts to adopt
with the needs and circumstances affording the needs.” </span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">The
main areas or aspects of adjustment are the following<span lang="EN-IN"><span> </span>(PANTH, CHAURASIA,, & GUPTA, 2015, V,5)</span></span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpFirst" style="margin-left: 54.0pt; mso-add-space: auto; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;"><span>1.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;">
</span></span></span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;">Home adjustment </span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: 54.0pt; mso-add-space: auto; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;"><span>2.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;">
</span></span></span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;">Health adjustment </span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: 54.0pt; mso-add-space: auto; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;"><span>3.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;">
</span></span></span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;">Social adjustment</span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="margin-left: 54.0pt; mso-add-space: auto; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;"><span>4.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;">
</span></span></span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;">Emotional adjustment</span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpLast" style="margin-left: 54.0pt; mso-add-space: auto; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;"><span>5.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;">
</span></span></span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;">Educational Adjustment.</span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Literature
Review related the Adjustment</span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"></span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpFirst" style="line-height: 150%; mso-list: l4 level1 lfo5; tab-stops: 2.0cm; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: Wingdings; line-height: 150%;"><span>v<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;"> </span></span></span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Gaur
(2013) compared Adjustment Problems of High and Low Achievers in Higher
Secondary School of Gwalior The descriptive survey method has been adopted
to carry out the study. Tools used higher secondary adjustment inventory
prepared by A.K. Singh and A. Sengupta has been used and applied on
selected sample. The findings of this study indicate towards the
importance of adjustment problems related to home, health, emotions,
social, school etc. </span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-add-space: auto; mso-list: l4 level1 lfo5; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: Wingdings; line-height: 150%;"><span>v<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;"> </span></span></span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Nadeem
and Bhat (2014) studied Adjustment level among optional teachers in Kashmir.
They inferred that male optional teachers are preferable balanced over female
and in addition provincial and urban auxiliary teachers contrast fundamentally
on wellbeing social, passionate and add up to alteration. </span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-add-space: auto; mso-list: l2 level1 lfo4; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: Wingdings; line-height: 150%;"><span>v<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;"> </span></span></span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Moshahid
(2017) </span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">studied</span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"><span> </span>Adjustment among Government and Private
Secondary teachers.The purpose of the present study is to identify the level of
Adjustment among Government and Private Secondary teachers. He found that
Government instructors have fundamentally preferable alteration level over
private optional teachers. </span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpLast" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-add-space: auto; mso-list: l2 level1 lfo4; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: Wingdings; line-height: 150%;"><span>v<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;"> </span></span></span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Sharma
(2017) assessed<span> </span>the dimension of
Adjustment of Guest Faculty Teachers in Government Schools .There exists
critical contrast on dimension of modification, among Science and Arts Guest
Faculty of Government Secondary teachers .</span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;"> </span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;">objectives</span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">The
following objectives have formulated for the present study. </span><span lang="EN-IN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"></span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpFirst" style="line-height: 150%; mso-list: l3 level1 lfo3; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"><span>1.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;"> </span></span></span><span style="color: black; font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">To compare Adjustment and Emotional Maturity
among first year and second year prospective teachers.</span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: 150%; mso-list: l3 level1 lfo3; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"><span>2.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;"> </span></span></span><span style="color: black; font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">To compare Adjustment and Emotional Maturity
among male and female first year and second year prospective teachers.</span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: 150%; mso-list: l3 level1 lfo3; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"><span>3.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;"> </span></span></span><span style="color: black; font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">To compare Adjustment and Emotional Maturity
among prospective teachers from Humanities group and Science groups.</span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpLast" style="line-height: 150%; mso-list: l3 level1 lfo3; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="color: black; font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"><span>4.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;"> </span></span></span><span style="color: black; font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">To compare Adjustment and Emotional Maturity
among prospective teachers from Government and Private teacher training
institutes.</span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: left;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif";">Hypotheses </span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpFirst" style="line-height: 150%; mso-list: l1 level1 lfo2; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"><span>1.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;">
</span></span></span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">There will be no significant difference
in Adjustment and Emotional Maturity of First year and Second year prospective
teachers in Government and Private Teacher training institute</span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: 150%; mso-list: l1 level1 lfo2; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"><span>2.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;">
</span></span></span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">There will be no significant difference
in Adjustment and Emotional Maturity of male & female prospective teachers
in Government and Private Teacher training institute</span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: 150%; mso-list: l1 level1 lfo2; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"><span>3.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;">
</span></span></span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">There will be no significant
difference in Adjustment and Emotional Maturity of Humanities group and science
group prospective teachers in Government and Private Teacher training institute.</span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: 150%; mso-list: l1 level1 lfo2; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"><span>4.<span style="font-family: "Times New Roman"; font-feature-settings: normal; font-kerning: auto; font-language-override: normal; font-optical-sizing: auto; font-size-adjust: none; font-stretch: normal; font-style: normal; font-variant: normal; font-variation-settings: normal; line-height: normal;">
</span></span></span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">There will be no significant
difference in Adjustment and Emotional Maturity of prospective teachers from
Government and Private Teacher training institute </span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpMiddle" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"> </span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpLast" style="line-height: 150%; text-align: justify;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">METHODOLOGY</span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoNormal" style="margin-left: 36.0pt; text-align: justify;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 115%;">Sample</span></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; text-align: justify; text-indent: 42.55pt;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;">Pro<span>spective teachers enrolled in Bachelors of
Education (B. Ed.) institutes of Rajasthan are the population of the study. The
data for the study was collected through convenient sampling technique. The 320
</span>Pro<span>spective teachers were
selected from ten B.Ed. college from Ajmer.</span></span></span></b></p><p class="MsoListParagraphCxSpFirst" style="line-height: normal; text-align: justify;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif";">Mukesh Kumar Parihar</span></span></b><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif";">, Research scholar </span><span style="font-family: "Times New Roman", "serif";"></span></span></b><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif";">Department
of Education</span></span></b><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif";">, Regional
Institute of Education (NCERT), Ajmer<span> </span></span><a href="mailto:mukeshpariharajmer@gmail.com"><span style="background: white none repeat scroll 0% 0%; font-family: "Times New Roman", "serif";">mukeshpariharajmer@gmail.com</span></a></span></b><b><span style="font-size: large;">
</span></b></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-4457918850330592222022-03-31T11:36:00.004+05:302022-03-31T11:37:54.842+05:30 निराला के गद्य साहित्य में राष्ट्रीय चेतना<p style="text-align: left;"><span style="color: red;"><b><span style="font-size: large;">PLEASE FOLLOW (SUBSCRIBE) THIS BLOG....</span></b></span></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;"><span> </span>निराला जी ने अपने गद्य-साहित्य में, सैद्भांतिक राजनीति और व्यावहारिक राजनीति - दोंनों से संबधित विचारों को प्रस्तुत किया है उन्होंने भारत को एक राष्ट्र मानकर, अंग्रेजों के इस कूटनीतिज्ञ विचार कि ‘‘भारत अनेक राष्ट्रों का समूह है, यहाँ अनेक जातियाँ अनेक समाज, अनेक भाषाएँ हैं‘‘- का खण्डन किया है। प्राचीन भारत ने, एक सूत्र में बँधकर, सर्वतोंमुखी विकास किया था। इस देश में सभी सुख और दुःख में, एक साथ रहकर, काम करते थे, राम, कृष्ण बुद्भ, रामानुज, कबीर तुलसी आदि महापुरूष वैष्णव, शाक्त आदि सम्प्रदाय, प्रादेशिक सीमाओं को लाँघकर, सम्पूर्ण देश में फैले हुए थे। सूर्यकान्त त्रिपाठी निराला ने इसी विचार को आत्मसात कर स्वजागरण की अलख जगाई। वे लिखते हैं- भारत को, यदि अपना पूर्व, गौरव प्राप्त करना है, अपना अस्तित्व बनाये रखना है, अन्य सभ्यताओं के मुकाबले खड़े होकर, अपना मस्तक ऊँचा रखना है, राजनीति और आर्थिक क्षेत्र में आत्मनिर्भर बनना है, तो सम्पूर्ण देश को राष्ट्रीयता के पाश में बँधना पडे़गा।</span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;"></span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;"></span></b></p><p style="text-align: left;"><br /><b></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;"><span style="font-size: large;"><!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:RelyOnVML/>
<o:AllowPNG/>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style>
<![endif]--></span>
</span></b></p><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;">Dear
readers</span></b></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>This
research paper was edited by me in International Peer Review Referred Indexed
Interdisciplinary Multilingual Monthly Research Journal –. </span></b></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;">The
research Paper is published in the March issue of <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>SHODH SAMIKSHA AUR MULYANKAN.Journal. You can
also Publish Your Researc Papers in this journal,can contect on- <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>professor.kbsingh@gmail.com <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>or<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Login website<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>www.ugcjournal.com</span></b></span><span class="viiyi"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;"> </span></b></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;">To
read the published research paper, click on the weblink given below -</span></b></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><a href="http://www.ugcjournal.com/assets/authors/NIRALA_KE_GADHYA_SAHITYA_ME_RASHTRIYE_CHETNA_.pdf"><span style="font-size: large;">http://www.ugcjournal.com/assets/authors/NIRALA_KE_GADHYA_SAHITYA_ME_RASHTRIYE_CHETNA_.pdf</span></a><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18pt;"></span></p>
<p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;"> </span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;">मुख्य शब्द - स्वजागरण, ‘बंगभंग- आन्दोलन, लाल-बाल-पाल, असहयोग आंदोलन, लार्ड इरविन, साइमन कमीशन, यतीन्द्रनाथ दास, जवाहरलाल नेहरू, महात्मा गांधी, चोटी की पकड, अप्सरा, भारतीय-एकता, भैया‘।<br /> भारत के राष्ट्रीय आन्दोलन की समयावधि सन् 1885 से 1947 है। निराला के जीवन का विकासकाल भी यही (सन् 1889 से 1961) है। अतः चेतनशील साहित्यकार निराला पर, राष्ट्रीय आंदोलन का प्रभाव पड़ना तो स्वाभाविक ही था। निराला ने बाल्यकाल में ‘बंगभंग- आन्दोलन‘ (सन्-1905) को अपनी आँखों से देखा था। जिसने ब्रिटिश सत्ता को हिला दिया था और अन्त में उन्हें बंगाल-विभाजन रद््द करना पड़ा था। सन् 1906 से 1920 तक, लाल-बाल-पाल की उग्रवादी राजनीति की तीखे तेवर देख, उन वीर युवकों की कहानियाँ पढ़ी थी, जिन्होंने सशस्त्र क्रांति के द्वारा, भारत को स्वतंत्र कराने के लिए, अपना प्राणोत्सर्ग किया था। सन् 1920 से 1930 तक, गांधी जी के असहयोग आंदोलन का नया उभार तथा ब्रिटिश सता के दमन चक्र की भीषणताओं का अनुभव किया था। इस सबसे उनका हृदय व्यथित हो गया था।2<br />निराला की राजनीतिक अन्तदृष्टि एंव दूरदर्शिता गजब की थी। 31 अक्टूबर 1929 को लार्ड इरविन ने अपनी घोषणा में भारत को औपनिवेशिक स्वराज्य का आश्वासन दिया था। निराला ने घोषणा में निहित, अंग्रेजों की छल-कपट-पूर्ण-नीति का सम्यक, विश्लेषण किया था, जो भविष्य में चलकर अक्षरशः सत्य सिद्भ हुई। निराला ने लिखा था ‘‘बडे़ लाट साहब में ब्रिटिश गवर्नमेंट की तरफ से, भारत के राजनीतिक अधिकारों की कोई घोषणा नहीं है, बल्कि वह एक चाल सी है। वह यह है कि घोषणा के बहाने, अनेक राजनीतिक दलों को मिलाकर, मतभेद करा दिया जाये, बम्बई के जिन्ना और जयकर की घोषणा से यह सन्देह प्रबल हो गया है। हमारे देश में, ऐसे दलवालों की कमी नहीं, जो कृपादृष्टि के भिक्षुक हैं, जरा-सी मुसकिराहट पाने पर ही, कुत्ते की तरह पिघलकर, दुम हिलाने लगते और उसे ही, अपने ही दिल में स्वराज्य सुख समझते हैं। यह अधिकारियों को भी अच्छी तरह मालूम है और इन्हीं विभीषणों की फूट से, वे राजनीतिक विभीषिकाओं की सृष्टि कर डालते है। बड़े लाट की घोषणा में न तो श्रमिक दलों की नीति के परिवर्तन पर कुछ है और न शीघ्र औपनिवेशिक स्वाधिकार-शासन देने की कोई बात। यहाँ साइमन कमीशन को सार्वभौमिक असफलता ही मिली थी। बडे लाट साहब का नेताओं को बुलाकर एकत्र करना, अंग्रेजों की प्राचीन चालबाजी का जौहर दिखाना ही हो सकता है।‘‘3 सन् 1930 में जब कोई भी व्यक्ति-राजनीतिक नेता, राजनीतिक दल, प्रेस मीडिया-खुलकर ंअंग्रेजी शासन का विरोध नहीं कर सकता था, उस समय भी निराला ने, पत्रकारिता के माध्यम से अंग्रेजी शासन का तीव्र भाषा में विरोध किया था- ‘‘यदि सरकार, देश के इस बड़े हुए क्षोभ और असंतोष को रोकना चाहती है, तो उसे शीघ्र से शीघ्र अपने निश्चय की घोषणा करनी चाहिए। अहिंसात्मक क्रान्ति के लिए, बिलकुल तैयार देश की युवक शक्ति के बढ़े हुए जोश और उत्साह और जोश की भंयकर बाढ का सामना करने के लिए भी तैयार रहना चाहिए। उसे याद रखना चाहिए कि कमजोर बाँध से रोका हुआ वेगवान सिन्धु नदी का उत्ताल प्रवाह, एकदम अदम्य और विनाशकारी हो जाता है। यह फिर छोटे-छोटे बन्धनों की परवाह नहीं करता। सरकार, यदि भारत की आशाओं पर, हरताल पोतने वाला, निश्चय करेगी, तो भारत के नये राष्ट्रपति (काँग्रेस अध्यक्ष) युवक सम्राट जवाहरलाल नेहरू तथा स्वाधानता के दीवाने अन्य युवक के नेतृत्व में सरकार द्वारा बहायी हुई निशस्त्र भारतीय युवकों के खून की नदियों, जेल की दीवारों और सरकार के अत्याचार के सब जंगली साधनों को पार करके, वह अपने लक्ष्य की ओर बढता ही जावेगा।‘‘4 <br />निराला ने ब्रिटिश शासन के सुधारों का विरोध कर, पूर्ण स्वाधीनता की मांग की थी अंग्रेजों की दमन नीति की बर्बरता का चित्रण कर, जनता को संघर्ष के लिए प्रेरित किया था अंग्रेजों ने अहिंसक क्रांतिकारी पर डण्डे बरसाये, किसानों और मजदूरों का संगठन करने वाले कम्युनिस्ट नेताओं को कठिन कारावास की सजा दी तथा क्रान्तिकारियों को फाँसी दी ब्रिटिश अन्याय के विरूद्भ यतीन्द्रनाथ दास ने अनशन करते हुए जब जेल में प्राण त्याग दिये थे, तब निराला ने लिखा था- ‘‘भारत वर्ष में जितना सहना था, सह लिया। वह समय निकल गया, जब खिलौना पाकर भारत बहल जाता था। देश समझा गया है कि हाथ पर हाथ धरकर बैठने से काम न चलेगा। भारत में एक नई लहर पैदा हो गई है। नवयुवकों ने रणभेरी बजा दी है।‘‘5 निराला के इसी राजनीतिक प्रयास को केन्द्र में रखते हुए डॉ. रामविलास शर्मा ने भी लिखा है ‘‘दमन और सुधारों की दोहरी नीति लागू करने के साथ-साथ अंग्रेज साम्प्रदायिक भेदभाव बढ़ाकर, स्वाधीनता आंदोलन को कमजोर करने का प्रयत्न करते थे। हिन्दुओं और मुसलमानों में भी फूट डाल रहे थे। निराला ने साम्राज्यवाद की इस भेद नीति का विरोध किया। कांग्रेस तथा महात्मा गांधी द्वारा किए जा रहे अछूतोद्भार का समर्थन कर, मानवता के आधार पर निम्न जातियों को संगठित करने के उपाय बतलाए।6 इसके अतिरिक्त निराला जी ने अपने कथा साहित्य को भी अपने राष्ट्रीय जागरण संबंधी विचारों को प्रसारित करने का माध्यम बनाया। <br />निराला ने ‘चोटी की पकड़‘ उपन्यास में ‘बंगभंग-आंदोलन‘ का चित्रण कर, अंग्रेजों की ‘फूट डालो और राज करो‘ नीति का पर्दाफाश किया है। ‘चतुरी चमार‘ कहानी में स्वतंत्रता आन्दोलन तथा स्वदेशी आंदोलन का चित्रण किया है। बंग-भंग आंदोलन तथा स्वतंत्रता आंदोलन में राजा और जमींदारों द्वारा, सहयोग देने का कारण, निराला ने, उनके स्वार्थों का निहितार्थ बताया है।7 स्वतंत्रता आंदोलन में मुस्लिम लीग परस्त नेताओं ने अंग्रेजों का साथ दिया था। इसका प्रमुख कारण, अंग्रेजों का हिन्दू और मुसलमानों में फूट डालने की कूटनीति तथा गौण कारण, स्वतंत्र भारत में अल्पसंख्यक मुसलमानों का, बहुसंख्यक हिन्दुओं द्वारा दमन का काल्पनिक भय था। इस तथ्य को ‘चोटी की पकड़‘ उपन्यास में, थानेदार युसुफ छद्मवेश नसीम से कहता है ‘‘आजकल जमींदारों और कुछ हिन्दुओं ने सरकार के खिलाफ गुटबंदी की है, जिस जमींदार से आपके ताल्लुकात हैं। उस पर सरकार को शुभा है। इसका भेद मालूम होना चाहिए। इससे सरकार की मदद भी होगी और कौम की खिदमत भी। सरकार की मदद इस तरह कि आपके जरिये दुश्मन का राज सरकार को मिलेगा और कौम की खिदमत इस तरह कि सुदेशी का बाबेला, जो हिन्दुओं ने मचा रक्खा है, यह जड़ से उखड़ जायेगा। मुसलमान रैयत को फायदे के बदले नुकसान है, अगर हिन्दुओं को कामयाबी हुई। सरकार ने बंगाल के दो हिस्से इस उसूल से किये है कि मुसलमान रैयत को तकलीफ है, मौरूसी बंदोबस्त वाली हर सदी जमीनों पर हिन्दुओं का दखल है, यह आगे चलकर न रहेगा। इससे मुसलमानों की रोटियों का सवाल हल होता है।‘‘8<br />राजनीतिक संकट के लिए उस समय की सामंती व्यवस्था-राजा, जागीरदार, जमींदार आदि भी दोषी थे। निराला ने राजा, जागीरदारों के अत्याचारों, नृशंसताओं, शोषण-प्रवृतियों तथा विलासताओं को, अपनी आँखों से देखा था। इनके अत्याचारों के लिए भी वे अंग्रेजों को ही दोषी मानते थे। भारत में सामंती व्यवस्था अंग्रेजी शासन के पूर्व भी थी, किन्तु उस समय, धार्मिक अनुशासन के कारण, राजा इतना अत्याचार नहीं करते थे। सन् 1929 में पटियाला राज्य में, प्रजा का बर्बर अत्याचारों का समाचार सुनकर, निराला की विद्रोही भावना भड़क उठी, उन्होंने ‘सुधा‘ पत्रिका में लिखा था- ‘‘सभ्यता, और न्याय का ढांग रचने वाली ब्रिटिश सरकार, यदि अपने हिमायती दुष्ट, व्यभिचारी, देशी नरेशों की विलासिता अत्याचारों को इस प्रकार छिपाने का प्रयास करेगी, यदि वह उनकी इच्छाओं को पूर्ण करने के लिए निरीह और निर्बल प्रजा का इस प्रकार बलिदान करेगी, न्याय का गला, इस प्रकार घोटेगी, तो शीघ्र ही उसे, सभ्य जातियों के सामने मुँह काला करना पडेगा। उसे इन पापों का शीघ्र ही दण्ड मिलेगा।‘‘9 अंग्रेजों के संरक्षण में, देशी राजाओं द्वारा किये गये अत्याचारों एंव क्रूरताओं का वर्णन करते हुए निराला ने लिखा है- ‘‘केवल एक दृष्टि रहती है कि सरकार प्रसन्न रहे। दूसरों की महिलाएँ छीन ली गई, अत्याचार पर अत्याचार हुए, लगान पर लगान बढ़ा, प्रजा से जरा-सी आवाज, कृपा के लिए उठाई, तो गाँव फूँक दिया गया।10महिषादल में रहते समय निराला ने राजा के कर्मचारियों द्वारा लाठी के गूले से गरीब पुजारी, की उगँलियों को कुचलते हुए स्वंय देखा था। इसी घटना को उन्होंने ‘राजा साहब को ठेंगा दिखाया‘ कहानी का कथानक बनया है। भूखा, प्यासा, विशंभर पुजारी, जब राजा साहब को संकेतात्मक भाषा में अपनी व्यथा व्यक्त करता है, तो राजा साहब अपना इसे अपमान समझकर, उसे सिपाहियों द्वारा पिटवाते है, विशंभर घायल हो जाता है। इसी प्रकार ‘हिरनी कहानी में अनाथ बालिका हिरनी को रानी साहिबा नृशंसता के साथ पिटवाती है, नौकर उसका झौंटा पड़कर घसीटते है। निराला ने अपने कथा साहित्य में राजा-महाराजाओं के कदाचारों एंव कुत्सित व्यवहारों का भी वर्णन किया है। <br />‘अप्सरा‘ उपन्यास में कुँवर प्रतापसिंह गंधर्व कुमारिका ‘कनक‘ के साथ यौन संबंध स्थापित करने के लिए कुत्सित प्रयास करते है। ‘अलका‘ उपन्यास में जमींदार मुरलीधर दुखी शोभा को अपनी काम-वासना का शिकार बनाना चाहते है। ‘चोटी की पकड़‘ उपन्यास में निराला ने राजा तथा जमींदारों के काले कारनामों का यथार्थ चित्रण करते हुए लिखा है ‘‘सारे राज्य में उसके खास आदमियों का जाल फैला रहता है। वह और उसके कर्मचारी दुष्चरित्र होते है, लोभी, निकम्मे, दगाबाज। फैले हुए आदमी प्रजाननों की सुन्दर बहु-बेटियों, विरोधी कार्यवाहियों, संगठनों और पुलिस की मदद से जमींदार के आदमियों पर किये गये अत्याचारों की खबर देने वाले होते है। निर्दोष युवतियों की इज्जत लूटी जाती है, रिश्वत में रुपये लिये जाते है कोई बड़ा मालगुजार है। किसी कारण पटरी न बैठी, लड गया। ताका जाने लगा। शाम उसकी लड़की तालाब के लिए निकली। अँधेरे में पकड़कर, खेत में ले जायी गयी या दूसरे मददगार के खाली कमरे में कैदकर रखी गयी। दूसरे-दूसरे आदमी दाढ़ी लगाकर या मूँछे मुडवाकर चढ़ा दिये गये - ज्यादातर मुसलमानी चेहरे थे। उन्होंने कुकर्म किया। उसके फोटो लिये गये। तीन-चार रोज बाद लड़की घर के पास छोड़ दी गयी। नाम अण्ट-शण्ट लिख दिये गये - चढने वालों के, लडकी के बाप का सही नाम। गाँव और पुलिस की निगाह में दोनों गिर गये। गाँव का आदमी भी पुलिस का, उसके पास दूसरी तस्वीर पुलिस के पास दूसरी। बाप से पूछा जाने लगा। उस पर घड़ों पानी पड़ा। गाँव ने उसके यहाँ खान-पान छोड़ दिया।‘‘11<br />निराला प्रान्तीयता के विरोधी तथा भारतीय-एकता के समर्थक थे। सन् 1934 में देश में प्रान्तीयता की भावना विशेषतः बंगालियों में-उभरती देखकर, निराला ने तीखी टिप्पणी की थी।- ‘‘संसार में सर्वोच्च आदर्श है, अन्तर्राष्ट्रीय सद्भाव का। उसके बाद राष्ट्रीयभाव का स्थान आता है। पर प्रान्तीयता तो इतनी कलुषित वस्तु है कि उसकी जितनी निंदा की जाय, थोड़ी है। किन्तु दुर्भाग्यवश, भारत में प्रान्तीयता का बडा जोर है, और यदि वह भाव किसी प्रान्त में नहीं है, तो वह उतनी ही हानि उठाता जा रहा है। बंगाल की प्रान्तीयता का पुराना रोना है। मद्रास तथा महाराष्ट्र की प्रान्तीयता भी हम खूब जानते है। पंजाब की प्रान्तीयता भी छिपी नहीं है। बम्बई में, गुजराती समाज में, युक्त प्रान्तवासी ‘भैया‘ का कैसा हेय स्थान है। प्रान्त प्रेम बुरा नहीं है, प्रान्तीय तथा मातृभाषा पर गर्व होना भी स्वाभाविक है, पर प्रान्त के नाम पर, अन्य प्रान्त और फिर देश तथा पहले प्रान्तीय भाषा, फिर देश भाषा या राष्ट्रभाषा को स्थान देना अनुचित तथा निन्दनीय बात है और जो लोग ऐसा दुर्भाव पनपा रहे हैं, वे अपने ही पैर में कुल्हाड़ी मार रहे है।‘</span></b></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;"> डा. अंजू सिहारे <br /><span style="font-size: x-small;">विभागाध्यक्ष (सहायक प्राध्यापक) हिन्दी शासकीय छत्रसाल महाविद्यालय पिछोर जिला शिवपुरी<br /></span><br />सारांश<br />इस प्रकार निराला जी, युग-जीवन के यथार्थ-बोध के आधार पर अपने विचारों को प्रस्तुत करने वाले युगदृष्टा विचारक एंव क्रान्तिकारी साहित्यकार थे। उन्होंने सामंती व्यवस्था, हिन्दू-मुस्लिम एकता, भाषाकार प्रांतो आदि के संबंध में, अपना मौलिक राजनीतिक चिंतन प्रस्तुत किया है। तत्युगीन राजनीतिक प्रभाव का उनका यह चिंतन निष्पक्ष, स्वतंत्र यहाँ तक कि भविष्य दृष्टा बन गया है। क्योंकि उनके कथ्य भविष्य में अक्षरशः सत्य सिद्भ हुये हैं। वर्तमान का बोध तथा भविष्य की सिद्भि उनके चिंतन की मुख्य विशेषता है। <br />राष्ट्र का प्रश्न /निराला रचनावली/ छठा खण्ड/ पृष्ठ 296<br />राष्ट्र की युवक शुक्ति / निराला रचनावली / छठा खण्ड/ पृष्ठ 253<br />घोषण के मध्यान्ह/निराला रचनावली छठा खण्ड/ पृष्ठ 253<br />‘सुधाः मासिक पत्रिका/ सितम्बर 1929/ सम्पादकीय टिप्पणी/पृष्ठ 1<br />निराला की साहित्य साधना/ द्वितीय खण्ड/ रामविलास शर्मा/ पृष्ठ 16-17<br />चोटी की पकड़/ निराला रचनावली/ चौथा खण्ड / पृष्ठ 132-33<br />चोटी की पकड़/ निराला रचनावली/ चौथा खण्ड / पृष्ठ 141<br />‘सुधा‘ मासिक पत्रिका/नवम्बर 1929/ सम्पादकीय टिप्पणी/पृष्ठ 6<br />‘सुधा‘ मासिक पत्रिका/नवम्बर 1932/ सम्पादकीय टिप्पणी/पृष्ठ 2<br />चोटी की पकड़/निराला रचनावली/चौथा खण्ड/पृष्ठ 151<br />बंगालियों की प्रांतीयता/निराला रचनावली/छठा खण्ड/पृष्ठ 297<br /><br /><br /><br /><br /><br /></span></b></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-62378352446034898952022-03-31T09:47:00.004+05:302022-03-31T10:04:43.509+05:30 मध्यभारत में जनजातीय स्वतंत्रता आन्दोलन के प्रति देशज राजाओं का दृष्टिकोण----Attitudes of the Indigenous Kings towards the Tribal Freedom Movement in Central India<div style="text-align: left;"><span> <span style="color: #04ff00;"> </span></span><span style="color: #04ff00;"><span style="font-size: x-large;"><b><span>Please do Subscribe and Follow this Blog..</span></b></span></span></div><div style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;"><span> </span>भौगोलिक दृष्टि से मध्य भारत का विस्तार 17<span style="font-size: x-small;">0</span>18’ उत्तरी अक्षांश से 26<span style="font-size: x-small;">0</span>30’ उत्तरी अक्षांश तक तथा 74<span style="font-size: x-small;">0</span>9’ पूर्वी देशान्तर से 84<span style="font-size: x-small;">0</span>25’ पूर्वी देशान्तर तक है।1 इस ब्रिटिशकालीन मध्य भारत में सेन्ट्रल इण्डिया एजेन्सी मध्य प्रान्त (सेन्ट्रल प्रोबिन्स) एवं बरार तथा बस्तर के क्षेत्र सम्मिलित थे, जो वर्तमान में मध्यप्रदेश, छत्तीसगढ़ तथा उत्तरपूर्वी महाराष्ट्र (नागपुर-विदर्भ का क्षेत्र) तक विस्तृत है। उपर्युक्त शोध पत्र में मध्यभारत में हुए जनजातीय स्वतंत्रता आन्दोलन के प्रति देशज राजाओं के दृष्टिकोंण को रेखांकित करने का प्रयास किया गया है। इसमें प्राथमिक एवं द्वितियक स्त्रोतों की सहायता ली गयी है।</span></b></div><div style="text-align: left;"><b><span style="font-size: large;"> </span></b><!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:RelyOnVML/>
<o:AllowPNG/>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style>
<![endif]-->
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;">Dear
readers</span></b></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>This
research paper was edited by me in International Peer Review Referred Indexed
Interdisciplinary Multilingual Monthly Research Journal –. </span></b></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;">The
research Paper is published in the March issue of<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>SHODH SAMIKSHA AUR MULYANKAN.Journal. You can
also Publish Your Research Papers in this journal,can contect on- <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>professor.kbsingh@gmail.com or login www.ugcjournal.com</span></b></span><span class="viiyi"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> <br /></span></span></b></span></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt;">To
read the published research paper, click on the weblink given below -</span></b></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-size: xx-small;"><span style="font-size: large;"><a href="http://www.ugcjournal.com/assets/authors/MADHYA_BHARAT_KI_JANJATIYE_SWATANTRATA_ANDOLAN_KE_PRATI_DESHAJ_RAJAON_KA_DRASHTIKON_.pdf" target="_blank">http://www.ugcjournal.com/assets/authors/MADHYA_BHARAT_KI_JANJATIYE_SWATANTRATA_ANDOLAN_KE_PRATI_DESHAJ_RAJAON_KA_DRASHTIKON_.pdf</a></span></span><span style="font-size: xx-small;">
</span></p></div><div style="text-align: left;"><p style="text-align: left;"><a href="http://www.ugcjournal.com/assets/authors/MADHYA_BHARAT_KI_JANJATIYE_SWATANTRATA_ANDOLAN_KE_PRATI_DESHAJ_RAJAON_KA_DRASHTIKON_.pdf" target="_blank"><span style="font-size: xx-small;"><b> </b></span></a></p><p><b><span style="font-size: large;"> मुख्य शब्द - </span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">देशज राजा, सामन्त, जमींदार, जागीरदार, सागर-नर्मदा टेरीटरीज, शंकरशाह, रानी अवन्तीवाई, ढिल्लन शाह, राजा महिपाल सिंह गोंड, राजा गंगाधर गोंड, गोंड़ जमींदार बापूराव, गोंड़ जमींदार वेंकटराव,राजा वीरनारायण सिंह, टंटया भील, एम.एच ड्यूरेण्ड, जंगल सत्याग्रह।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;"><span> </span>भारतीय इतिहास में पाँचवी - छटवीं शताब्दी से 12 वीं शताब्दी तक समान्तवादी राज्य व्यवस्था का उदभव और विकास माना जाता है। ’सामन्त’ एक व्यापक अर्थ रखने वाला शब्द है। इस श्रेणी में अधीनस्थ राजा, राज्य के अधिकारी, स्वयं को समर्पित करने वाले राजा, दान प्राप्त करने बाले ब्राह्मण तथा राज्य के कुछ सम्बन्धी आते हैं। शक्तिशाली नरेश सामन्तो को कुछ भूमि दे देते थे, भूमि प्राप्त करने वाले भू - दाता नरेश को कर पटाया करते थे। राज्य के अधिकारियां व अधीनस्थों को भूमि देने का कारण सिक्के मुद्राओं की कमी भी था।2 कालान्तर में ये सामन्ती पद पुस्तेनी हो गया और समय के अनुरूप नाम भी परिवर्तित होकर राजा, जमींदार या जागीरदार हो गया। म्ूलतः इन देशज राजाओं का विकास ऐसे सुदूरवर्ती जंगली क्षेत्रो के आस-पास हुआ होगा, जहाँ यातायात की असुविधा के कारण अपना प्रभाव रखना केन्द्रीय शक्ति के लिये असम्भव रहा। </span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">आधुनिक काल में मध्य भारत के अधिकाँश क्षेत्र में राजा, राजा साहब, छोटे सरकार के रूप में विख्यात शासक राजपूत, आदिवासी ही थे। ये पहले स्वतंत्र रूप से तथा बाद में मुगलों मराठों के अधीनस्थ शासक के रूप में शासन करते रहे। ये रामगढ़, गढ़ मण्डला, शाहपुर ,सोनाखाँन, राजनाँदगाँव, छुईखदान, खुज्जी, बस्तर, बैतूल, बालाघाट, बड़वानी पूर्वी एवं पश्चिमी निमाड़, हरदा, होशंगाबाद, जबलपुर, सागर-नर्मदा टेरीटरीज के राज्य इत्यादि हैं। इस व्यवस्था में शक्तिशाली राजा अपने अधीनस्थां शासको से कर लेते थे और ये देशज राजा अपनी स्थानीय प्रजा से कर वसूलते थे। इनमें कई तो उनका शोषण भी करते थे, इन्हें बेगार लेने का अधिकार भी था। कुछ राजा प्रजा के हितों कल्याण के प्रति निरन्तर प्रयासरत रहते थे। लेकिन इनकी संख्या कम ही थी। सन् 1818 ई. के तृतीय आंग्ल मराठा युद्व में मराठों की पराजय के पश्चात मध्य भारत के मराठा अधिपत्य वाले क्षेत्र पर अंगेजो का अधिकार हो गया। इन्होने राजा, और स्थानीय जमींदारो से अलग - अलग इकारनामा किया। ये देशज राजा आंतरिक मामलों में स्वतंत्र थे किन्तु बाह्य मामलों में अंग्रेजो का हस्तक्षेप था।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">इनमें अधिकाँश राजा आदिवासी को आदिवासी की दृष्टि से देखते थे, मानवीयता की दृष्टि से नही। इनके प्रति कभी आदर और सम्मान की भावना नहीं थी, उनके मन में। वे कर्तव्य की बात करते थे और अधिकार देने से कतराते थे। राजाओ के इस दोहरे चरित्र के कारण ये जनजातीय जन भाषा, धन और समाजिक -सांस्कृतिक स्थिति में पिछड़ते गए, दीन- हीन हो गये। ये अपने सामाजिक परिवेश के आधार पर अपनी योग्यताओं और गुणो से परिचित नहीं हो पाये, अपितु उन्हे तथाकथित समृद्ध और सुसंस्कृत के उपहास से अपनी वास्तविकता का बोध हुआ। उपहास की यह स्थिति कालान्तर के प्रतिकार में परिवर्तित हो गई। हमने जनजातीय स्वतंतत्रा आन्दोलन के प्रति देशज राजाआें के दृष्टिकांण को भलि भाँति समझने के लिए इन्हे दो वर्गा में बाँटा है। प्रथम वर्ग में वे देशज राजा जिन्होने स्वयं जनजातीय विद्रोहों एवं आन्दोलनों का नेतृत्व किया, भागीदारी की अथवा उन्हे संरक्षण दिया। जबकि द्वितीय वर्ग में उन देशज राजाआें को रखा गया है जिन्होंने इन विद्रोहां का स्वयं के स्तर पर तथा अंग्रेजां की मदद से दमन किया।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">प्रथम वर्ग में आने वाले देशज राजाओ की गतिविधि से स्वतः ही स्पष्ट है कि उनका जनजातीय स्वतंत्रता आन्दोलन के प्रति क्या दृष्टिकांण रहा है। कहने का आशय यह है कि ये राजा एक ओर अपना राज्य, मान-सम्मान छिन जाने से दुःखी थे तो दूसरी ओर अपनी प्रजा के दुःख से दुःखी थे। वे उनके हितो की चिन्ता करते थे। गढ़ मण्डला के गोंड राजा शंकरशाह रामगढ़ की रानी अवन्तीवाई, चावरपाठा का ढिल्लन शाह, भुटगाँव का राजा महिपाल सिंह गोंड, मानगढ़ का राजा गंगाधर गोंड, मोलमपल्ली का गोंड़ जमींदार बापूराव, आरपल्ली का गोंड़ जमींदार वेंकटराव सोनाखान का बिझवार राजा वीरनारायण सिंह इत्यादि द्वारा विद्रोह का नेतृत्व करना इसका प्रमाण है ।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">इसी प्रकार इस वर्ग में कुछ ऐसे भी देशज राजा रहे है जिन्होंने इन विद्रोहां एवं आन्दोलनों में अप्रत्यक्ष रूप से भाग लेकर सहयोग प्रदान किया। विरदा के टंटया भील एवं बडवानी में धाबाबावड़ी के भीमानायक के विद्रोही कार्यो व निवास की जानकारी होल्कर राजा एवं बड़वानी के राणा जसवन्त सिंह को होने के बाद भी अंग्रेजो को नही दी, अपितु कई अवसरो पर सूचना भिजवाकर उन्हे वहाँ भागने या आगाह करने में मदद की। भीमा को मुंडन इलाके में 77 तीर रखने का हक एवं आदमी रखने के लिऐ 100 रू. बडवानी दरबार से मिलता था।3 सतपुडा़ क्षेत्र में शान्ति व्यवस्था बनाये रखने के लिये राज्य की ब्रिटिश पुलिस भीमा से मिल गई थी, इसीलिये उसे जानबूझकर गिरफ्तार नही करवाया। एक अन्य विवरण के अनुसार दिलशेर खान की सहानभूति होल्कर राजा या कम्पनी सरकार के बजाय क्रातंकारियों के साथ थी। उसने अपने आचरण से धूर्त अंग्रेजो को भ्रम में रखा और क्रान्तिकारियों तक अगं्रजो की गोपनीयता व रणनीति की सूचनाएं पहुँचा दी। इस पर बडी़ तत्परता पूर्वक 500 क्रान्तिकारियों का एक सशक्त दल सुनिश्चित खबर मिलने पर भीकन गाँव में एकत्रित हो गया। यह दल खरगोन के सुरक्षित गोला बारूद को विनष्ट करने के लिए आगे बढा़। बक्सी खुमान सिंह को इसकी जानकारी लगते ही उसने दिलशेर खान को बापस बुलाया लिया।4 (24 नवम्बर 1858 के कैप्टन शेखर समीर के पत्र के अनुसार)</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">निमाड़ अंचल के ही मण्डलेश्वर में सीताराम की विद्रोही गतिविधयांं के कारण उसे साथियों सहित पकड़ लिया गया किन्तु होल्कर महाराजा ने सीताराम सहित सभी विद्रोहियों को मुक्त करा दिया। इस पर इन्दौर के रेजीडेन्ट एम.एच ड्यूरेण्ड एवं निमाड़ के अंग्रेज अधिकारी किटिंग ने स्पष्ट आरोप लगाया कि विद्रोहियों को होल्कर महाराज तुकोजीराव द्वितीय ने भड़काया है।5 धाबाबावडी के भीमा ने बडो़द के बहिपटदार को अपने 27 सितम्बर 1858 के पत्र में लिखा था - दंतबाडा़ में लूटपाट करने में अपनी मर्जी से नही गया था, जैसा कि आपको संदेह है। मुझे बडवानी के महाराज जसवंत सिंह, बूधगिर बाबा तथा दौलतपुर मामा ने कहा था कि में बडवानी रियासत का इलाका छोडकर अन्य निकटवर्ती क्षेत्रो में लूटपात करूँ। मैं राजा को नौकर हुँ, और उनकी आज्ञानुसार मैंने कार्य किया है क्षतिपूर्ण की माँग मुझसे नही अपितु राजा से करें।6 </span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">इसी प्रकार बस्तर के मुक्ति संग्राम में माड़िया विद्रोही धुरवाराव ने अंग्रेजो के खिलाफ युद्व में राजा भैरवदेव से भी निवेदन किया कि वह गैर कानूनी सरकार के खिलाफ विद्रोह कर दें। भैरवदेव तो वैसा नही कर सकें किन्तु विदोहियों को उन्होने पूरी सहायता की। भैरवदेव तो खुलकर सामने नही आ सके किन्तु धुरवाराव के नेतृत्व में उसके ताल्लुक की जनता ने अंग्रेजी सरकार के प्रति विद्रोह कर दिया।7 </span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऐसी ही अनेक घटनाएँ जनजातीय विद्रोहों के दौरान हमें देखने मिलती है जिनका नेतृत्व उल्लेख पूववर्ती अध्यायों में किया जा चुका है। इस प्रकार स्पष्ट है कि ये देशज राजा इतने शक्ति सम्पन्न नही थे कि वे अगेंजी सरकार के विरूद्व जा पाते। लेकिन वे भीतर ही भीतर अंग्रेज साम्राज्य के नाश की हृदय में कामना करते थे। यही वजह है कि इन्होंने खुलकर साथ ने देकर अप्रत्यक्ष रूप से विद्रोहियों के हाथ मजबूत किए। इसके अलावा एक ओर महत्वपूर्ण बात यह है कि आदिवासी जन अपने राजा को देवता के समान मानते थे। उसकी आज्ञा उनके लिए सर्वोपरि थी, तभी तो इन्होने कैप्टन जे. टी ब्लण्ट को इन्द्रावती नदी पार नहीं करने दी। उन्होने ब्लण्ट से कहा कि ’जब तक आप लोग भोपालपट्नम से परिपत्र प्राप्त नही कर लेते, आपको नदी पार नही करने दी जायेगी।’ हाँलाकि ब्लण्ट ने कहलवाया कि मराठा शासन से हमें एक पार पत्र प्राप्त है उसे मैं प्रातःकाल आपके राजा के पास निरीक्षण के लिये भेज दूँगा। ब्लण्ट आगे लिखते है कि इस बातचीत के एक घण्टे बाद मुझे पुनः आवाजे सुनाई दी। वे कह रहे थे कि आपको बस्तर में घुसने नही दिया जायेगा। अतः सुबह होते ही हम चुप्पी साधकर वापस लौट आये। ब्लण्ट इन्हें सबसे अधिक खूंखार बताता है।8 इसके विपरीत ऐसा प्रतीत होता है कि ये गोंड़ राजधर्म निभाने तथा घुसपैठ रोकने के लिए दृढ़प्रतिज्ञ थे।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">इसी प्रकार की स्वामी भक्ति अथवा राजा के प्रति चिन्ता के भाव की जानकारी 1876 के विद्रोहो के समय भी मिलती है। राजा भैरवदेव 1 मार्च 1876 को प्रिंस ऑफ वेल्स का सिरांचा में सम्मान करने के लिए निकले। लेकिन व्रजपाल में कुलियो ने समान फेंक दिया। इसकी वजह यह थी कि आखिरकार राजा बाहर क्यां जा रहे हैं इनकी अनुपस्थिति में दीवान व मुंशी हम पर अत्याचार करेगें।9 मुरिया जन भलिभाँति समझते थे कि अंग्रेज लोग राजा भैरवदेव को पुनः बस्तर नही लौटने देगें। राजा सदैव के लिये राज्य से बाहर हो जाएगें। हम पर से ईश्वरीय संरक्षण उठ जायेगा। </span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">द्वितीय वर्ग में आने वाले देशज राजा न केवल अंग्रेज सरकार के पिठठू बने रहे बल्कि आदिवासियों के शोषण एवं विद्रोहां के दमन में अंग्रेजो का साथ भी दिया। बस्तर के डोंगर क्षेत्र में हलवाओं ने अपने वास्तविक शासक अजमेर सिंह के समर्थन में 1774 में विद्रोह किया किन्तु दरियावदेव ने पहले स्वयं विद्रोह का दमन करना चाहा किन्तु, असफल होने पर मराठा और जैपुर स्थित कम्पनी सरकार की मदद से सम्स्त हलवाओं की हत्या कर दी। इतने भीषण नरसंहार का उदाहरण विश्व में अन्यत्र नही मिलता है।10</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">सन् 1831 में धार राज्य के भीलों के विद्रोह को दबाने के लिए धार के राजा ने आउट्रम की मदद माँगी।11 आउट्रम ने आकर अपना पहले का रास्ता अपनाया और धैर्य के साथ उन्हें अपना मित्र बनाया। इस प्रकार अब राजा और प्रजा के बीच वह अपनी पैठ बनाने में सफल हो गया। इससे आउट्रम को अपनी नीति ’काँटे से काँटा निकालना’ अर्थात भीलो के विरूद्ध भील कोर का गठन करने में सहायता मिली। </span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">प्रथम स्वतंत्रता संग्राम के समय नागपुर क्षेत्र से गोंड जमींदार बापूराव व वेंकट राव को पकड़वाने में अहेरी की जमींदारिन ने सहायता की।12 इसी प्रकार जब सोनाखान के वीर नारायण सिंह ने प्रजाहित में किये गये कार्यो के कारण अंग्रेजो का खुलकर विरोध किया। स्मिथ लिखता है कि इसके कारण यहाँ की जनता भी विद्रोही हो गई थी। लेकिन कंटगी, भुटगाँव एवं बिलाईगढ़ के जमींदारो ने विद्रोह के दमन में अंग्रेज अधिकारी स्मिथ की सहायता की। अपने अधिनस्थ जमींदारो व सहायको के साथ स्मिथ घाटी की पूर्णतः नाकेबन्दी करते हुए 29 नवम्बर को सुबह नीमतल्ला से सोनाखान की ओर रवाना हुआ। रास्ते में 30 नवम्बर को देवरी पहुँचा। यहाँ का जमींदार महाराज साय रिश्ते में वीरनारायण सिंह का काका लगता था। देवरी के जमींदार की नारायण सिंह से खानदानी दुश्मनी थी। स्मिथ ने भी अवसर का लाभ उठाते हुए इसे अपने हथियार में बेंट की तरह इस्तेमाल किया। और ऐसी व्यवस्था की कि वीरनारायण सिंह को सोनाखान के बाहर से कोई भी सहायता न मिल सके। यही से स्मिथ ने 1 दिसम्बर 1857 को सोनाखान पर आक्रमण किया। महाराज साय की फौजो ने स्मिथ के सैनिको को रास्ता दिखाया। ऐसा नही है कि वीर नारायण सिंह की कोई तैयारी नही थी उसने सोनाखान से सात मील दूर तोपो सहित अंग्रेजी सेना पर आक्रमण की योजना बनाई थी परन्तु महाराज साय द्वारा धोखा दिये जाने से वह कार्यान्वित नही हो सकी। नारायण सिंह पराजय स्वीकार कर आत्म समर्पण कर दिया । उसे फाँसी दी गई । महाराज साय को इस गद्दी के बदले पुरूस्कार स्वरूप एक हजार रूपये और सोनाखान की जमींदारी 3 साल के लिए दे दी।13</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">इसी प्रकार लिगांकगिरि तोलुक के एक विवरण के अनुसार बस्तर में मुक्ति संग्राम में माड़िया नायक धुर्वाराव थे। इनका संघर्ष 3 मार्च 1857 को चिन्तलनार में अंग्रेजो से हुआ। ब्रिटिश अधिकारियों के अनुसार आदिवासियों से कडा़ मुकाबला हुआ, विद्रोह को दबाने के लिए भोपालपट्नम का जमींदार अंग्रेजी सेना के साथ था। धुर्वाराव को पकड़ लिया गया फाँसी दे दी गई। भोपाल पट्टनम के जमींदार का पुत्र यादोराव धुर्वाराव का सच्चा मित्र था उसने अपने पिता एवं अंग्रेज अधिकारियों से इस कृत्य के लिये बदला लेने का निश्चय किया। उसने विद्रोह कर तेंलगा और दोर्ला लोगो की सेना खडी की। लेकिन यहाँ यादोराव के पिता ने अपने पुत्र व जनता का साथ नही दिया। और यादोराव को बन्दी बनाकर ब्रिटिश सरकार के आदेश पर सन 1860 में भोपालपट्टनम में फाँसी दे दी।14 सम्पूर्ण भारतीय इतिहास में ऐसा निकृष्ट उदाहरण कहीं नहीं मिलता है। </span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">1876 के मुरिया विद्रोह में मुरियाजनों की प्रमुख माँग थी कि दीवान और मुंशी को रियासत से बाहर निकाला जाय। ये हम पर अत्याचार करते हैं, हमारा शोषण करते ंराजा भोरमदेव ने इनकी माँग को अनसुना कर दिया। जिसे आदिवासियों ने समझा कि राजा दीवान और मुंशी के कृत्यो का सर्मथन कर रहे हैं। फलस्वरूप 2 मार्च 1876 को विद्रोह हुआ। विद्रोहियों ने जगदलपुर को घेर लिया। तब राजा ने 4 मार्च 1876 को विशाखापट्नम के स्पेशल एजेन्ट को पत्र लिखकर विद्रोह के दमन के लिये सहायता माँगी।15 मैकजार्ज ने कूटनीतिक तरीका अपनाते हुए विद्रोह का अंत करा दिया। विद्रोह के मूल तत्वां को वह अपने साथ सिरोंचा ले गया। बस्तर के राजा से क्षतिपूर्ण राशि ली। लेकिन यदि राजा भोरमदेव द्वारा मुरिया जन की माँग पहले ही मान ली जाती तो राजा और प्रजा के बीच अंग्रेजो को अपनी धाक जमाने का अवसर नही मिल पाता और न ही बस्तर को क्षतिपूर्ण राशि अंग्रेजो को देनी पडती।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">इसी संदर्भ में एक अन्य घटना और उल्लेखनीय है, निमाड़ अंचल की अलीराजपुर रियासत में सोखा के पटेल छीतू किराडा़ ने 1881 में वीर नारायण सिंह का अनुसरण करते हुए गोदामो से अनाज लूटकर भूखे भीलो में बाँटा। अलीराजपुर की रानी ने पहले तो छीतू राय को समपर्ण करने पर जागीर लालच दिया। छीतू के न मानने पर अंग्रेजी फोज बुलाकर उसे पकडवा दिया।16 बिरदा निवासी टण्टया स्थानीय जमींदारो के अत्याचारों के कारण ही विद्रोही बना था। प्रारम्भ में उसका विद्रोह जमीदारां के विरूद्व रहा, लेकिन ये जमींदार अंग्रेजो के पिटठू थे। ये झुठे मुकदमें चलवाकर आदिवासियों का शोषण करते थे। इससे टण्ट्या इन अंग्रेजो के भी विरूद्व हो गया था। इसे पकड़वाने में स्थानीय जमींदारो, सामन्तो, पटेलो ने अंग्रेज अधिकारियो का पूर्ण सहयोग किया।17</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">इसी तरह बीसवी सदी के तीसरे दशक में हुए जंगल सत्याग्रह के दमन मे भी जमींदारो, पटेलो, एवं राजाओ ने कोई कसर नही छोडी। चूंकि ये सत्याग्रह जमींदारो, मालगुजारो के निर्गम व्यवहार, आदिवासियो से कराई जा रही बेगार प्रथा, मनमाने करारोपण एवं तत्कालीन राजनीतिक परिस्थितियों के कारण उत्पन्न हुआ था। इसीलिये इन्होने इसके दमन में ही अपनाहित समझा और अंग्रेज पुलिस के निर्दयतापूर्वक दमन करने में सहयोग दिया। नवागाँव, तनावट, नवापारा महासमुन्द कोड़िया मोहवना, बालोद, बेमेतरा, बदरा टोला , उदयपुर, ओरधा छतरपुर इत्यादि ऐसे स्थल है। अब 24 जनवरी 1939 में हुए बदरा रोला के जंगल सत्याग्रह को ही लीजिये यहाँ के जमींदार द्वारा किए जा रहे शोषण के विरूद्व 18 वर्षीय रामधीन गोंड ने जंगल सत्याग्रह किया। इस गाँव रियासत की सशस्त्र पुलिस ने चारो ओर से घेर लिया। पुलिस रामदीन को बन्दी बनाना चाहती थी लेकिन गाँव वाले सम्मिलत रूप से बन्दी बनाये जाने के पक्ष में थे। पुलिस सत्याग्रह के दमन हेतु पहले लाठी चार्ज और फिर गोली चलाने का आदेश दिया। रामधीन गोंड की धटना स्थल पर ही मृत्यु हो गई।18</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">अतः स्पष्ट है कि मध्यभारत के स्वतंत्रता आन्दोलन के प्रति देशज राजाओं का जनजातीय विद्रोहों के प्रति दो प्रकार का दृष्टिकोंण रहा है। एक तो वे राजा जो स्वयं विद्रोह के अगुआ बने अथवा विद्रोह को अप्रत्यक्ष रूप से सहयोग दिया। दूसरे वे देशज राजा जिन्होने अपने निहित स्वार्थों के चलते न केवल खुद के स्तर पर विद्रोह व आन्दोलनों का दमन किया बल्कि इस कार्य में वह अंग्रेजो के साथ कदम से कदम मिला कर स्वामी भक्ति दिखाते हुए नजर आये। जनजातीय स्वतंत्रता संग्राम का इतिहास ऐसे जयचन्दों से भरा हुआ है।</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">डा.अतुल गुप्ता</span></b></p><p><span style="font-size: x-small;"><b>विभागाध्यक्ष (सहायक प्राध्यापक)इतिहास, शासकीय महाविद्यालय सेहराई, जिला- अशोकनगर</b></span></p><p><b><span style="font-size: large;">संदर्भ संकेत :- </span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ इम्पीरियल गजेटियर ऑफ इण्डिया, ऑक्सफोर्ड 1908 पर आधारित </span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ डॉ. रामकुमार बेहार अध्यक्ष छत्तीसगढ़ शोध संस्थान रायपुर, का साक्षात्कार दिनांक 29.6.2012</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ श्रीवास्तव, भगवानदास, जंग ए आजादी में महाकौशल, स्वराज संस्थान संचालनालय भोपाल, 2008, पृष्ठ क्र. 204</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ सक्सेना, सुधीर, मध्यप्रदेश में आजादी की लड़ाई और आदिवासी, म. प्र. हिन्दी ग्रन्थ अकादमी, भोपाल, 2007, पृष्ठ क्र. 121-122</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ चौमासा लेख - डॉ. शिवनारायण यादव, प्रथम स्वाधीनता संग्राम और निमाड़ के आदिवासी, वर्ष-24 अंक 73 मार्च-जून 2007, भोपाल पृष्ठ क्र. 114</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ संधान 5- मध्यांचल में 1857 का विद्रोह और उसमें जनभागीदारी में डॉ. शिवनारायण यादव के लेख से उद्धत पृष्ठ क्र. 52, डॉ भगवानदास गुप्त स्मृति शोध संस्थान झांसी-2006</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ शुक्ल हीरालाल, बस्तर का मुक्ति संग्राम म. प्र. हि. ग्र. अकादमी भोपाल 2003 पृष्ठ क्र. 213-14</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ ठसनदज श्रण्ज्ए छंततंजपअम तिवउ ं तवनजम तिवउ ब्ीनदंतहीनत जव लमजदंहनकनकए 1795ए ।ेपंजपब त्मेमंतबीमेए टवसण् टप्प्ण् स्वदकवद 1802 चंहम दवण् 133. 136 </span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ मैकजार्ज एज. जे., रिपोर्ट फारेन डिपार्टमेन्ट फाइल नं. 163-721, पैरा-24</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ शुक्ल हीरालाल, पूर्वोक्त, पृष्ठ क्र. 214</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ सिंह अयोध्या, भारत का मुक्ति संग्राम, प्रकाशन संस्थान नई दिल्ली 2001,पृष्ठ क्र. 163</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ शुक्ल हीरालाल, पूर्वोक्त, पृष्ठ क्र. 125</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ मिश्र, डॉ रमेन्द्र नाथ, वीर नारायण सिंह, म. प्र. हिन्दी ग्रंथ अकादमी भोपाल, 1998 पृष्ठ क्र. 47- 63 </span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ छत्तीसगढ़ डिवीजन रिकाड्स, पृष्ठ 27 पृष्ठ. क्र. 286, 1857 दिनांक 10.12.1857</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ कैप्टन सी इस्टाल, एक्टिंग स्पेशल एजेंट का पत्र, फारेन डिपार्टमेंट फाइल नं. </span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">163-172, पृष्ठ क्र. 56</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ सक्सेना सुधीर, ’पूर्वोक्त, पृष्ठ-125 </span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ शोधार्थी का पंधाना तहसील के बिरदा गाँव में निवासरत टंट्या भील के वंशज से साक्षात्कार दिनांक 25.7.2012</span></b></p><p><b><span style="font-size: large;">ऽ दैनिक देशबंधु, रायपुर, 26 जनवरी 1973, पृष्ठ क्र. 16 एवं मध्यप्रदेश संदेश, 15 अगस्त 1987, पूर्वोक्त, पृष्ठ क्र. अ-142</span></b></p><p></p></div>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-9424837748619847152022-03-30T22:24:00.001+05:302022-03-30T22:24:20.495+05:30An Overview of Educational Disparity among Scheduled Tribe Population: A Case Study of Banswara District, Rajasthan<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-align: center; text-autospace: none;"> <b><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">Abstract</span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 8.0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">Education is very basic and
fundamental to human life, and it impacts differently to different sections of
people creating disparities among people and places (Desai, 1993). The
Scheduled Tribe population represents one of the most economically impoverished
and educationally marginalised groups in India. This constitutes 8.6 percent of
the total population of the country (Census of India, 2011).Tribal communities
in India not only lag behind from general population but also from the SCs in
literacy and quality of education. An inter-state, intra-state disparities,
gender gap in tribal education can be widely seen. Therefore, an insight of
demographic, economic and educational profile of STs need an in-depth enquiry
to find out their problems and to make an appropriate strategy for further
development. </span></b></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 8.0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;"> </span></b></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 8.0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;"> </span></b><!--[if gte mso 9]><xml>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:RelyOnVML/>
<o:AllowPNG/>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style>
<![endif]-->
</p><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;">Dear
readers</span></b></span></span></p><span style="color: #ff00fe;">
</span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>This
research paper was edited by me in International Peer Review Referred Indexed
Interdisciplinary Multilingual Monthly Research Journal –. </span></b></span></span></p><span style="color: #ff00fe;">
</span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;">The
research Paper is published in the March issue of <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>RESEARCH ANALYSIS AND EVALUATION.Journal. </span></b></span><span class="viiyi"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b></span></span></p><span style="color: #ff00fe;">
</span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #ff00fe;"><span class="jlqj4b"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;">To
read the published research paper, click on the weblink given below -</span></b></span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-size: xx-small;"><a href="http://www.ugcjournal.com/assets/authors/An_Overview_of_Educational_Disparity_among_Scheduled_Tribe_Population_A_Case_Study_of_Banswara_District_Rajasthan.pdf">http://www.ugcjournal.com/assets/authors/An_Overview_of_Educational_Disparity_among_Scheduled_Tribe_Population_A_Case_Study_of_Banswara_District_Rajasthan.pdf</a><span style="font-family: "Times New Roman", "serif";"></span></span></p><span style="font-size: xx-small;">
</span><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 8.0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;"><span style="font-size: xx-small;"><b><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"> </span></b></span></p><p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 8.0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;"><span style="font-size: xx-small;"><b><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman", "serif"; line-height: 150%;"> </span></b></span></p><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">The existing pattern of literacy depicts that the proportion of
literates among the scheduled and non-scheduled population has been increasing
over the last three decades. In fact, the literacy gaps<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>between scheduled population and
non-scheduled population and<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>have
declined from 1991 to 2001 but yet the literacy rates of the scheduled
population ( STs and SCs) still lag far behind that of the non-scheduled
population.The areas with high tribal population shows high degree of disparity
then the area of low tribal population. Bedsides, the areas with relatively
high degree of urbanization, more diversified economy, greater agricultural
prosperity, efficient administration and high proportion of non-agricultural workers
show lower male-female disparity and rural-urban gap in literacy level both
among the scheduled and non-scheduled population.</span></b>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;"><b><span lang="EN" style="color: red; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">Key
Words</span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; mso-layout-grid-align: none; text-autospace: none;"><b><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">Disparity, Dropout,
Gender parity, Literacy Rate, Out of School</span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 8.0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;"><b><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;"> </span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 8.0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;"><b><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">Introduction </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;"></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 8.0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">Education is considered to be
the hallmark of modern Society. It is one of the prime indicators for
socio-economic development. Education of people is deeply embedded in and to a
large extent conditioned by factors rooted in prevalent socio-cultural and
economic milieu. Education is viewed as sub-system of larger social and
economic system (Raza, 1990). In this context, developing countries like India
view literacy and education as necessary and basic ingredients of economic and
social developmental planning (Sharma; Retherford, 1987). <span style="color: black;">The diffusion of literacy in India has neither been uniform
in its spatial spread nor in its social coverage. The prevalence of low
literacy level and its slow growth in India is primarily due to poor leve</span>l
of economic conditions of STs, SCs and other backward sections of Indian
population (Nayak; Syiem, 2002). Tribal communities in Indian not only lag
behind from general population but also from the SCs in literacy and quality of
education. In inter-state as well as intra-state disparities, gender gap in
tribal education can be widely seen. Therefore, the socio-economic conditions
of these primitive sections need an in-depth enquiry to find out their problems
and to make an appropriate strategy for further development.</span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 8.0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">Before highlighting the
problems of the tribes, several dimensions of social and cultural change in
tribal society can be understood in the light of literacy and their education
attainment level. In this background, the<span style="color: black;"> </span>present
chapter provides a<span style="color: black;"> </span>brief outline of
demographic, economic and educational profile of district in general and tribal
communities in particular. The present paper also aims to analyse the progress,
spatial variation, rural-urban differential, gender disparity, tribal and non-tribal
variation in literacy and educational attainment among tribal communities.</span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;"><b><span lang="EN" style="color: #0d0d0d; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;"> </span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;"><b><span lang="EN" style="color: #0d0d0d; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">Objective</span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="color: #0d0d0d; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">The main objective of the study is to examine the intra
district disparity and analysing the regional discrepancies in the level of
educational development in the district. <span style="mso-bidi-font-weight: bold;"></span></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 36.0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: 2.0cm; text-align: justify; text-autospace: none; text-indent: -18.0pt;"><span lang="EN" style="color: #0d0d0d; font-family: Symbol; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="color: #0d0d0d; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">To analysis the spatial pattern of literacy
among the schedule tribe and other social groups and measure change over time.</span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 36.0pt; mso-layout-grid-align: none; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-autospace: none; text-indent: -18.0pt;"><span lang="EN" style="font-family: Symbol; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-bidi-font-weight: bold; mso-fareast-font-family: Symbol;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="color: #0d0d0d; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">To analysis<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Tribal – non Tribal disparity in literacy, </span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">Male-female
Disparity in district.<span style="mso-bidi-font-weight: bold;"></span></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-left: 36.0pt; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="color: #0d0d0d; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;"> </span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;"><b><span lang="EN" style="color: #1c1e29; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">Data Base</span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">To
reach the objectives of the study, data from primary as well as secondary
sources have been used. The secondary source of data includes-<span style="color: #1c1e29; mso-bidi-font-weight: bold;"></span></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 22.5pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-layout-grid-align: none; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: 2.0cm; text-align: justify; text-autospace: none; text-indent: -18.0pt;"><span lang="EN" style="font-family: Symbol; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";"> </span></span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">Town
and Village Directory, Primary Census Abstract, 2011, office of the Registrar
General and Census Commissioner, Ministry of Home Affairs, Government of India.<span style="mso-tab-count: 1;"> </span></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 22.5pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-layout-grid-align: none; tab-stops: 2.0cm; text-align: justify; text-autospace: none;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;"> </span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 22.5pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-layout-grid-align: none; tab-stops: 2.0cm; text-align: justify; text-autospace: none;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;"> </span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;"><b><span lang="EN" style="color: #0d0d0d; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">Tools and Techniques for Data analysis</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="color: #0d0d0d; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">.</span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-layout-grid-align: none; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: 2.0cm; text-align: justify; text-autospace: none; text-indent: -18.0pt;"><span lang="EN" style="color: #0d0d0d; font-family: Symbol; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><b><span lang="EN" style="color: #0d0d0d; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">Sopher’s Index of</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="color: #0d0d0d; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;"> <span style="mso-bidi-font-weight: bold;">Disparity</span> has been used to measure the
level educational disparity between tribal–non-tribal, rural-urban etc.</span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 36.0pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-layout-grid-align: none; mso-list: l0 level1 lfo1; tab-stops: 2.0cm; text-align: justify; text-autospace: none; text-indent: -18.0pt;"><span lang="EN" style="color: #0d0d0d; font-family: Symbol; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN; mso-bidi-font-family: Symbol; mso-fareast-font-family: Symbol;"><span style="mso-list: Ignore;">·<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";">
</span></span></span><b><span lang="EN" style="color: #0d0d0d; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">Gender Parity Index</span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="color: #0d0d0d; font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">:<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>has been calculated to measure the gender
differentials</span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; margin-left: 22.5pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-layout-grid-align: none; tab-stops: 2.0cm; text-align: justify; text-autospace: none;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;"> </span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 8.0pt; mso-layout-grid-align: none; tab-stops: 2.0cm; text-align: justify; text-autospace: none;"><b><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;"> </span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: 150%; margin-bottom: 8.0pt; margin-left: 4.5pt; margin-right: 0cm; margin-top: 0cm; mso-layout-grid-align: none; tab-stops: 2.0cm; text-align: justify; text-autospace: none;"><b><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; line-height: 150%; mso-ansi-language: EN;">Status of Tribal Education in India</span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: center; text-autospace: none;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ansi-language: EN;">Scheduled
tribes are geographically, socially isolated and economically backward
communities in India. They constitute 10.4 percent of the total rural
population and 15 percent of country geographical area (Census of India, 2011).
There are 75 vulnerable tribal groups (PVTGs) in India which are concentrated
in two distinct geographical areas i.e- Central India and North East India.
About 83.6 percent of tribal population is concentrated in central Indian
states i.e, Madhya Pradesh (21percent), Chhattisgarh (30.6%), Jharkhand (26.2
percent), and Rajasthan (13.5 percent). Whereas, Northeast India includes
Assam, Meghalaya, Nagaland, Tripura, Mizoram, Bihar, Manipur, Arunachal Pradesh<span style="color: black;">, account 15.3 percent of the total Scheduled Tribe
population of the country </span>(Census of India, 2011<span style="color: #0d0d0d;">)
</span></span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: center; text-autospace: none;"><b><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ansi-language: EN;">Dr. Monika Saroj</span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: center; text-autospace: none;"><b><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ansi-language: EN;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></b><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ansi-language: EN;">Department of
Geography</span></b></p>
<p align="center" class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: center; text-autospace: none;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; mso-ansi-language: EN;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Miranda House, University of Delhi</span></b></p>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-1475457689753005319.post-1065981277697442352022-03-29T19:48:00.001+05:302022-03-29T19:48:42.206+05:30Human Capital, Growth and Convergence - A Review of Literature<p style="text-align: left;"><!--[if gte mso 9]><xml>
<o:DocumentProperties>
<o:Description>generated by an Adobe application</o:Description>
<o:Version>12.00</o:Version>
</o:DocumentProperties>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:HyphenationZone>36</w:HyphenationZone>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
<w:UseFELayout/>
</w:Compatibility>
<w:DoNotOptimizeForBrowser/>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
mso-bidi-font-size:10.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style>
<![endif]--></p><p style="text-align: left;"><b><span style="font-family: "Calibri","sans-serif"; font-size: 1.0pt; mso-ansi-language: EN-US; mso-ascii-theme-font: minor-latin; mso-bidi-font-family: "Times New Roman"; mso-bidi-language: AR-SA; mso-bidi-theme-font: minor-bidi; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: EN-US; mso-fareast-theme-font: minor-fareast; mso-hansi-theme-font: minor-latin;"></span></b>
</p><b><span style="font-size: large;"><span style="font-family: "Times New Roman", "serif";">1.Introduction</span></span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"></span></b><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><span style="mso-tab-count: 2;"> </span>Human
capital is an important determinant of technological progress and economic
growth of a country. The contribution of human capital to economy-wide
technological improvement through the twin channels of imitation and
innovation, and consequently, its implications on economic growth has been a
subject of much empirical and theoretical research. This paper reviews the
existing theoretical and empirical literature that links endogenous human
capital, economic growth and convergence of the growth process. The paper has
been broadly divided into four sections. Section 2 reviews the earliest models
explaining growth and convergence. Section 3 discusses the current linking
human capital and growth. Section 4 reviews the empirical literature on the
subject and Section 5 concludes.</span></b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"> </span></b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b></b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><!--[if gte mso 9]><xml>
<o:DocumentProperties>
<o:Description>generated by an Adobe application</o:Description>
<o:Version>12.00</o:Version>
</o:DocumentProperties>
<o:OfficeDocumentSettings>
<o:RelyOnVML/>
<o:AllowPNG/>
</o:OfficeDocumentSettings>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:HyphenationZone>36</w:HyphenationZone>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin-top:0cm;
mso-para-margin-right:0cm;
mso-para-margin-bottom:10.0pt;
mso-para-margin-left:0cm;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
mso-bidi-font-size:10.0pt;
font-family:"Calibri","sans-serif";
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style>
<![endif]--></span>
</span></b></p><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="jlqj4b"><b><span style="font-family: "Times New Roman", "serif";">Dear
readers</span></b></span></span></span></p><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;">
</span></span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="jlqj4b"><b><span style="font-family: "Times New Roman", "serif";"><span> </span><span> </span>This
research paper was edited by me in International Peer Review Referred Indexed
Interdisciplinary Multilingual Monthly Research Journal –. </span></b></span></span></span></p><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;">
</span></span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="jlqj4b"><b><span style="font-family: "Times New Roman", "serif";"><span> </span> The
research Paper is published in the March issue of <span> </span>RESEARCH ANALYSIS AND EVALUATION.Journal. </span></b></span><span class="viiyi"><b><span style="font-family: "Times New Roman", "serif";"><span> </span></span></b></span></span></span></p><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;">
</span></span><p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="color: #2b00fe;"><span style="font-size: large;"><span class="jlqj4b"><b><span style="font-family: "Times New Roman", "serif";"> To
read the published research paper, click on the weblink given below -</span></b></span></span></span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"></span></b></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"> </span></i></p>
<p class="MsoNormal" style="line-height: normal; margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; text-align: justify;"><span style="font-size: medium;"><span style="font-family: "Times New Roman","serif";"> </span><a href="http://www.ugcjournal.com/assets/authors/Human_Capital_Growth_and_Convergence.pdf">http://www.ugcjournal.com/assets/authors/Human_Capital_Growth_and_Convergence.pdf</a></span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 18.0pt;"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"> </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"> </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: large;"><b><span style="font-family: "Times New Roman", "serif";">2.
Growth and Convergence - The Earliest Approaches</span></b></span></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>The earliest growth models explaining
growth and convergence can be traced back to Solow-Swan (1956). Solow-Swan
model is largely characterised by a production function that exhibits constant
returns to scale and diminishing returns to each input (capital and labor) and
a constant savings ratio. In the absence of technical change, the model
predicts that due to diminishing returns to individual factors, there can be no
long-run economic growth and the economy will reach a steady state in which
there is zero growth of per capita income. Therefore, the main obstacle to
sustained economic growth is diminishing returns. If exogenous technical
progress is introduced in the basic model, then sustained economic growth is
achieved, but this is linked to the (exogenous) rate of technical change. The
technical progress overcomes diminishing returns as labor becomes increasingly
productive and, therefore, economies exhibit positive rates of per capita
income growth, which is linked to the rate of technical progress. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>One shortcoming of the Solow-Swan
model is that the savings rate is exogenous and constant. Cass-Koopmans-Ramsey
(CKR) model (after the work of Ramsey (1928) that was refined by Cass (1965)
and Koopmans (1965)) is an analytical framework in which saving rate is
determined endogenously by optimizing infinitely-lived households and firms
that interact in competitive markets. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Households choose their lifetime
consumption (and savings) by maximizing their utility subject to a lifetime
budget constraint. Firms, on the other hand, choose the levels of capital and
labor they use in producing output in order to maximize profits. However, this
specification of consumer-maximizing behavior does not lead to qualitatively
different equilibrium conditions from the Solow-Swan model. The only difference
between the two setups is that, in a CKR environment, the optimal level of per
capita output in the long-run equilibrium may turn out to be lower than that in
a Solow-Swan environment. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>This happens because future consumption
does not yield the same utility as present consumption due to the presence of a
discount factor. This calls for less “sacrifice” in terms of foregone
consumption and, consequently, fewer saving and a lower level of equilibrium
level of per capita income and capital-labor ratio than in the Solow-Swan model
with a constant savings rate. Akin to the Solow-Swan framework, their model too
predicts that as long as there are diminishing returns, there will be no growth
in per capita income, unless exogenous technological progress is introduced. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>A key feature of the CKR model is that
the representative household plans with an infinite horizon. This assumption of
an infinitely-lived representative household is not realistic. In sharp
contrast, the overlapping generations (OLG) models introduced and studied by
Samuelson (1958) and Diamond (1965) captures the effects of finite horizons.</span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>The OLG model assumes that individuals
live for a fixed number of discrete periods such as childhood and adulthood.
The period of adulthood for one generation overlaps with the period of
childhood for the next generation. Individuals, by assumption, do not care
about the welfare of the next generation. With logarithmic utility and
Cobb-Douglas technology, predictions of the baseline OLG model are similar to
Solow model. In the long-run, the per-capita income grows at the rate of
exogenous technical progress. For more general specifications, however, the
model may exhibits multiple equilibrium, which may be stable or unstable. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>It becomes apparent from the growth
models discussed above that technical progress can overcome diminishing returns
to factors, which otherwise pose an impediment to sustained economic growth.
But technical progress in these models of neo-classical production function is
generally assumed to be exogenous, which is a restrictive assumption as it does
not give any economic explanation about how technical progress is happening.
Another alternative way to get around diminishing returns is to directly assume
a production function which is not subject to diminishing returns. AK model
does the same by assuming that output is a linear function of capital, where A
is the index of technology and K is defined in a broad sense to include
different forms of capital stock such as human capital, physical capital,
environmental capital etc.</span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>An economy characterized by such a production
function will accumulate capital continuously without experiencing diminishing
returns to it and therefore, can experience sustained economic growth
prospects. An alternative approach is to introduce additional inputs to the two
basic inputs (capital and labor), which has been developed by Mankiw, Romer and
Weil (1992). In their model, an additional form of capital, human capital, or
the stock of knowledge is used in production. The introduction of this form of
capital does not change the main findings of the Solow model. Human capital,
however, can generate sustained economic growth. This subject has been
discussed in detail later in the next section.</span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Another approach to overcome
diminishing returns to factor is postulated by the learning by-doing and
capital spillovers model introduced by Arrow (1962) and developed by Romer
(1986). Learning-by-doing model functions on the assumption that the process of
investing in physical capital by firms simultaneously increases their
efficiency in production. This positive effect of experience on productivity is
called learning by doing. Knowledge is considered to be a public good and
therefore, investment in physical capital by a single firm has spillover
benefits that raises productivity of all the firms in the economy.</span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>A single firm’s investment in physical capital
increases aggregate physical capital stock and generates positive spillovers
that eliminate the tendency for diminishing returns to capital. Thus, the
learning-by-doing and spillover effects yield sustained economic growth in the
economy. However, an implication of these models is that decentralized outcome
is nonoptimal as individual firms do not internalize the positive spillovers
generated by the process of physical capital accumulation and therefore, do not
invest enough in physical capital stock. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Thus, there is scope for intervention
by the government in the form of incentives to spur physical capital
accumulation, that raises returns to physical capital and ensures that social
optimum is reached in the decentralized economy. R. J. Barro (1990) postulates
a model of public infrastructure in which provision of public services by the
government eliminates the tendency for diminishing returns to capital
accumulation. The purchases of goods and services by the government enters into
the production function of a firm as a pure public good. The production
function exhibits diminishing returns to private physical capital but constant
returns to scale with respect to private capital stock and the flow of public
services provided by the government. This constant returns to private physical
capital and public services together generate sustained economic growth. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>A second way to achieve sustained
economic growth in the long-run is by improvement of production process through
technological improvements. Technological improvements can happen through the
development of new intermediate inputs that neither complement or substitute
existing intermediate inputs as postulated by Romer (1990) in his product
variety model. Alternatively, technical improvements can occur through quality
improvement of existing inputs that render the older inputs obsolete as postulated
by Aghion and Howitt (1992) in their quality ladders model. Both models
generate sustained economic growth in the long-run. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>One of the main questions that all
these growth theories attempt to answer is whether poor countries are likely to
catch up with rich countries. In other words, will the per capita income of
poor economies converge to the per-capita income of rich economies? These
initial growth theories explain convergence as a result of diminishing returns
to inputs which are being used in production. As long as physical capital
exhibits diminishing returns, the poor economies that have lower initial
capital per worker have higher rates of return and therefore, higher growth
rates as compared to rich economies that have higher initial capital per
worker. As a result, poor economies will converge with rich economies to the
same steady state without conditioning on any other characteristics (such as
savings ratio, population growth) of economies. This process of convergence is
referred to as absolute convergence. This is true when the economies are
structurally similar. In comparison with this, the process of convergence is
conditional when an economy with a lower initial per-capita capital stock grows
at a faster rate and converges to its own steady-state depending upon the other
characteristics of the economy. Since real economies tend to be structurally
different, it is conditional convergence that has found much greater empirical
support. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>The most well known initial empirical
study of absolute convergence is by Baumol (1986). He finds no evidence of
absolute convergence for a sample of 72 countries. Kormendi and Meguire (1985)
and Grier and Tullock (1989) test for conditional convergence and their
regression results provide evidence of conditional convergence. These initial
convergence studies do not include human capital as an explanatory variable,
which is a major drawback. R. J. Barro, Sala-i Martin, Blanchard, and Hall
(1991) have proposed the concept of beta (â) convergence which is a popular
methodology of investigating convergence empirically. â-convergence considers
whether the growth rates of countries exhibit a negative correlation with the
initial level of real GDP per worker. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>If they are negatively correlated,
this implies that countries with low real GDP per worker possess more potential
for faster growth rates than countries with high real GDP per worker. To study
convergence, R. J. Barro et al. (1991) includes the initial income variable in
his regressions. He reports absence of absolute convergence in a broad sample
of 98 countries. He finds that the coefficient of initial income turns
negatively significant when the initial measures of human capital are included.
</span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>This leads R. J. Barro et al. (1991)
to conclude that the data support conditional convergence. He also finds that
the measures of human capital are positively and significantly related to
income growth rates. Human capital has been extensively modeled in endogenous
growth theories as an input that helps in countering the diminishing returns of
neo-classical production function.The next section discusses in some detail the
role of human capital in explaining growth and convergence.</span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"> </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: large;"><b><span style="font-family: "Times New Roman", "serif";">3.Current
Approach linking Human Capital and Growth</span></b></span></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Two different approaches have been followed
in the endogenous growth literature to model the relationship between human
capital and economic growth. The first approach has been postulated by scholars
like Lucas Jr (1988) and Rebelo (1991). Here, human capital is a direct factor
of production, which is positively related to output growth just like other
factors, such as physical capital and labor. Human capital accumulation implies
acquisition and up-gradation of skills by the work force that increases the
productivity of workforce, which ultimately culminates into higher economic
growth rates. <span style="mso-tab-count: 2;"> </span>Although,
there exist diminishing returns to each factor individually, there are constant
returns to physical and human capital together. This property of the production
function prevents the marginal product from falling as human capital and
physical capital are accumulated, and this gives the model the sustained growth
property. Here, the rate of growth depends upon the rate of accumulation of
human capital. Since they formulate an AK-type model structure in equilibrium,
an implication of their model is that economies that differ in their initial
conditions (different initial capital-labor ratio) will grow at different rates
indefinitely and will never converge. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>The second approach that has its origin
in the contribution of Nelson and Phelps (1966) and Benhabib and Spiegel (1994)
focusses on the relation between human capital and technological progress.
Under this approach, human capital does not enter the production process
directly but facilitates the adoption and development of technology (sometimes
differentiated by imitation and innovation activity as two distinct routes for
technological progress). This strand of literature de-emphasises the role of
human capital accumulation and highlights the importance of technological
progress. Within this framework, the economic growth rate is determined by the
rate of innovation (and/or imitation) and therefore, subsequently, by the level
of human capital and not by the rate of human capital accumulation. Romer
(1990) formulates an endogenous growth model in which he makes explicit the
role of human capital in promoting technological progress and, therefore,
growth.</span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>According to Romer (1990), new technologies
are developed by inventing new intermediate product varieties. There are two
distinct roles of human capital. One is for improving technology (that is, by
developing new intermediate product varieties), and the other is for final
production (that is, by increasing productivity). Aghion and Howitt (1992) have
formulated a slightly different framework in which new technology is developed
by improving the quality of existing intermediate inputs. Invention of a
higher-quality intermediate good renders previous intermediate goods as
obsolete.</span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>These endogenous growth models predict
a pattern of convergence across economies based on the diffusion of technology
from leader to follower countries, instead of diminishing returns to capital as
predicted by the neo-classical models. The researchers in leader countries
expend effort in innovation. Innovation occurs either through the production of
new intermediate varieties or through quality improvements. The follower
country does not innovate but imitates and adapts the intermediate inputs
produced in the leader country. The cost of imitation is less than the cost of
innovation when only a small proportion of new ideas have been copied, but it
increases as the pool of uncopied ideas contracts. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>This cost structure implies a kind of
diminishing returns to imitation and, thereby, generates a pattern of
convergence. The follower country will have a higher growth rate than the
leader until it has managed to emulate and adopt all the intermediate goods
that have been developed by the leader. After that point, there will be
simultaneous adoption of all intermediate goods that are developed and both the
countries will grow at the same economic growth rate ( R. Barro (1995) ch.8).
Benhabib and Spiegel (1994) discuss the link between human capital and
technology diffusion. Building on the formulation by Nelson and Phelps (1966),
they develop a model in which a higher stock of human capital spurs technical
progress in the long-run. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>They postulate that the level of human
capital affects the total factor productivity through two channels. Firstly,
human capital directly influences productivity by enabling a country to
innovate new technological capabilities suited to domestic production.
Secondly, they assume that the ability of a country to adopt and adapt new foreign
technologies (that is, the catch-up effect) depends upon its domestic human
capital stock. Here the economies converge to world technology frontier, and
eventually, also in terms of economic growth rates. The follower, which is at a
distance from the world technology frontier, will have a higher growth rate
than the leader due to the catch-up effect. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Once the follower gets closer to the
world technology frontier, the catch-up effect vanishes and the leader and
follower will grow at the same rate at the world technology frontier. The role
of human capital is crucial as it is the human capital stock that determines
the strength of the catch-up effect. A follower with a higher human capital
stock adopts new technology and converges to the technology frontier at a
faster pace as compared to a follower country with a lower human capital stock.
</span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Using cross-country data from 78
countries over the period of 1965 to 1985, Benhabib and Spiegel (1994) estimate
a positive relation between human capital stock and economic growth. Similarly,
Pritchett (2001) finds a positive relation between human capital and economic
growth. However, the findings of Benhabib and Spiegel (1994) and Pritchett
(2001) have been criticized by other researchers citing reasons of misspecification
of model and measurement errors (see, for instance, Topel (1999); Temple
(1999). In another influential study, Krueger and Lindahl (2001) observe that
human capital enhances growth only for the countries with the lowest level of
education. That is, education matters only for catching up but not for
innovation at the frontier. Also, they find evidence in support of conditional
convergence. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>In an attempt to resolve this
Krueger-Lindahl puzzle, Vandenbussche, Aghion, and Meghir (2006) argue that human
capital does not affect innovation and imitation uniformly. They develop an
endogenous growth model, where innovation makes relatively more intensive use
of skilled labor and imitative activities make relatively intensive use of
unskilled labor. Thus, in their model, human capital is skill differentiated.
They show that human capital affects the rate of technical progress via a level
effect and a composition efffect. Holding the composition of human capital
constant, an increase in the stock of human capital is always growth-enhancing.
</span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>However, holding its level constant,
the growth-enhancing properties of human capital depend on both its composition
and the distance to the technological frontier. The growth-enhancing impact of
skilled labor increases with a country’s proximity to the world technology
frontier, where proximity is measured by the ratio between the total factor
productivity in the country and the corresponding variable for a frontier
economy such as the US. Conversely, the growth-enhancing impact of unskilled
labor decreases with the proximity to the world technology frontier. <span style="mso-tab-count: 2;"> </span>Their theoretical results
state that tertiary education should become increasingly important and primary
and secondary education less important for growth as a country moves closer to
the technology frontier. Using a panel dataset covering 19 OECD countries for
period 1960-2000, they find evidence in support of their theoretical findings.
Ang, Madsen, and Islam (2011) empirically investigate the predictions of the theoretical
model of Vandenbussche et al. (2006) for developing countries. In particular,
they investigate whether the contribution of human capital to productivity
growth depends on the composition of human capital and proximity to the
technology frontier in a panel of 87 sample countries over the period from 1970
to 2004. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Their results show that the growth
enhancing effects of tertiary education attainment or skilled human capital
increase when high and medium income countries move closer to the technology
frontier. Human capital is not contributing to growth in low income countries,
suggesting that they neither innovate nor imitate. Also, they find evidence of
technology convergence independent of human capital in low income countries,
implying that being far from the frontier allows one to experience faster TFP
growth. Income convergence is the joint outcome of the twin processes of
capital deepening and technological catch-up. Since TFP is the closest measure
of technology, researchers have investigated whether countries have come closer
in terms of TFP levels. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>This has given rise to the concept of
TFP-convergence. Income convergence across countries gets either accelerated or
thwarted depending on whether initial TFP-differences narrow or widen over time
(N. Islam, 2003). The main drawback of the study by Vandenbussche et al. (2006)
is that they assume that there exists an exogenously given composition of
skilled-unskilled human capital. They consider only the benefit of skilled
labor and ignore the fact that skill acquisition is not cost less. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Besides this strand of literature
linking human capital, technical progress and economic growth, there exists
another line of literature that describes the process of human capital
formation as a source of demographic transition from a Mathusian economy to a
Modern economy.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>The genesis of this
strand of literature can be traced back to the seminal work of Becker (1960)
where he mentioned the concept of “child quantity-quality trade-off” for the
first time. Becker defines child quality as the expenditure incurred on a
child. So, higher the expenditure incurred on a child, higher is the skill-set
of a child. Parents maximize their utility which depends on child bearing and
own consumption subject to a budget constraint to determine the optimal
quantity and quality level of children. In this particular setting, Becker
proposes that parents experience a trade-off between the quantity and the
quality of their children as per capita income rises. Parents start spending more
on children’s education and bear a lower number of children, which leads to a
decline in fertility. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>The literature linking human capital
formation and demographic transition of an economy highlights the process of
human capital accumulation as a trigger for the child quantity-quality
trade-off, which leads to the transition of an economy from a primitive economy
having high fertility and low economic growth to a modern economy with low
fertility and higher economic growth. The central idea behind theories
belonging to this line of literature is that technical progress leads to better
utilization of resources, which in turn, leads to higher wages. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>However, higher technical progress
requires skilled labor. Therefore, altruistic parents who care about their
children focus on increasing the human capital investment in their children.
This triggers a child quality-quantity trade-off wherein parents prefer having
fewer but higher quality/more educated children. As a result, economic growth
is accompanied by a fertility transition from high to low fertility. Becker,
Murphy, and Tamura (1990) formulate a theoretical model with endogenous
fertility to characterise Malthusian economies and modern economies. They
assume that rate of return on human capital rises as the stock of human capital
increases. The reason behind this assumption is that human capital is largely
defined by knowledge embodied in individuals. The benefit of imparting
additional knowledge to an individual depends positively on the knowledge he/she
has already gained. Becker et al. (1990) explain this rationale by citing an
example that learning of complicated mathematical concepts is easier when there
is conceptual clarity of basic mathematical concepts. Therefore, when human
capital stock is abundant, families have lesser children and invest more in
their offspring as rate of return on human capital is high. On the other hand,
individuals have larger families and invest little in children when human
capital stock is limited. This assumption generates two steady states in the
model. One is the Malthusian steady state with high fertility, lower stock of
human capital and lower return on human capital and therefore, lower per capita
income. The other one is the developed steady state with low fertility and
higher human capital stock which yields higher returns on human capital
investment and higher per capita income. They also show that an economy may
switch from a Malthusian trap to modern economic growth after a threshold value
of human capital accumulation. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>A pioneering work in this field is the
“Unified Growth Theory” postulated by Galor and Weil (2000).”Unified Growth
Theory” is a comprehensive endogenous growth model of technology, fertility and
human capital which explains the entire evolution process of mankind starting
from a Malthusian economy through a Post-Malthusian regime, to a demographic
transition and eventually the period of sustained economic growth. It explores
the interlinkages among technical progress, per capita income and human capital
formation process. The impact of technical progress on per capita income and
the child quantity-quality trade-off determines the entire process of economic
growth. Galor and Weil (2000) postulate a technical progress function that
depends on population size and education. In the Mathusian regime, the economy
is in a Malthusian trap with low per capita income. The technological progress
occurs at a slow pace such that the rise in income per capita is always offset
by popluation growth. In the intermediate stage of Post-Malthusian regime, the
economy takes off due to higher rate of technical progress caused by the
increase in the size of population during the Malthusian regime. A higher rate
of technical progress increases the relative return to human capital. This
triggers a child quantity-quality trade-off where parents start spending on
their offsprings’ education and have lesser number of children. This induces a
demographic transition in which fertility rates decline. This eventually the
paves way to the period of sustained economic growth. Galor and Moav (2002)
extend Galor and Weil (2000) by introducing heterogeneous preferences of
individuals about quantity and quality of children. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>They assume that these preferences
about child quantity-quality are hereditary implying that if an individual
prefers quality over quantity of children, his future generations will share
same preferences. Thus, the population is segregated into different groups
according to their choices between child quantity-quality. Their model
postulates that population composition is reshaped due to changing
technological and economic conditions such that people with quality-biased
preferences survive. As a result, human capital accumulates leading to faster
technical progress which leads to the transition from the Malthusian era to a
demographic transition and eventually, paves the way to sustained economic
growth. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>In a similar vein, Moav (2005)
develops a theory of fertility and child educational choice to explain the
persistence of poverty across countries. He assumes that the cost of education
is in terms of the wages foregone on account of the time spent on educating the
children. Further, he assumes that individuals’ productivity in educating
children increases with their own human capital whereas the child rearing costs
are equal across all individuals. A lower level of parents’ education (lower
human capital) implies that the parents’ time is cheaper, and therefore, it is
cheaper to have children. As a result, parents have more children and incur
lesser investment in human capital of their children, which leads to lower per
capita income. The high fertility rates further dilute the accumulation of per
capita physical capital which reinforces the impact of child quality choice on
economic development. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Thus, households in poor economies
choose higher fertility rates with lower investment in their offspring’s
education and lower levels of capital transfers; and therefore, poverty
persists. In contrast, families in the richer countries choose lower fertility
rates with higher investment in education and higher levels of capital
transfers, and therefore, high income persists in such economies. Thus, the
model offers explanation for cross-country output differences and for the phenomenon
of club convergence. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Club convergence is a weaker form of
convergence in which countries having the same structural characteristics and
similar initial conditions converge to similar levels of per capita income;
that is, poor countries and rich countries converge to low and high income
levels respectively. Countries in the club of the rich converge to a high
income-per-capita steady state, whereas countries in the club of the poor
converge to a low-income level. The poor countries fail to catch up with the
rich because of insufficient progress in education, which is due to high
fertility rates. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>From the theoretical and empirical
studies reviewed so far, it can be concluded that education has far-reaching
impact on the growth prospects of a country. However, as pointed out by
empirical studies like Benhabib and Spiegel (1994), Pritchett (2001), schooling
per se does not necessarily lead to higher growth. Quality of schooling also
matters for economic growth. One of the reason for divergent growth
trajectories of developing countries vis-´a-vis developed countries is the
significant qualitative differences in their education systems. The next
section discusses the empirical<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>literature on the linkages between human capital, economic growth and
convergence. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: large;"><b><span style="font-family: "Times New Roman", "serif";">4.
Human Capital, Growth and Convergence-Empirical Literature</span></b></span></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>In the existing empirical literature
on human capital, growth and convergence, human capital stock is largely
measured using various measures of schooling such as mean years of schooling
attained, net enrolment ratios. These are imperfect measures of human capital
stock as they measure only the quantity of schooling, not the quality. The
quality of schooling varies substantially across countries. Presently, in
practice, there are two approaches followed for measuring the quality of human
capital. The first includes measures of schooling inputs, such as expenditures
per student, pupil-teacher ratio, and teachers’ salaries etc. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>The second refers to the direct
measures of cognitive skills such as science, mathematics and reading scores on
internationally standardized tests of cognitive skills. Lee and Barro (2001)
have compiled test scores on examinations in science, mathematics and reading
tests for students of various age groups in different years for 58 countries.
Using this dataset, they investigate the determinants of quality of human
capital. Their regression results show that family factors (such as income and
quantity of schooling) and school inputs (pupil-teacher ratio, average teacher
salary and length of school year) are closely related to school outcomes, as
measured by internationally comparable test scores, repetition rates and
dropout rates. Their study concludes that school inputs and family factors play
a major role in improving school quality. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>R. J. Barro (2001) analyzes the
determinants of growth in an unbalanced panel of about 100 countries for the
period of 1965-1995. He finds evidence in support of conditional convergence.
The growth rate of per capita GDP is inversely related to the initial level of
per capita GDP, keeping the influence of measures of government policies,
institutions and character of national population constant. Growth is
positively related to the initial level of average years of adult-male educational
attainment at secondary and higher levels. He also analyzes the relationship
between quality of human capital and growth for a smaller unbalanced panel of
43 countries. He uses data on three test scores (science, mathematics, and
reading) as indicators of quality of human capital along with a measure of
quantity of human capital . (male post-secondary schooling) in the growth
regression. He finds that science scores have a positive and significant effect
on growth and, in terms of magnitude, its effect is more important than
educational quantity. Mathematics scores are also a significant determinant of
growth and the magnitude of this effect has been found to be larger than that
of the science scores. Finally, reading scores turn out to be an insignificant
determinant. The overall result is that the quality of schooling is far more
important for growth than the years of schooling.</span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Hanushek and Kimko (2000) provide an
extensive discussion of how scores from cognitive skill tests can be used to
measure the quality of human capital and its effects on economic growth. They
use data from six voluntary international tests of mathematics and science over
the period 1964-1991 to build a measure of quality of education. Four of these
tests are organized by the International Association for the Evaluation of
Educational Assessment (IEA) and two tests were organized by the International
Assessment of Educational Progress (IAEP). Hanushek and Kimko (2000) find that
adding educational quality to a base specification, including only initial
income and educational quantity, increases the explanatory power of the model
from 33 to 73 percent. The effect of years of schooling is greatly reduced by
including quality, leaving it mostly insignificant. At the same time, adding
the other factors leaves the effects of quality basically unchanged. The
hypothesis of conditional convergence is supported by their results as the
coefficient of initial income is negative in all the specifications. Several
studies have since found very similar results. Extensions of the measure of
Hanushek and Kimko (2000) have been used in the cross-country growth
regressions by Bosworth and Collins (2003) and in the cross-country
industry-level analysis by Ciccone and Papaioannou (2009). Both of these also
find that educational quality strongly dominates any effect of educational
quantity on growth. Hanushek and Woessmann (2012a) extend previous measures of
Hanushek and Kimko (2000) to improve direct comparisons of student knowledge
over time, across tests, and across age groups. The new data comprises 77
countries, and observations are updated up to 2003. They have repeated the
cross-country growth regressions of Hanushek and Kimko (2000) for the expanded
set of countries. Their estimate of human capital quality was found to be
positively significant signifying that a one standard-deviation increase in
test-scores would increase the long-run growth rate by two percentage points. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>Hanushek and Woessmann (2012a) look at
the distribution of scores by defining two variables that measure the
proportion of students that meet a threshold level of achievement. The first
was a score of 400 or above on the transformed international scale, that is,
one standard deviation below the mean test scores for OECD countries (meant to
capture basic literacy) and the other 600 or above (to capture high
achievement). The estimates for the two threshold levels were highly
significant indicating that both basic and high achievement are important
determinants of growth, with the coefficient on high achievement substantially
greater than the coefficient on basic skills. The effect of the basic-literacy
share does not vary significantly with the initial level of development, but
the effect of the high achieving share of students is significantly larger in
countries that have more scope to catch up to the most technologically advanced
countries. These results appear consistent with a mixture of the basic models
of human capital and growth mentioned earlier. The accumulation of skills as a
standard production factor, emphasized by augmented neoclassical growth models
(e.g., Mankiw, Romer, and Weil (1992)), is probably best captured by the
basic-literacy term, which has positive effects that are similar in size across
all countries. But, the larger growth effect of high-level cognitive skills in
countries farther from the technological frontier is most consistent with
technological diffusion models (e.g., Nelson and Phelps (1966)). Their results
give consistent support for the hypothesis that quality-adjusted human capital
and its interaction with the technology gap are essential for growth. </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"> </span></b></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="margin-bottom: .0001pt; margin-bottom: 0cm; mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none; text-justify: inter-ideograph;"><span style="font-size: large;"><b><span style="font-family: "Times New Roman", "serif";">5.
Conclusion</span></b></span></p><p style="text-align: left;"><b>
</b></p><p class="MsoNormal" style="text-align: left;"><b><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 16.0pt;"><span style="mso-tab-count: 1;"> </span>A broad conclusion that can be drawn
from this review of literature analyzing the relation between<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>human capital and growth is that quality of
human capital also matters for growth along with the quantity of human capital.
As the existing growth literature reveals that human capital is a major driver
of economic growth, therefore, investment in human capital has been a primary
focus of development policy worldwide. While there has been a significant
progress in expanding access to education but it has not led to a concomitant
improvement in learning outcomes among children in many countries. Studies
assessing learning outcomes among school children across low- and middle-income
countries have consistently found that effective learning in schools in these
countries is abysmally low (Pritchett, 2013; Snilstveit et al., 2015). As P.
Glewwe (2013) point out, school enrolment is not the sole objective of
education policy but instead, the actual intent is to prepare the present
generation for a better future by honing their basic and advanced skills.
Therefore, there is a need to reconsider the role of schooling in the process
of economic growth by focussing on the qualitative aspects of schooling and its
consequent impact on economic growth of a country. </span></b><!--[if gte mso 9]><xml>
<o:DocumentProperties>
<o:Description>generated by an Adobe application</o:Description>
<o:Version>12.00</o:Version>
</o:DocumentProperties>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:WordDocument>
<w:View>Normal</w:View>
<w:Zoom>0</w:Zoom>
<w:TrackMoves/>
<w:TrackFormatting/>
<w:HyphenationZone>36</w:HyphenationZone>
<w:PunctuationKerning/>
<w:ValidateAgainstSchemas/>
<w:SaveIfXMLInvalid>false</w:SaveIfXMLInvalid>
<w:IgnoreMixedContent>false</w:IgnoreMixedContent>
<w:AlwaysShowPlaceholderText>false</w:AlwaysShowPlaceholderText>
<w:DoNotPromoteQF/>
<w:LidThemeOther>EN-US</w:LidThemeOther>
<w:LidThemeAsian>X-NONE</w:LidThemeAsian>
<w:LidThemeComplexScript>X-NONE</w:LidThemeComplexScript>
<w:Compatibility>
<w:BreakWrappedTables/>
<w:SnapToGridInCell/>
<w:WrapTextWithPunct/>
<w:UseAsianBreakRules/>
<w:DontGrowAutofit/>
<w:SplitPgBreakAndParaMark/>
<w:DontVertAlignCellWithSp/>
<w:DontBreakConstrainedForcedTables/>
<w:DontVertAlignInTxbx/>
<w:Word11KerningPairs/>
<w:CachedColBalance/>
</w:Compatibility>
<w:DoNotOptimizeForBrowser/>
<m:mathPr>
<m:mathFont m:val="Cambria Math"/>
<m:brkBin m:val="before"/>
<m:brkBinSub m:val="--"/>
<m:smallFrac m:val="off"/>
<m:dispDef/>
<m:lMargin m:val="0"/>
<m:rMargin m:val="0"/>
<m:defJc m:val="centerGroup"/>
<m:wrapIndent m:val="1440"/>
<m:intLim m:val="subSup"/>
<m:naryLim m:val="undOvr"/>
</m:mathPr></w:WordDocument>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 9]><xml>
<w:LatentStyles DefLockedState="false" DefUnhideWhenUsed="true"
DefSemiHidden="true" DefQFormat="false" DefPriority="99"
LatentStyleCount="267">
<w:LsdException Locked="false" Priority="0" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Normal"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="heading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="9" QFormat="true" Name="heading 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 7"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 8"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" Name="toc 9"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="35" QFormat="true" Name="caption"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="10" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" Name="Default Paragraph Font"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="11" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtitle"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="22" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Strong"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="20" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="59" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Table Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Placeholder Text"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="1" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="No Spacing"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" UnhideWhenUsed="false" Name="Revision"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="34" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="List Paragraph"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="29" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="30" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Quote"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 1"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 2"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 3"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 4"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 5"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="60" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="61" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="62" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Light Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="63" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="64" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Shading 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="65" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="66" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium List 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="67" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 1 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="68" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 2 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="69" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Medium Grid 3 Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="70" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Dark List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="71" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Shading Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="72" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful List Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="73" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" Name="Colorful Grid Accent 6"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="19" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="21" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Emphasis"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="31" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Subtle Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="32" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Intense Reference"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="33" SemiHidden="false"
UnhideWhenUsed="false" QFormat="true" Name="Book Title"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="37" Name="Bibliography"/>
<w:LsdException Locked="false" Priority="39" QFormat="true" Name="TOC Heading"/>
</w:LatentStyles>
</xml><![endif]--><!--[if gte mso 10]>
<style>
/* Style Definitions */
table.MsoNormalTable
{mso-style-name:"Table Normal";
mso-tstyle-rowband-size:0;
mso-tstyle-colband-size:0;
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt;
mso-para-margin:0cm;
mso-para-margin-bottom:.0001pt;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
mso-bidi-font-size:10.0pt;
font-family:"Cambria","serif";
mso-ascii-font-family:Cambria;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-theme-font:minor-fareast;
mso-hansi-font-family:Cambria;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}
</style>
<![endif]-->
</p><p align="center" class="normal" style="text-align: center;"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Swati
Saini<a href="#_ftn1" name="_ftnref1" style="mso-footnote-id: ftn1;" title=""></a></span></b></p>
<p align="center" class="normal" style="text-align: center;"><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 9.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";">Assistant Professor,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>University of Delhi, New Delhi<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>India, <b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Email:</i></b>: swatisaini1128@gmail.com</span><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="EN" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 14.0pt; line-height: 115%; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"></span></b></p>
<div style="mso-element: footnote-list;"><br clear="all" /><hr align="left" size="1" width="33%" /></div>Unknownnoreply@blogger.com0